Στο «Επίκεντρο» το Λασίθι

Σοβαρότατο κίνδυνο για τον αγροτικό τομέα της Κρήτης και με ιδιαίτερη ένταση στον Νομό Λασιθίου, σηματοδοτούν τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα για την ξηρασία στη χώρα. Την ώρα που η ηπειρωτική Ελλάδα βλέπει πλεόνασμα υγρασίας, η Κρήτη παραμένει ο «μεγάλος ασθενής» – Κρίσιμη η κατάσταση στο βαθύ υπέδαφος, με τον Νομό Λασιθίου να αντιμετωπίζει συνθήκες «έντονης ξηρασίας»

Έκθεση-ανάλυση της ομάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), που δημοσιεύθηκε με βάση στοιχεία της 10ης Νοεμβρίου 2025, αποκαλύπτει μια ανησυχητική διχοτόμηση της Ελλάδας: την ώρα που ο βροχερός Οκτώβριος και οι βροχοπτώσεις του πρώτου δεκαημέρου του Νοεμβρίου οδήγησαν σε «πλεόνασμα υγρασίας» το μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής χώρας, η Κρήτη παραμένει βυθισμένη σε συνθήκες ξηρασίας, ειδικά στα βαθύτερα στρώματα του υπεδάφους που είναι κρίσιμα για τις καλλιέργειες.

Οι επιστήμονες του ΕΑΑ (Γ. Φραγκουλίδης, Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη) βασίζουν την ανάλυσή τους στον κανονικοποιημένο δείκτη εδαφικής υγρασίας (SSMI) της υπηρεσίας Copernicus, συγκρίνοντας τις τρέχουσες συνθήκες με τον μέσο όρο της τριακονταετίας 1991-2020. Η ανάλυση εστιάζει σε δύο επίπεδα: το επιφανειακό (7-28 εκ.), που αντιδρά γρήγορα στον καιρό και το βαθύτερο (28-100 εκ.), που αντικατοπτρίζει το στρατηγικό απόθεμα νερού των τελευταίων μηνών.

Η Εικόνα στην Ελλάδα: Δύο χώρες σε μια

Σε εθνικό επίπεδο, οι πρόσφατες βροχές λειτούργησαν ευεργετικά. Στο κρίσιμο επιφανειακό στρώμα (7-28 εκ.), σχεδόν όλη η Ελλάδα, από τη Θράκη μέχρι την Πελοπόννησο, εμφανίζει πλέον πλεόνασμα υγρασίας. Η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα; «Το μεγαλύτερο μέρος της Κρήτης», όπως αναφέρει η έκθεση, το οποίο δεν ακολούθησε την εθνική τάση και παραμένει σε συνθήκες κανονικότητας ή ελλείμματος.

Η πραγματικά ανησυχητική εικόνα, ωστόσο, αποκαλύπτεται βαθύτερα. Στο στρώμα των 28-100 εκατοστών, εκεί όπου «κλειδώνει» η μακροπρόθεσμη υγρασία για τις ρίζες των δέντρων και των πολυετών καλλιεργειών, η Κρήτη βρίσκεται σχεδόν εξ ολοκλήρου σε κατάσταση ξηρασίας, που κλιμακώνεται από «ήπια έως έντονη» (επίπεδα 1 έως 4). Την ίδια στιγμή, άλλες περιοχές της χώρας (Αττική, Εύβοια) αντιμετωπίζουν πολύ ηπιότερα προβλήματα (επίπεδα 1-2).

Η Κρήτη ανά Νομό: Στο «Επίκεντρο» το Λασίθι

Η ανάλυση των χαρτών του ΕΑΑ, σε συνδυασμό με την περιγραφή των επιπέδων ξηρασίας, καθιστά σαφές ότι η Ανατολική Κρήτη, και ειδικότερα ο Νομός Λασιθίου, αποτελεί το «κόκκινο» επίκεντρο του προβλήματος.

Νομός Λασιθίου:

Ο χάρτης για το βαθύ υπέδαφος δείχνει την περιοχή του Λασιθίου να βιώνει τις πιο ακραίες συνθήκες στο νησί, φτάνοντας τα επίπεδα 3 (σημαντική) και 4 (έντονη ξηρασία). Αυτό μεταφράζεται σε τεράστιο υδατικό στρες για τις εμβληματικές καλλιέργειες του νομού. Από τους ελαιώνες της Σητείας και του Μιραμπέλλου μέχρι τα φημισμένα πρώιμα κηπευτικά της Ιεράπετρας και του Μακρύ Γιαλού, το έδαφος στερείται του απαραίτητου βαθιού αποθέματος νερού. Η κατάσταση αυτή, εάν συνεχιστεί, απειλεί ευθέως την παραγωγικότητα και αυξάνει δραματικά το κόστος άρδευσης.

Νομός Ηρακλείου:

Σε παρόμοια, αν και ελαφρώς ηπιότερη, θέση βρίσκεται ο Νομός Ηρακλείου. Οι χάρτες τον τοποθετούν κυρίως στα επίπεδα 2 (μέτρια) και 3 (σημαντική ξηρασία). Για τον μεγαλύτερο νομό της Κρήτης, με τις τεράστιες εκτάσεις αμπελώνων και ελαιώνων, η παρατεταμένη έλλειψη υγρασίας στα 28-100 εκατοστά αποτελεί άμεση απειλή για την ποιότητα και την ποσότητα της φετινής παραγωγής, ειδικά ενόψει της άνοιξης.

Νομοί Ρεθύμνου και Χανίων:

Η Δυτική Κρήτη, αν και δεν είναι άμοιρη προβλημάτων, φαίνεται να βρίσκεται σε συγκριτικά καλύτερη κατάσταση. Οι περιοχές αυτές εντάσσονται κυρίως στα επίπεδα 1 (ήπια) και 2 (μέτρια ξηρασία). Αν και το πρόβλημα υφίσταται, η έντασή του δεν συγκρίνεται με την «εμπόλεμη ζώνη» ξηρασίας που βιώνει η Ανατολική Κρήτη.

Τι σημαίνει η «Γεωργική Ξηρασία»

Οι επιστήμονες τονίζουν πως δεν μιλάμε (ακόμα) για έλλειψη νερού σε απόλυτες τιμές, αλλά για «γεωργική ξηρασία». Ο δείκτης SSMI δείχνει πόσο απέχει η σημερινή υγρασία από τον μέσο όρο της εποχής. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε τόσο κάτω από τον μέσο όρο (1991-2020) σημαίνει ότι οι καλλιέργειες υφίστανται «παρατεταμένο υδατικό στρες».

Είναι κρίσιμο να σημειωθεί, όπως αναφέρει η έκθεση, ότι τα στοιχεία προέρχονται από εξειδικευμένο μοντέλο (ERA5-Land) και ενδέχεται να υπάρχουν τοπικές αποκλίσεις. Ωστόσο, η συνολική εικόνα είναι αδιάψευστη.

Οι πρόσφατες βροχές, που έδωσαν ανάσα στην υπόλοιπη Ελλάδα, για την Κρήτη φαίνεται πως δεν ήταν παρά μια «σταγόνα στον ωκεανό» της συσσωρευμένης ξηρασίας των τελευταίων μηνών. Το βαθύ υπέδαφος, η «τράπεζα νερού» του νησιού, παραμένει επικίνδυνα άδειο, ειδικά στο Λασίθι. Το κουδούνι του κινδύνου για τον πρωτογενή τομέα και τους κυβερνητικούς φορείς έχει χτυπήσει δυνατά.

Πηγή: anatolh