Πώς προκαλείται ένας σεισμός στις Κυκλάδες

Οι Κυκλάδες και ειδικά ο θαλάσσιος χώρος ανάμεσα σε Σαντορίνη και Αμοργό περιστρέφονται στη δίνη των Ρίχτερ

Ένας σεισμός προκαλείται από την απότομη απελευθέρωση ενέργειας στο εσωτερικό της Γης, η οποία δημιουργεί σεισμικά κύματα. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών, που συγκρούονται, απομακρύνονται ή ολισθαίνουν η μία δίπλα στην άλλη. Όταν η πίεση που συσσωρεύεται στα όρια των πλακών ξεπεράσει ένα κρίσιμο όριο, η ενέργεια απελευθερώνεται ξαφνικά, προκαλώντας δονήσεις που γίνονται αισθητές στην επιφάνεια της Γης. Οι πιο ισχυροί σεισμοί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές καταστροφές, ιδιαίτερα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Η Γη αποτελείται από διάφορα στρώματα, με την επιφάνειά της να είναι σπασμένη σε τεράστιες τεκτονικές πλάκες που την καλύπτουν σαν τσόφλι αυγού και κινούνται πολύ αργά πάνω στο μάγμα, κατά μήκος των ρηγμάτων. Τα ρήγματα είναι ρωγμές στο φλοιό της Γης όπου τα πετρώματα κινούνται μεταξύ τους λόγω τεκτονικών δυνάμεων.

Όταν δύο πλάκες συγκρούονται, απομακρύνονται ή τρίβονται μεταξύ τους, δημιουργούνται πιέσεις στις ζώνες επαφής τους. Αυτές οι πιέσεις συσσωρεύονται για χρόνια ή ακόμα και αιώνες, μέχρι που η ενέργεια ξεπερνάει το όριο αντοχής των πετρωμάτων και απελευθερώνεται απότομα. Αυτή η απελευθέρωση ενέργειας προκαλεί δονήσεις που διαδίδονται μέσα στη Γη και φτάνουν στην επιφάνεια, δημιουργώντας τον σεισμό.

Το σημείο μέσα στη Γη όπου συμβαίνει αυτή η απότομη μετακίνηση ονομάζεται εστία του σεισμού, ενώ το σημείο ακριβώς πάνω από αυτήν στην επιφάνεια της Γης λέγεται επίκεντρο. Οι δονήσεις ταξιδεύουν μέσω σεισμικών κυμάτων, τα οποία διακρίνονται σε διαμήκη κύματα (P), που είναι τα πιο γρήγορα, εγκάρσια κύματα (S), που είναι πιο αργά αλλά πιο καταστροφικά, και επιφανειακά κύματα, που προκαλούν τις μεγαλύτερες ζημιές στις πόλεις.

Κάθε μέρα η Γη σείεται από χιλιάδες μικρούς σεισμούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν γίνονται αντιληπτοί από τις ανθρώπινες αισθήσεις. Μάλιστα, για το μεγαλύτερο μέρος της Γης οι κινήσεις των τεκτονικών πλακών συνιστούν και μία αναπόσπαστη δύναμη δημιουργίας, καθώς σε διαφορετική περίπτωση ο πλανήτης μας θα ήταν ξηρός, νεκρός και ψυχρός όπως η Σελήνη.

Στην πραγματικότητα, οι σεισμοί ευθύνονται για την τοπογραφία του κόσμου μας καθώς διαμορφώνουν το ανάγλυφο της Γης εδώ και αιώνες: από τις κοιλάδες μέχρι τα βουνά. Για παράδειγμα, τα Ιμαλάια δημιουργήθηκαν από τη σύγκρουση της Ινδικής και της Ευρασιατικής πλάκας. Η ένταση του σεισμού μετριέται με την κλίμακα Ρίχτερ ενώ τα όργανα που καταγράφουν το φαινόμενο λέγονται σεισμογράφοι.

Ο ορισμός που δίνει ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας: «Σεισμός είναι η εδαφική δόνηση που γεννιέται κατά τη διατάραξη της μηχανικής ισορροπίας των πετρωμάτων από φυσικές αιτίες που σχετίζονται με το εσωτερικό της γης. Πρόκειται για το τράνταγμα, την κίνηση του εδάφους που οφείλεται στη θραύση πετρωμάτων, το στιγμιαίο αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας συσσώρευσης δυναμικής ενέργειας σε καταπονούμενες περιοχές της λιθόσφαιρας».