Έρευνα στο Ηράκλειο: Τι δουλειά έκαναν οι πατεράδες των μαθητών της δεκαετίας 1950-1960;

«Επάγγελμα πατέρα: σχοινопλόκος, επάγγελμα πατέρα: ορφανός»

Στο 2ο Γενικό Λύκειο Ηρακλείου, διεξάγεται μία παιδαγωγική-κοινωνιολογική έρευνα βασισμένη στα αρχεία της δεκαετίας του 1950-1960.

Η έρευνα εστιάζει στην καταγωγή των μαθητών, στο επάγγελμα του πατέρα, αλλά κυρίως στην καταγραφή «επάγγελμα πατέρα: ορφανός».

Η έρευνα έχει καθαρά παιδαγωγικούς σκοπούς. Δίνοντας στους μαθητές πληροφορίες για την ιστορία του εξατάξιου 2ου Γυμνασίου, μεταφέροντάς τους στις κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τον πόλεμο και τη φτώχεια, οι καθηγητές θέλησαν να αναδειχθεί η αξία της παιδείας που γεννά την ελπίδα και τη δημιουργία. Αυτό φαίνεται από τη μετέπειτα πορεία των αποφοίτων και τις επιτυχίες τους στην προσωπική και οικογενειακή τους ζωή, στην επιστήμη, στην τέχνη, στην προσφορά τους στην κοινωνία και στην πατρίδα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Τροχαίο δυστύχημα με νεκρό από σύγκρουση μηχανής και αγροτικού

Τη σχολική χρονιά 1950-51 το πρώην οκτατάξιο (ενιαίο) Γυμνάσιο Αρρένων Ηρακλείου λόγω, μεγάλου αριθμού μαθητών (1218) διαχωρίστηκε σε Α και σε Β Γυμνάσιο, (οκτατάξια, με την έννοια ότι η Α και Β Τάξη ήταν η σημερινή Ε και ΣΤ Δημοτικού). Και τα δύο σχολεία στεγάζονταν στο Καπετανάκειο. Στο μαθητολόγιο του 1950, ένα καλοδιατηρημένο βιβλίο με εκπληκτικής ομορφιάς καλλιτεχνική γραφή με μελάνι, ο γυμνασιάρχης Καφετζάκης Μιχαήλ εγγράφει τους μαθητές από τη Γ έως την Η τάξη (σημερινή Γ λυκείου).

Σε κάθε γραμμή εγγραφής, εκτός από το ονοματεπώνυμο, το πατρώνυμο, την καταγωγή, τη χρονολογία γέννησης (ενδεικτικά, οι μεγαλύτεροι μαθητές γεννήθηκαν το 1932-33), το όνομα του κηδεμόνα, την εξόφληση της εγγραφής (25.000 δρχ). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η στήλη «ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΠΑΤΡΟΣ». Όπως είναι φυσικό, το συχνότερο επάγγελμα είναι «γεωργός», 271 περιπτώσεις στους 557 μαθητές, ποσοστό 41,2%. Οι μαθητές κατάγονται από την πόλη του Ηρακλείου και από τα χωριά της υπαίθρου (από την ύπαιθρο σε ποσοστό 68%).

Επαγγέλματα -που τώρα πια δεν υπάρχουν- μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον και μας οδηγούν να αναζητήσουμε πληροφορίες σε παλιά βιβλία και στο διαδίκτυο: σχοινопλόκος, αμαξοποιός, καρραγωγεύς, μακαρονοποιός, δημοδιδάσκαλος, επιτηδευματίας, καρφοκιβωτοποιός, μυλεργάτης, παραγγελιοδόχος, σαγματοποιός, ψαθοποιός, πεταλωτής, αγροφύλαξ.

Στην ίδια στήλη (επάγγελμα πατρός) εμφανίζεται η περιγραφή μίας ιδιαίτερης κατάστασης για τον πατέρα: άπορος, άεργος, άνεργος, ανάπηρος, ανάπηρος πολέμου, πατρός ουχί αναγνωρισμένου, αγνώστου πατρός, πυροπαθής, ορφανός. Το τελευταίο σε αρκετά υψηλή συχνότητα.

Στο τέλος του σχολικού έτους 1953-54, στο μητρώο προστίθενται τα ονόματα 58 μαθητών σε ενότητα υπό τον τίτλο «κατατακτήριοι εξετάσεις εξ ιδιωτικού σχολείου Χάρακα» ώστε να μεταβούν από την Γ στην Δ και από τη Δ στην Ε τάξη, με την πιστοποίηση του δημόσιου σχολείου. Εδώ, ο πατέρας κατά ποσοστό 78% είναι αγρότης, ενώ υπάρχουν και 7 ορφανοί από πατέρα μαθητές.

Αργότερα, στη σχολική χρονιά 1955-56, θα προστεθεί στο μαθητολόγιό μας και το παράρτημα Ανωγείων με 37 μαθητές στην Γ τάξη (σημερινή Α Γυμνασίου, 28 αγόρια και 9 κορίτσια) με καταγωγή από τα Ανώγεια και άλλα χωριά της επαρχίας Μυλοποτάμου. Εδώ το ποσοστό των ορφανών πολύ μεγαλύτερο από τα δύο προηγούμενα σχολεία.

Έκπληξη και απορία! Γιατί τόσα ορφανά παιδιά, ποιος φρόντισε να παρακολουθήσουν γυμνασιακές σπουδές, ποιες οι ιδιαίτερες συνθήκες των σπουδών τους, πόσα τελείωσαν το οκτατάξιο «2ον Γυμνάσιον Αρρένων Ηρακλείου», ποια ήταν η μετέπειτα εξέλιξή τους; Η έρευνά είναι ανοικτή προς όλους, με προτάσεις, διορθώσεις και πληροφορίες κάθε είδους σχετικά με τους μαθητές, κυρίως αυτούς που πήραν απολυτήριο τη δεκαετία 1950-1960. Στο σχολείο υπάρχουν όλα τα αρχεία καλοδιατηρημένα και ευανάγνωστα.

«Παρακαλούμε πολύ, όποιος ενδιαφέρεται ας επικοινωνήσει μαζί μας στο τηλέφωνο του 2ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου 2810372732, καθώς και στην ηλεκτρονική διεύθυνση gtsatsakis1960@gmail.com. Τα αποτελέσματα της συλλογικής μας δουλειάς θα τα παρουσιάσουμε σε σχετική εκδήλωση στο αμφιθέατρο του σχολείου μας, στην οδό Ι. Κονδυλάκη 32, στο Ηράκλειο.

Η ομάδα των καθηγητών: Τσατσάκης Γ., Φυσικός, Κατσακός Ε., Φυσικός, Χαδήρογλου Μ., Πληροφορικής, Παπαδάκη Ζ., Φιλόλογος. Διευθυντής του 2ου Γ.Ε.Λ. είναι ο Κ. Κωνσταντίνου, Φιλόλογος».