Κρήτη: Η ελαιοκαλλιέργεια καταρρέει – Που θα κυμανθούν οι τιμές;

Οι προβλέψεις για τα μέλλον των τιμών του προϊόντος, που με ρωτήσατε, δεν είναι εύκολες

Η ελαιοκαλλιέργεια στην Κρήτη καταρρέει, το εξαιρετικό κρητικό ελαιόλαδο παραμένει χωρίς «ταυτότητα». Η διακίνησή του γίνεται κυρίως χύμα από εμπορικά κυκλώματα που το εκμεταλλεύονται και κερδοσκοπούν, εις βάρος των παραγωγών, εκμεταλλευόμενα την απραξία των άμεσα εμπλεκομένων με την παραγωγή και τη συγκέντρωση ελαιολάδου στο νησί, αλλά και την απουσία κρατικής μέριμνας για το ελληνικό ελαιόλαδο ή περιφερειακής στρατηγικής και δράσης για την προστασία, προβολή και προώθησή του στη διεθνή αγορά ως προϊόντος ανώτερης ποιότητας που παράγει η Κρήτη.

Για τα μείζονα θέματα, με πρώτο την απογοήτευση για την τρέχουσα τιμή του προϊόντος,  που απασχολούν φέτος και διαχρονικά τους ελαιοκαλλιεργητές, η ΑΝΑΤΟΛΗ μίλησε με τον κ. Νίκο Μιχελάκη Δρ. γεωπόνο, πρώην διευθυντή του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και άμισθο επιστ. σύμβουλο του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης.

Για τις τιμές

Τι μπορεί να περιμένουν οι ελαιοπαραγωγοί από την άποψη τιμών για το ελαιόλαδο της φετινής σοδειάς, ρωτήσαμε τον κ. Μιχελάκη, ο οποίος απάντησε: «Από την περιορισμένη ενημέρωση που έχουμε με βάση την οποία ο ΣΕΔΗΚ εκδίδει το δελτίο τιμών κάθε εβδομάδα, παρατηρούμε, δυστυχώς, ότι τα ελαιοτριβεία πλέον δεν παρέχουν αυτή την πληροφόρηση στο βαθμό που το έκαναν παλαιότερα. Από τα 40-50 ελαιοτριβεία στην Κρήτη, που μας πληροφορούσαν σε τακτική βάση για τις τιμές των εμπορικών πράξεων πώλησης ελαιολάδου που έκαναν, αυτά έχουν πλέον μειωθεί πάνω από 50%! Δε θέλουν ή δε μπορούν να μας δώσουν τιμές, δεν ξέρουμε τους λόγους.

Η πληροφόρηση σε ό,τι αφορά την εξέλιξη τιμών είναι περιορισμένη… Η εικόνα που σχηματίζομε- που μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτική – από τις πληροφορίες που έχουμε, από τα λίγα ελαιοτριβεία, στην Κρήτη την περασμένη εβδομάδα είχαμε μέγιστες και ελάχιστες τιμές γύρω από το 4,80 ευρώ/κιλό. Υπήρξαν μικρότερα ελαιοτριβεία που έδωσαν 4,50 ευρώ.  Είχαμε μια ελαφρά πτώση σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα που ήταν στα 5 ευρώ/κιλό. Στην Πελοπόννησο αντιθέτως σημειώθηκε αύξηση. Από τα 5 ανέβηκε στα 5,50 ευρώ! Η κατάσταση στις πωλήσεις ελαιολάδου είναι ανομοιόμορφη στο επίπεδο των τιμών σε κάθε περιοχή, που αλλάζει σχεδόν κάθε εβδομάδα. Αυτό δείχνει ότι γίνονται κάποιες μεμονωμένες αγοραπωλησίες και είναι θέμα διαπραγμάτευσης η τιμή στην οποία καταλήγουν. Είναι γεγονός ότι η ζήτηση χύμα ελαιολάδου από την Ιταλία, που ανέκαθεν αποτελούσε το συνήθη τρόπο διάθεσης ελαιολάδου στην ιταλική αγορά, παρουσιάζεται μειωμένη. Τόσο οι Ιταλοί και μάλλον και οι Ισπανοί δεν έχουν διάθεση να πληρώνουν τιμές πάνω από 5 ευρώ… Αυτό οφείλεται μάλλον στο ότι όλοι αναμένουν να αγοράσουν ελαιόλαδο με χαμηλότερες τιμές, απ’ όποια αγορά μπορέσουν να το βρουν. Δηλαδή, δεν τους ενδιαφέρει αν θα είναι Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία κλπ. Στις μεγάλες βιομηχανίες που εξάγουν ελαιόλαδο, κυρίως στις ΗΠΑ και σε άλλες μεγάλες αγορές του εξωτερικού, με δική τους ετικέτα, δεν ενδιαφέρουν πλέον τόσο πολύ η ποιότητα και κυρίως η προέλευση, αφού ειδικά η δεύτερη, χάνεται. Το ελαιόλαδο που φεύγει από τη χώρα μας και φτάνει στην Ιταλία, δεν κατονομάζεται πλέον «ελληνικό» και αυτό είναι γνωστό. Άρα ο Ιταλός συσκευαστής, όταν πωλεί ελαιόλαδο, δεν αναφέρει ότι μέσα στις φιάλες με την ετικέτα του, έχει ελληνικό λάδι. Αναφέρει απλά τη φίρμα του…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Η Ναταλία Λιονάκη που έγινε μοναχή στην Κένυα μέσα από νέες εικόνες που έρχονται στο φως

Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, η διάθεση των εμπόρων είναι να αγοράσουν ελαιόλαδο, όσο το δυνατόν φθηνότερα. Θεωρούν ότι μπορούν να το βρουν από χώρες που ισχυρίζονται ότι έχουν μεγάλη παραγωγή και μπορούν να δώσουν το λάδι φθηνό, γιατί έχουν χαμηλό κοστολόγιο. Τέτοιες χώρες είναι η Τυνησία, η οποία ισχυρίζεται ότι φέτος έχει μεγάλη παραγωγή και κάποιοι παράγοντες θεωρούν ότι μπορεί να το πουλήσει φθηνότερα. Ωστόσο, και οι Τυνήσιοι, εφ’ όσον βλέπουν ότι οι τιμές διαμορφώνονται γύρω στα 5 ευρώ, δεν έχουν διάθεση μέχρι τώρα να το δίνουν φθηνότερα… Έτσι, την εβδομάδα που πέρασε η τιμή στην Τυνησία ήταν στα 3,80 ευρώ -χαμηλότερα βέβαια από τις δικές μας, ωστόσο θέλει και εκείνη να ακολουθήσει τις δικές μας τιμές.

Οι προβλέψεις για τα μέλλον των τιμών του προϊόντος, που με ρωτήσατε, δεν είναι εύκολες. Αυτή τη στιγμή η τιμή παίζεται στο επίπεδο της «μεγάλης προσφοράς». Η συγκομιδή ελιάς έχει προχωρήσει πάνω από 50% σε όλες τις ελαιοπαραγωγές χώρες. Όλοι αναμένουν ότι εφ’ όσον οι ποσότητες συγκεντρωμένου ελαιολάδου αυξάνονται με την πρόοδο της συγκομιδής, θα υπάρξει και μεγαλύτερη προσφορά, άρα και χαμηλότερες τιμές… Γι’ αυτό και οι έμποροι την περίοδο αυτή δεν εμφανίζονται διατεθειμένοι να προσφέρουν υψηλές τιμές. Η εικόνα θα αποσαφηνιστεί περισσότερο, ύστερα από μερικούς μήνες, όταν θα ολοκληρωθεί η συγκομιδή και θα αυξηθούν και οι δικές τους ανάγκες σε προμήθεια προϊόντος. Η περίοδος αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί η χειρότερη για υψηλές τιμές στους παραγωγούς», επεσήμανε ο κ. Μιχελάκης.

Η προ διετίας αύξηση

«Η αύξηση των τιμών που είχαμε πριν δύο χρόνια, οφειλόταν στην μεγάλη πτώση παραγωγής στην Ισπανία, όταν από 1,5 εκατομμύρια τόνους είχε μειωθεί στο μισό!  Αυτό επηρεάζει το παγκόσμιο ισοζύγιο, στη διεθνή αγορά. Ψάχνουν τότε όλοι να βρουν λάδι, άρα υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση και αύξηση των τιμών. Έτσι διαμορφώθηκαν τα 8 και 9 ευρώ/κιλό. Ας μην πλανιόμαστε όμως, εφ’ όσον η παραγωγή εξομαλύνεται σε όλα τα κράτη, ότι θα ξαναδούμε τώρα τέτοιες υψηλές τιμές. Σίγουρα με νορμάλ παραγωγή οι τιμές θα είναι χαμηλότερες. Το αν συμφέρουν οι ισχύουσες τιμές ή όχι σε σχέση με το κόστος παραγωγής, αυτό το γνωρίζει ο κάθε παραγωγός και ανάλογα πράττει.

Τα πράγματα, δεν φαίνονται ευοίωνα. Υψηλό κόστος παραγωγής, εργατικό μεροκάματο 70-80 ευρώ, μειωμένη παραγωγή, αλλά και προβλήματα δακοπροσβολής με υποβάθμιση της ποιότητας κλπ. Όλα αυτά δεν είναι καθόλου ευχάριστα, ιδίως σε ό,τι αφορά την Κρήτη. Θα πρέπει, λοιπόν, να δούμε τι θα γίνει με το μέλλον της ελαιοπαραγωγής μας.

Θεαματικά πράγματα δε μπορεί να αναμένει κανείς γιατί στην αγορά παρεμβαίνουν η Τυνησία και η Τουρκία. Και οι δύο ακολουθούν περίεργες τακτικές. Δηλαδή «φουσκώνουν» τα νούμερα της παραγωγής τους, δίνοντας μεγαλύτερες ποσότητες απ’ ό,τι πιστεύουν ότι θα πετύχουν. Λόγου χάρη, η Τυνησία δήλωσε παραγωγή 450.000 τόνους και με έκθεσή της η Ε. Ένωση την εκτιμά μόνο σε 250.000 τόνους! Άρα ασφαλή συμπεράσματα δεν μπορούν να βγουν ούτε απ’ αυτά τα νούμερα, τα οποία δίνονται ανεξέλεγκτα. Επομένως οι εκτιμήσεις δεν επηρεάζουν πραγματικά τις τιμές. Εκείνο που πραγματικά διαμορφώνει τιμές είναι η πραγματική προσφορά και η πραγματική ζήτηση. Ισχύει αυτό που είπαμε πιο πάνω, ότι οι Ιταλοί αυτή τη στιγμή δεν έχουν διάθεση να αγοράσουν. Κρατούν στάση αναμονής, περιμένοντας τις πραγματικά διαθέσιμες ποσότητες από τις ελαιοπαραγωγές χώρες», εξήγησε.

Άξιοι της τύχης μας!

Όταν φτάνουμε στο 2026 και η ελαιοπαραγωγός Κρήτη με το έξτρα παρθένο κορυφαίας ποιότητας ελαιόλαδο που τόσο αυτάρεσκα ισχυριζόμαστε ότι παράγομε οι Κρητικοί, επαφίεται ακόμη στο κατά πόσον οι Ιταλοί θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον να το αγοράσουν χύμα για να το εμφιαλώσουν και να το διαθέσουν με δικές τους ετικέτες στη διεθνή αγορά όπου εξακολουθούν να κυριαρχούν, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας, αναφέραμε στον κ. Μιχελάκη, ζητώντας την άποψή του. Είπε: «Βάζετε ένα θέμα, που είναι και το σπουδαιότερο! Τo αν το ελαιόλαδο της Κρήτης πρέπει να συνεχίσει να πωλείται χύμα ή να πωλείται επώνυμο, ως κρητικό ελαιόλαδο. Η διαπίστωση είναι γνωστή και την λένε και οι συνεταιριστές μας και οι βουλευτές μας και ‘μεις οι ίδιοι. Το θέμα είναι τι κάνουμε για να ξεφύγουμε απ’ αυτή τη συνθήκη. Δυστυχώς δεν κάνουμε απολύτως τίποτα! Αυτές τις μέρες, είδαμε να κινητοποιούνται αγρότες και κτηνοτρόφοι… Στην Κρήτη, μπροστά έχουν μπει οι κτηνοτρόφοι. Καλά κάνουν οι άνθρωποι, διεκδικούν να πάρουν περισσότερα χρήματα. Ακούσατε πουθενά φωνή για το ελαιόλαδο, την ελιά ή τα προβλήματα της ελαιοκαλλιέργειας; Μπορεί να έγιναν κάποιες, ελάχιστες αναφορές, αλλά έτσι δεν πιάνουν τόπο. Και το κύριο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει μία πραγματική πολιτική όχι απλά για τυποποίηση, αλλά για τη διάθεση τυποποιημένου ελαιολάδου. Χωρίς τη στρατηγική διάθεσης του προϊόντος στις αγορές, η απλή τυποποίηση δε σημαίνει τίποτα. Ο καθένας μπορεί να πάει σε ένα τυποποιητήριο και να συσκευάζει το λάδι της χρονιάς του σε μπουκάλι, κουτιά με ό,τι ιδιωτική ετικέτα φτιάξει. Το ζήτημα είναι πως θα το πωλήσεις αυτό και κατά βάση στο εξωτερικό, γιατί στην Ελλάδα οι περισσότεροι καταναλώνουν δικής τους παραγωγής ή χύμα. Άρα πρέπει να στοχεύσουμε στο εξωτερικό. Αλλά πως θα πάμε στο εξωτερικό;

Στην Κρήτη 560 ελαιοτριβεία! Όλα τους -ίσως υπάρχουν καμιά 15ριά που δεν το κάνουν- είναι μεσάζοντες πώλησης χύμα ελαιολάδου. Τα 145 περίπου, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κάνουν και τυποποίηση. Όμως η τυποποίηση από μικρές μονάδες, δεν μπορεί να φτάσει και να τοποθετηθεί στις μεγάλες αγορές των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Μ. Βρετανίας κά. Επειδή είναι μικρές, δεν αντέχουν το κόστος των logistics και της προβολής και διαφήμισης που απαιτούνται, γιατί, χωρίς διαφήμιση δουλειά δεν γίνεται. Η διαφήμιση του κάνεις στην τηλεόραση ή τα άλλα ψηφιακά μέσα, σχετίζεται με την ποσότητα που διαφημίζεις γιατί ανάλογος θα είναι ο επιμερισμός του κόστους ανά κιλό».

Φτάνουν τα λόγια!

Ποιος πρέπει να μπει μπροστά. Τί απέγιναν οι κινήσεις για διακίνηση του κρητικού ελαιολάδου με ενιαία «ετικέτα»; Είναι τόσο δύσκολο να συσταθεί ένα Συμβούλιο Ελαιολάδου Κρήτης, να πάρει τις τύχες και την ευθύνη για το προϊόν στα χέρια του, ρωτήσαμε τον σύμβουλο του ΣΕΔΗΚ. Απάντησε: «Μετά από χρόνια προσπαθειών, το 2025, επιτεύχθηκε με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης, η εγγραφή του κρητικού ελαιολάδου στο μητρώο Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΠΓΕ). Έχουμε όμως παρανοήσει κάποια πράγματα. Και ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης ασχολήθηκε πριν μια δεκαετία για την κήρυξη του ελαιολάδου ως ΠΟΠ. Απέτυχε να κηρυχθεί προϊόν ΠΟΠ, παρά τις μάχες που δόθηκαν ως και στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Από ‘κει και πέρα, δεν ακούστηκε τίποτα. Αξιοποιήθηκε το γεγονός για προβολή ορισμένων παραγόντων, που αντήλλαξαν συγχαρητήρια για το ΠΓΕ. Αλλά έστω και αυτό το βήμα, έμεινε εδώ.

Το ελαιόλαδο ΠΓΕ ΚΡΗΤΗ έπρεπε να προβληθεί στο εξωτερικό! Το να το λέμε μεταξύ μας δε σημαίνει τίποτα. Όμως, για ό,τι συμβαίνει και για ό,τι δεν γίνεται όπως πρέπει να γίνει, υπάρχει κατ’ αρχήν ευθύνη στους παραγωγούς. Η μεγάλη πλειοψηφία των κρητικών παραγωγών, πλέον είναι μεγάλης ηλικίας. Έχουν παραμεληθεί από το κράτος. Οι επιδοτήσεις που εισέπρατταν οι ελαιοπαραγωγοί έχουν μειωθεί δραματικά. Γι’ αυτό και δεν βγαίνουν οι ελαιοπαραγωγοί να διαμαρτυρηθούν για τις επιδοτήσεις. Να βγουν στους δρόμους για 500- 800 ευρώ και να στήνουν οδοφράγματα; Δεν πάει, δεν τον ενδιαφέρει!

Άρα, το ερώτημα είναι ποιοι θα βγουν μπροστά, αν δεν έχουν συμφέρον. Μία και μοναδική είναι η λύση. Να υπάρχουν ζωντανοί και δραστήριοι Συνεταιρισμοί. Αυτοί μόνο μπορούν τη μικρή ποσότητα που παράγει κάθε παραγωγός να τη συγκεντρώνουν μεγιστοποιώντας τη συνολική ποσότητα που θα έχουν να διαπραγματευτούν προς πώληση με τους εμπόρους. Για να μπουν μπροστά οι Συνεταιρισμοί χρειάζονται υποστήριξη. Είχαμε τις Ενώσεις, οι οποίες έχασαν την αξιοπιστία τους, με το να μην τους ελέγχουμε. Τα ίδια γίνονται τώρα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Δεν εξομοιώνω καταστάσεις, είναι διαφορετικές, αλλά είναι ζητήματα έλλειψης φροντίδας, επίβλεψης, παρακολούθησης αυτών των οργανώσεων, που τις αφήνουμε μέχρι να βαλτώσουν.

Πρέπει να εκδηλωθεί πολιτική βούληση και γραμμή, για τα βήματα που πρέπει να γίνουν. Απαιτείται εθνική πολιτική ελαιολάδου. Στο αν μπορεί να αναλάβει ένα Συμβούλιο Ελαιολάδου Κρήτης, αν δεν έχει πίσω του πραγματικά ενδιαφερόμενους, είναι δύσκολο. Ένα τέτοιο συμβούλιο εξάλλου είναι και ο ΣΕΔΗΚ. Εχει πίσω του τους Δήμους. Οι δήμοι όμως έχουν τα δικά τους θέματα και προβλήματα και ορισμένες δυνατότητες. Δεν μπορούν να σηκώσουν σημαίες ή να διαμορφώσουν ένα προϋπολογισμό για διαφήμιση του ελαιολάδου. Κάποιοι μεγάλοι Συνεταιρισμοί μπορούν να διαθέσουν ορισμένα χρήματα για να υλοποιηθεί μια τέτοια καμπάνια. Αν όμως ο ένας συνεταιρισμός φοβάται ή υποβλέπει τον άλλον, είναι προβλήματα που πρέπει κάποτε να λυθούν. Αν δε λυθούν, δεν κάνουμε τίποτα!».

Εγκατάλειψη ελαιοκαλλιεργειών

Τέλος, επισημάναμε το φαινόμενο της διαρκώς αυξανόμενης εγκατάλειψης των ελαιοκαλλιεργειών από τους ιδιοκτήτες τους και ρωτήσαμε τον κ. Μιχελάκη πού οδηγεί κάτι τέτοιο. Υπογράμμισε: «Το πρόβλημα δεν είναι προ των πυλών… Είναι εντός των πυλών! Ήδη καταρρέει η ελαιοκομία στην Κρήτη. Εσείς, στο Λασίθι το βλέπετε καλύτερα, απ’ ό,τι εδώ. Στα Χανιά ακόμη δεν το έχουν αντιληφθεί τόσο έντονα, γιατί υπάρχουν κάποιες βροχές και ο καθένα βγάζει το λάδι του, το πάει σπίτι ή το πουλά στον Συνεταιρισμό, κλπ. Στο Λασίθι όμως η πλειοψηφία δεν συγκομίζει πια τις ελιές που έχει. Από τη μια δεν υπάρχει πολιτική κρατικής μέριμνας και από την άλλη, οι ενδιαφερόμενοι δε σηκώνουν το ανάστημά τους να ζητήσουν αυτή τη μέριμνα. Ποιός θα το κάνει γι’ αυτούς; Ο ΣΕΔΗΚ είναι ένας τρίτος -ας πούμε- και δεν μπορεί να φέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Πρέπει να υπάρξει μια εξέγερση των Συνεταιρισμών! Η ιδιωτική πρωτοβουλία δε βλέπω πως θα λύσει το πρόβλημα, γιατί ο καθένας κοιτάζει το μεμονωμένο συμφέρον του. Οι συνεταιρισμοί θα μαζέψουν τους πολλούς μικρούς παραγωγούς, να γίνουν μεγάλοι. Άλλη λύση δε διαβλέπω».

anatolh.com