Ζωγράφιζαν μια γυναίκα με φαρδιά φούστα, μ’ έναν σταυρό στο κεφάλι και με επτά πόδια- ένα για την κάθε εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής

Ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιμα για τη σαρακοστή και το Πάσχα είναι η Κυρά Σαρακοστή, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής, η επίσημη έναρξη της οποίας είναι η Καθαρά Δευτέρα. Πρόκειται για μια συμβολική γυναικεία φιγούρα, η οποία χρησίμευε ως ημερολόγιο αντίστροφης μέτρησης για τις εβδομάδες μέχρι την Ανάσταση.

Το ημερολόγιο αυτό, στα περισσότερα σπίτια το έφτιαχναν με χαρτί. Ζωγράφιζαν μια γυναίκα με φαρδιά φούστα, μ’ έναν σταυρό στο κεφάλι, με σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, χωρίς στόμα λόγω νηστείας, και με επτά πόδια- ένα για την κάθε εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής.

Ιστορικές ρίζες

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη βυζαντινή περίοδο και διατηρήθηκε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, ιδιαίτερα στα νησιά και τα χωριά. Θεωρείται μια απλή αλλά ευρηματική μέθοδος για να μετρούν οι πιστοί τις εβδομάδες της νηστείας, ιδιαίτερα σε εποχές που δεν υπήρχαν ημερολόγια.

Ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα, κάθε Σάββατο που περνούσε, της έκοβαν και από ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο της πόδι και το κομμάτι αυτό χαρτί το έκρυβαν σ’ ένα ξερό σύκο από αυτά που είχαν αποξηράνει το καλοκαίρι ή στο ψωμί που έψηναν για το βράδυ της Ανάστασης.

Όποιος έβρισκε το χάρτινο πόδι της Κυράς Σαρακοστής στη φέτα του ψωμιού που τού αναλογούσε ή στο σύκο που έπιανε από το καλάθι, πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος, θα του έφερνε τύχη, γούρι.

Εκτός από χαρτί, σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας έφτιαχναν την Κυρά Σαρακοστή από ζυμάρι, με αλεύρι, αλάτι και νερό.

Πώς φτιάχνεται;

Η Κυρά Σαρακοστή μπορεί να φτιαχτεί:

Από χαρτί, ζωγραφισμένη με παραδοσιακό τρόπο.
Από ζυμάρι, χωρίς προζύμι, ώστε να σκληρύνει και να διατηρηθεί.
Από ύφασμα, με κεντήματα που αναπαριστούν τα χαρακτηριστικά της.

Η συνταγή από την argiro.gr

Το ζυμάρι για την Κυρά Σαρακοστή φτιάχνεται με:

1 κούπα νερό περίπου, 1 κούπα αλάτι, 3 κούπες αλεύρι (γ.ο.χ)

Bάζουμε όσο νερό χρειάζεται, για να γίνει ένα εύπλαστο ζυμάρι. Το “στέγνωμά του” γίνεται σε φούρνο, όχι σε πολύ δυνατή φωτιά, για περίπου 20-30 λεπτά, αφού το ζητούμενο είναι να στεγνώσει και να σκληρύνει και όχι να ψηθεί!

Αυτό το ζυμάρι δεν τρώγεται, παρά μόνο φτιάχνεται για το καλό, αφού είναι αλατόζυμο, όπως το λένε. Το ζυμάρι έχει επίτηδες μεγάλη ποσότητα αλατιού, για να μπορεί να συντηρηθεί και τις 7 εβδομάδες και να μη μουχλιάσει. Δεν ήταν λίγες οι νοικοκυρές που έβαζαν μέσα ένα μικρό νόμισμα. Στο τέλος της 7ης εβδομάδας, κάθε μέλος της οικογένειας έκοβε με το χέρι ένα μικρό κομμάτι. Σε όποιον έπεφτε το νόμισμα σήμαινε ότι θα είχε την τύχη με το μέρος του!

Οι επτά (7) εβδομάδες (κάθε βδομάδα και γιορτή) της Μεγάλης Σαρακοστής