Σαρωτικές αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο: Μεγαλύτερο μερίδιο θα παίρνουν οι σύζυγοι

Τι ισχύει για τους συντρόφους

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες της ειδικής επιτροπής υπό τον καθηγητή Απόστολο Γεωργιάδη, η οποία ετοιμάζει ριζικές παρεμβάσεις στο κληρονομικό δίκαιο. Η πρόταση αναμένεται να παραδοθεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης μέσα στον Σεπτέμβριο, ανοίγοντας τον δρόμο για σημαντικές αλλαγές στο ισχύον νομικό πλαίσιο.

Μία από τις αλλαγές στις οποίες έχει καταλήξει η επιτροπή για την αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου προβλέπει ότι το ένα τρίτο της περιουσίας, από 25% σήμερα, θα κληρονομεί ο σύζυγος από τον εκλιπόντα σύζυγό του, αφήνοντας τα δύο τρίτα στα παιδιά, σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Καθημερινή». Αυτό που λαμβάνεται υπόψη, μεταξύ άλλων, είναι ότι συνήθως ο/η σύζυγος χρήζει μεγαλύτερης προστασίας λόγω ηλικίας.

Επίσης, εάν δικαιούχος αποκλειστεί από τη νόμιμη μοίρα, μπορεί να ζητήσει το μερίδιό του σε χρήματα.

Καθιερώνεται ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, που επιτρέπουν στον διαθέτη, όσο είναι ακόμη εν ζωή, να συμφωνεί ελεύθερα με τους κληρονόμους του για το πώς θα μοιραστεί η περιουσία.

Εκτός κληρονομιάς παραμένουν τελικά οι σύντροφοι, όσοι δηλαδή δεν έχουν συνάψει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης, στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη, αλλά θεσπίζεται η δυνατότητα παραμονής τους στο σπίτι του κληρονομουμένου (πιθανότατα για τρία χρόνια) και εξετάζονται κάποιες ακόμη προστατευτικές ρυθμίσεις.

Το αγκάθι

Βάσανο για την επιτροπή φαίνεται πως αποτελεί η διαχείριση του ζητήματος των χρεών κληρονομιάς, που αποτελούν και βασικό λόγο αποποίησής της. Με το ισχύον πλαίσιο η κληρονομιά και η περιουσία του κληρονόμου θεωρούνται μια ενιαία περιουσία, και κατά συνέπεια στην περίπτωση ύπαρξης χρεών ο κληρονόμος που αποδέχεται την κληρονομιά ευθύνεται για τα χρέη της και με τη δική του περιουσία.

Στο τραπέζι τέθηκε η πρόταση να παραμένει η κληρονομιά ως ξεχωριστή περιουσία, από το ενεργητικό της οποίας θα πληρώνονται τα χρέη της, αλλά σημαντικός αριθμός των μελών της επιτροπής φέρεται να αντιτάχθηκε σημειώνοντας πως ελλοχεύει κίνδυνος να μη λάβουν ποτέ τις οφειλές τους οι δανειστές του κληρονομουμένου ή οι τράπεζες.

Κληρονομικές συμβάσεις

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», την τελική του μορφή φέρεται να έχει λάβει και ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, που εισέρχεται για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο και επιτρέπει στον διαθέτη, όσο είναι ακόμη εν ζωή, να συμφωνεί ελεύθερα με τους κληρονόμους του για το πώς θα μοιραστεί η περιουσία. Μια τέτοια αλλαγή θα λειτουργούσε θετικά και σε περιπτώσεις ύπαρξης επιχειρήσεων, αφού μεταξύ άλλων μελετάται η ελεύθερη διάθεση άυλων περιουσιακών στοιχείων, όπως είναι τα εμπορικά σήματα και τα πνευματικά δικαιώματα.

Με την εισαγωγή του συγκεκριμένου θεσμού στο κληρονομικό μας δίκαιο ο κληρονομούμενος θα έχει τη δυνατότητα να καταλήγει σε συμφωνία για το πώς θα κατανείμει μέρος της περιουσίας του, θα μπορεί να συμφωνήσει με κάποιον την ύπαρξη ανταλλάγματος, αλλά και να αποκλείσει κληρονόμους υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, ενώ θα θεσπιστεί συγκεκριμένη διαδικασία ελεύθερης συμφωνίας των μερών για τη διάθεση της κληρονομιάς. Η κληρονομική σύμβαση θα είναι δεσμευτική για όσους την υπογράφουν, αλλά θα προβλέπονται περιπτώσεις ανάκλησης της σύμβασης, όπως για παράδειγμα η τέλεση αδικήματος από κάποιον κληρονόμο προς τον κληρονομούμενο.

Διπλό όφελος

Νομικοί και δικαστικοί κύκλοι κάνουν λόγο για διπλό όφελος, αφού μια τέτοια ρύθμιση θα περιορίσει τα «κληρονομικά αδιέξοδα» που δημιουργούνται με τον κατακερματισμό της περιουσίας σε μικρότερα ποσοστά, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται η ελευθερία του ατόμου να διαθέτει ελεύθερα την περιουσία του, όπως συμβαίνει ήδη σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη.