«Ευπαλίνειο Όρυγμα της Κρήτης» – Στα άδυτα της άγνωστης σήραγγας του Σκαλανίου – Δείτε φωτογραφίες

Ένα ιδιαίτερο αρχαιολογικό εύρημα που προς το παρόν παραμένει στη λήθη

«Ευπαλίνειο Όρυγμα της Κρήτης» ένα αρχαίο μνημείο που μας «γυρίζει» πίσω στην Ρωμαϊκή εποχή του 1ου αιώνα μ.χ.

Το CretaOne μαζί με τον ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη, τον μαθηματικό Μανώλη Αφραθιανάκη και τον σύλλογο «Μυθοκρουσμένων» σας ταξιδεύουν στα «άδυτα» της σήραγγας Σκαλανίου.

Η Σήραγγα Σκαλανίου βρίσκεται στο χωριό Σκαλάνι του Ηρακλείου Κρήτης. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται ανάμεσα στο Σκαλάνι και στα Σπήλια. Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου υδραγωγείου που ξεκινούσε από την πηγή της Φουντάνας, και ύδρευε την περιοχή της Κνωσού κατά τα ρωμαίικά χρόνια (1ος – 2ος αιώνας μ.Χ.).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Αλλάζει ο καιρός στην Κρήτη – Έρχονται νεφώσεις και πιθανές καταιγίδες

Κατασκευάστηκε κατά τον πρώτο αιώνα μ.χ την ρωμαίική περίοδο και ίσως να είναι το καλύτερα σωζόμενο αρχαιολογικό έργο της αρχαιότητας μέχρι τις μέρες μας γιατί μέσα στο έδαφος δεν υπέστη ιδιαίτερες αλλαγές.

Σύμφωνα με τον Στέλιο Μανωλιούδη και τον Μανώλη Αφραθιανάκη η Σήραγγά τρυπά ένα λόφο που ξεκινάει νότια του Σκαλανίου και καταλήγει στην Δυτική πλευρά του λόφου στην περιοχή Αμπελάς νότια από τα Σπήλια.

Μιλάμε για ένα διάδρομο 1140 μέτρων. Οι πλευρικοί τοίχοι και το πάτωμα έχουν ορθογώνιο σχήμα. Η οροφή του είναι ημικυκλική με πλάτος 80-90 πόντους το οποίο σταδιακά μειώνεται σταδιακά και στο τέλος φτάνει να είναι 40-50 πόντους.

Στην κάτω πλευρά υπήρχε ένα ανάποδο Π σοβατισμένο με ειδικό κονίαμα για να στεγανώνει και από εκεί περνούσε το νερό, το οποίο κυλούσε με φυσική ροή και για να γίνει αυτό, είχαν δώσει κλίση στην σήραγγα με αποτέλεσμα η είσοδος με την έξοδο να έχουν υψομετρική διαφορά 1 μέτρο.

Η τελευταία παρέμβαση εντός της έγινε το 1830-40 την περίοδο της Αιγυπτιοκρατίας όπου ήθελαν να αυξήσουν το νερό που θα έφτανε στο Ηράκλειο. Αναφέρεται πως πολλοί αιγύπτιοι στρατιώτες πέθαναν εκεί προφανώς λόγο της εξαντλητικής εργασίας και ότι εισέπνεαν πολύ διοξείδιο του άνθρακα.

Λειτουργούσε σίγουρα μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα χωρίς να γνωρίζουμε εάν κατά την διάρκεια αυτών των 2000 ετών είχε σταματήσει η λειτουργία του. Σίγουρα όμως από το 1830 έως και το 1970-80 λειτουργούσε ανελλιπώς.

Μας ενημέρωσαν ακομά πως πολλές φορές είχε γίνει στόχος σαμποτάζ κατά την τουρκοκρατία.

Σύμφωνα με τον κ. Μανωλιούδη τονίζεται πως υπάρχει έλλειψη οξυγόνου. Επιβάλλεται να επισημανθεί αυτό καθώς είναι επικίνδυνο να μπει κάποιος μέσα καθώς το τέλος της σήραγγας έχει κλείσει μετά από κατάπτωση.

Αναφέρεται πως πριν από 40-50 χρόνια η σήραγγα ήταν ανοικτή και μπορούσε να μπει κόσμος μέσα.

Μια πηγή μας ανέφερε πως έβρισκαν και αρχαία αντικείμενα.

Παλαιότερα την δεκαετία του 80′ η ΔΕΥΑΗ είχε τοποθετήσει σιδερένιες πόρτες αλλά με την πάροδο των χρόνων σκούριασαν και χάλασαν. Η τοπική κοινότητα και ο σύλλογος είχαν βάλει πρόσφατα λουκέτο στην πόρτα εισόδου αλλά πλέον δεν υπάρχει.

Από που πήρε το όνομα «Ευπαλίνειο Όρυγμα»

Το όνομα «Ευπαλίνειο Όρυγμα της Κρήτης» όπως λέγεται από πολλούς το πήρε από το «Ευπαλίνειο όρυγμα της Σάμου» που έφτιαξε ο Πολυκράτης τον 6ο αιώνα π.χ είναι περίπου το ίδιο με αυτό του Σκαλανίου. Εκείνο έχει αξιοποιηθεί από την τοπική κοινωνία και έχει προσφέρει πολλά στον τόπο. Έτσι θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και του Σκαλανίου, το ερώτημα όμως είναι, θα ενδιαφερθεί κάποιος και να αναλάβει την χρηματοδότηση για την συντήρηση και αξιοποίησή του;

Προς το παρόν παραμένει στη λήθη.

Η «Αυτοψία» μας και οι κινήσεις προς αξιοποίηση

Η τοπική κοινωνία και ο σύλλογος του Σκαλανίου χρόνια τώρα προσπαθούν να αναδείξουν το θέμα και το CretaOne ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα τους. Πραγματοποιήσαμε αυτοψία στο χώρο και βρεθήκαμε σε ένα αρχαιολογικό εύρημα που μας γύρισε 2000 χρόνια πίσω.

Θα είναι ένα κομβικό έργο για την Περιοχή του Σκαλανίου αλλά και την ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου εφόσον όλο αυτό το έργο δοθεί ενιαία. Η Περιφέρεια Κρήτης έχει ξεκινήσει κάποιες ενέργειες για αποκατάσταση στη Γέφυρα Καριδάκη και ίσως στη Φασκομυλιά και γίνονται πολύ σωστά αλλά πρέπει να γίνει συνολικά σε όλο το έργο η αποκατάσταση και ανάδειξη του.

Η Σήραγγα Σκαλανίου αποτελεί μέρος ενός εξωπραγματικού έργου για την εποχή που κατασκευάστηκε, το οποίο συνέβαλε καθοριστικά στην μεταφορά του νερού από την πηγή της Φουντάνας στους Κουνάβους μέχρι και την Κρήνη Μοροζίνι στα «Λιοντάρια».

Τι θα μπορούσε να γίνει για να αναδειχθεί 

Στην συνομιλία μας με τον ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη και τον μαθηματικό Μανώλη Αφραθιανάκη, μας παρουσίασαν μια ιδέα για το πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η Σήραγγα Σκαλανίου.

Θα μπορούσε στο σύνολο του σαν έργο να γίνει ένα μουσείο νερού το οποίο θα μπορούσε να ξεκινάει από τα Λιοντάρια και να φτάνει ως το Σκαλάνι.

Χρειάζεται να γίνει ένα σκανάρισμα με σύγχρονη τεχνολογία ώστε να δουν σε ποια σημεία υπάρχουν καταπτώσεις, να τοπογραφηθούν τα πηγάδια και το τελευταίο βήμα να γίνει στερέωση του.

Ως Μυθοκρουσμένοι υπέβαλαν αίτημα στην αρχαιολογική υπηρεσία νεωτέρων μνημείων και έχει εγκριθεί να γίνει αυτή η αποτύπωση. Πλέον αναζητείται χρηματοδότηση 7000-8000 ευρώ για το κόστος της διαδικασίας.