Ο άγνωστος… αδελφός του Ιησού Χριστού

Μύθος, ιστορία και θεολογία πίσω από ένα αιώνιο ερώτημα

Για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια, η μορφή του Ιησού Χριστού παραμένει στο κέντρο της ανθρώπινης αναζήτησης. Γύρω του, όμως, υπάρχει μια λιγότερο γνωστή, σχεδόν σιωπηλή ιστορία — εκείνη των «αδελφών» του, που αναφέρονται στα Ευαγγέλια και έχουν απασχολήσει θεολόγους, ιστορικούς και πιστούς.

Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι που αποκαλούνται αδέλφια του Ιησού;

Και τι σημαίνει τελικά ο όρος «αδελφός» μέσα στο θεολογικό πλαίσιο της πρώτης Εκκλησίας;

Οι ευαγγελικές αναφορές

Στο Κατά Ματθαίον και στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, οι κάτοικοι της Ναζαρέτ αναρωτιούνται:

«Οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ τέκτονος υἱός; Οὐχ ἡ μήτηρ αὐτοῦ λέγεται Μαριάμ, καὶ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ Ἰάκωβος καὶ Ἰωσὴφ καὶ Σίμων καὶ Ἰούδας;»

Από αυτά τα εδάφια γεννήθηκε μια από τις πιο μακροχρόνιες θεολογικές συζητήσεις: αν ο Ιησούς είχε βιολογικά αδέλφια ή αν η γλώσσα της εποχής χρησιμοποιεί τον όρο «αδελφός» με ευρύτερη σημασία.

Η εκκλησιαστική παράδοση

Η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία συμφωνούν ότι οι λεγόμενοι «αδελφοί» του Ιησού δεν ήταν παιδιά της Παναγίας, αλλά ετεροθαλή, από προηγούμενο γάμο του Ιωσήφ. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση, ο Ιωσήφ ήταν χήρος με παιδιά, και όταν ανέλαβε τη φροντίδα της Μαρίας, έγινε προστάτης και όχι σύζυγος με τη συζυγική έννοια.

Αυτή η ερμηνεία διαφυλάσσει το δόγμα της Αειπαρθενίας της Θεοτόκου — ότι δηλαδή η Μαρία παρέμεινε Παρθένος «πρὸ τόκου, ἐν τόκῳ καὶ μετὰ τόκον». Έτσι, ο Ιησούς παρουσιάζεται ως μονογενής υιός, αλλά μέσα σε ένα ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο που προσδίδει ανθρώπινη διάσταση στη ζωή του.

Πηγή: pexels

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ψυχίατρος προς Αλέξη Καλοκαιρινό: «Ηράκλειο, η πόλη που μαραζώνει και αρνείται να θεραπευτεί»

Οι άλλες απόψεις

Οι προτεσταντικές κοινότητες, ωστόσο, διαφωνούν. Θεωρούν ότι οι αναφορές σε «αδελφούς» είναι κυριολεκτικές και ότι ο Ιωσήφ και η Μαρία απέκτησαν κι άλλα παιδιά μετά τη γέννηση του Ιησού. Για εκείνους, η φράση «οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκεν» (Ματθ. 1:25) υπονοεί ότι αργότερα έζησαν φυσιολογική οικογενειακή ζωή.

Υπάρχει όμως και μια τρίτη, πιο πολιτισμική ερμηνεία. Στην εβραϊκή και αραμαϊκή γλώσσα, ο όρος αδελφός μπορούσε να σημαίνει ξάδελφος, συγγενής ή στενός φίλος. Πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Ιερώνυμος και ο Επιφάνιος, υποστήριξαν πως οι «αδελφοί» του Ιησού ήταν ξαδέλφια, πιθανώς παιδιά της «Μαρίας του Κλωπά», μιας συγγενούς της Θεοτόκου που στάθηκε κι εκείνη κάτω από τον Σταυρό.

 Ο Ιάκωβος, ο «Αδελφόθεος»

Ανάμεσα στα ονόματα των αδελφών ξεχωρίζει ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος, πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων και μάρτυρας της πίστης. Ο τίτλος «Αδελφόθεος» δεν δηλώνει βιολογική συγγένεια, αλλά πνευματική ενότητα — τη σχέση ενός ανθρώπου που έζησε δίπλα στον Χριστό και μαρτύρησε για Εκείνον. Η μορφή του Ιακώβου ενσαρκώνει την ιδέα ότι η αληθινή συγγένεια με τον Θεό δεν προέρχεται από το αίμα, αλλά από την πίστη και την υπακοή στο θέλημά Του.

Η πνευματική διάσταση

Ο ίδιος ο Ιησούς, απαντώντας στους ανθρώπους που Τον ρωτούσαν για τη μητέρα και τους αδελφούς Του, είπε:

«Ὅστις ποιήσει τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς, οὗτός μου ἀδελφός καὶ ἀδελφή καὶ μήτηρ ἐστίν» (Ματθ. 12:50).

Με αυτά τα λόγια, ο Χριστός υπερβαίνει τη βιολογική έννοια της συγγένειας και ιδρύει μια νέα πνευματική οικογένεια, στην οποία ανήκουν όλοι όσοι ζουν σύμφωνα με το θείο θέλημα. Ο «άγνωστος αδελφός» Του, λοιπόν, δεν είναι ένα χαμένο πρόσωπο της ιστορίας, αλλά κάθε άνθρωπος που επιλέγει να πορεύεται στο φως της αγάπης και της πίστης.

Ο άγνωστος αδελφός του Ιησού παραμένει, τελικά, ένας καθρέφτης για όλους μας — μια υπενθύμιση ότι η αληθινή συγγένεια με τον Θεό δεν κατοικεί στους δεσμούς του αίματος, αλλά στην ελεύθερη καρδιά που επιλέγει να αγαπά, να συγχωρεί και να πιστεύει.