Πώς τα ψηφιακά εργαλεία «έκλεισαν» το κενό του ΦΠΑ

Έτος-τομή το 2025 στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής

Ισχυρό σύμμαχο βρήκαν οι αρχές για την πάταξη της φοροδιαφυγής και αυτός δεν είναι άλλος από την τεχνολογία.

Ως έτος αποκάλυψης της φοροδιαφυγής και κυριαρχίας των ψηφιακών εργαλείων ελέγχου καταγράφεται το 2025.

Τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA), οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι και ο περιορισμός των μετρητών απέδειξαν τη θεαματική αποτελεσματικότητα και υπεροχή τους στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, καθώς μετέφεραν μεγάλο μέρος της «αόρατης» οικονομίας στην «επίσημη» οικονομική δραστηριότητα.

Με τα νέα δεδομένα, το Δημόσιο χάνει πλέον έως και 7 δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα έσοδα από ΦΠΑ κάθε χρόνο σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, σύμφωνα με τα στοιχεία έκθεσης που έδωσε προ ημερών στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το «κενό» στην είσπραξη του ΦΠΑ (VAT Gap 2025).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ηράκλειο, η πόλη που δεν γιορτάζει τα Χριστούγεννα

Τα άλματα ήταν συνεχόμενα: μέσα σε μία μόλις χρονιά (το 2024), ένα και μόνο νέο μέτρο –η καθολική επέκταση της αποδοχής πληρωμών με κάρτες– εκτιμάται ότι απέδωσε επιπλέον 400 εκατομμύρια ευρώ στα έσοδα του Δημοσίου από ΦΠΑ, με βάση νέα μελέτη του ΙΟΒΕ.

Το όφελος αναμένεται, ωστόσο, να αποδειχθεί ακόμη μεγαλύτερο το 2025 (στις δηλώσεις εισοδήματος του 2026), καθώς η φετινή χρονιά ήταν η πρώτη κατά την οποία το μέτρο εφαρμόστηκε πλήρως σε όλους τους επαγγελματίες και σε ολόκληρη τη διάρκεια του έτους, από την Πρωτοχρονιά και μετά.

Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: οι φορολογικές δηλώσεις του 2025 έδειξαν ρεκόρ αύξησης στα ακαθάριστα έσοδα (τζίρους) που δήλωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες για το 2024.

Αυτομάτως, ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων –ιδίως επαγγέλματα της «νύχτας» και της οικοδομής– εμφάνισαν αυξήσεις της τάξης του 10% έως 15%.

Για παράδειγμα:

• οι ιδιοκτήτες μπαρ (ΚΑΔ 56.30) κατέγραψαν αύξηση τζίρου 15,2% (μέσα ακαθάριστα έσοδα 43.525 ευρώ το 2024, έναντι 37.777 ευρώ το 2023),
• οι εκμεταλλευτές ταξί (ΚΑΔ 49.32) εμφάνισαν μέση είσπραξη 14,2% υψηλότερη από τον προηγούμενο χρόνο (18.595 ευρώ, έναντι 16.281 ευρώ),
• οι ηλεκτρολόγοι (ΚΑΔ 43.21) είχαν αύξηση 11,2% μέσα σε έναν χρόνο (36.301 ευρώ από 32.635 το 2023),
• οι υδραυλικοί (ΚΑΔ 43.22) δήλωσαν αύξηση 9,8% (32.354 ευρώ αντί 29.463),
• οι μαραγκοί (ΚΑΔ 43.32) κατέγραψαν αύξηση 8,1% (35.593 ευρώ από 32.913 ευρώ).

Το «θαύμα» της τεχνολογίας

Σε σχέση με μόλις έναν χρόνο πριν, τα μέτρα και οι αλλαγές εκτιμάται πως το 2025 απέδωσαν επιπλέον έσοδα 2,7 δισ. ευρώ από φόρους που «χάνονταν» για το κράτος τα προηγούμενα χρόνια λόγω φοροδιαφυγής.

Σε βάθος χρόνου, ωστόσο, πριν καν επινοηθούν και εφαρμοστούν όλα τα νέα ψηφιακά εργαλεία και οι έλεγχοι, κατά τη 15ετία της κρίσης (2010-2024) η χώρα έχασε συνολικά πάνω από 73 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ.

Από τα στοιχεία της Κομισιόν για το «κενό ΦΠΑ» στην Ελλάδα προκύπτει ότι:

• το 2009, πριν ξεσπάσει η ελληνική κρίση, το Δημόσιο έχασε 7,5 δισ. ευρώ από ΦΠΑ,
• το 2010 η απώλεια μειώθηκε στα 6,9 δισ. ευρώ,
• το 2011 εκτοξεύθηκε πάνω από τα 9,2 δισ. ευρώ,
• από το 2012 έως το 2018 το κράτος έχανε περίπου 5 έως 7 δισ. ευρώ κάθε χρόνο,
• από το 2019 οι απώλειες μειώνονται σταθερά: κάτω από 5 δισ. ευρώ το 2019, κάτω από 4 δισ. ευρώ το 2020, κάτω από 3 δισ. ευρώ το 2021, έως ότου φτάσουν στα 2,1 δισ. ευρώ το 2024.

Το αποτέλεσμα ήταν Μνημόνια, περικοπές μισθών και συντάξεων, μεγαλύτερη πίεση στους νομοταγείς φορολογούμενους, αθέμιτος ανταγωνισμός και οικονομική «ασφυξία» για τις συνεπείς επιχειρήσεις της χώρας.

Όλα άλλαξαν, όμως, μετά το 2019. Τότε ξεκίνησε η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση, με την ενεργοποίηση των myDATA και με ένα συντονισμένο πλέγμα μέτρων που στόχευαν την καρδιά της φοροδιαφυγής.

Συγκεκριμένα:

1. Τα ηλεκτρονικά βιβλία (myDATA): ξεκίνησαν πιλοτικά το 2019 και επεκτάθηκαν σε όλες τις επιχειρήσεις το 2020-2021. Καθολικά υποχρεωτικά έγιναν, ωστόσο, μόλις στα τέλη του 2023. Από το 2024 διαμορφώνουν πλέον αυτομάτως τις δηλώσεις ΦΠΑ που εισπράττει το κράτος από τις επιχειρήσεις. Όλα τα τιμολόγια και οι αποδείξεις λιανικής καταγράφονται σε πραγματικό χρόνο και διασταυρώνονται αυτόματα. Η ΑΑΔΕ δεν αναμένει πλέον τις ετήσιες φορολογικές δηλώσεις για να γνωρίζει τον τζίρο των επαγγελματιών, καθώς τον παρακολουθεί «ζωντανά» κάθε στιγμή.
2. «POS παντού»: το 2024 επεκτάθηκε σε όλους τους κλάδους λιανικής και υπηρεσιών η υποχρέωση εγκατάστασης τερματικών POS: από μπαρ και εστιατόρια έως τεχνικούς (υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, μαραγκούς), καθώς και στα ταξί. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε τεχνική διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και με κάθε πληρωμή εκδίδεται απόδειξη που εμφανίζεται «online» στην ΑΑΔΕ αλλά και στο smartphone κάθε πελάτη-καταναλωτή. Πρακτικά, εξαλείφθηκαν τα «κενά» μεταξύ φορολογικών δηλώσεων και ταμειακών εισπράξεων.
3. IRIS: το 2024 και το 2025 μπήκαν δυναμικά στη ζωή καταναλωτών και επιχειρήσεων οι άμεσες τραπεζικές μεταφορές (IRIS). Επεκτάθηκαν ραγδαία, αφήνοντας ψηφιακό αποτύπωμα που καταγράφεται αυτόματα στα myDATA. Από τον Δεκέμβριο του 2025 το IRIS γίνεται αποδεκτό και σε σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, ενώ τα χρηματικά όρια αλλάζουν εκ νέου (διπλασιάζονται) από τις 15 Ιανουαρίου 2026.

Από το 2025 τα μέτρα επεκτείνονται ήδη στο Ψηφιακό Δελτίο Αποστολής και από το 2026 στο Ψηφιακό Τιμολόγιο, ενώ οι έλεγχοι ενισχύονται με τεχνητή νοημοσύνη και άλλες ψηφιακές τεχνολογίες.

Κλειδί η «αυτοσυμμόρφωση»

Τέτοιες παρεμβάσεις –μαζί με όσες έρχονται από το 2026– αυξάνουν τον «αυτοέλεγχο» και τη φορολογική συμμόρφωση ολόκληρων επαγγελματικών κλάδων, ανακόπτοντας τη «φόρα» που είχαν αναπτύξει πολλοί τα προηγούμενα χρόνια.

Αυτό ενισχύεται και από έναν ακόμη παράγοντα: από το 2024, όλα αυτά τα ψηφιακά στοιχεία και δεδομένα οδήγησαν σε ένα νέο σύστημα προσδιορισμού και περιορισμού της φοροδιαφυγής, το οποίο «αυτοδεσμεύει» τις επιχειρήσεις ως προς το τι δηλώνουν στην εφορία.

Κάθε χρόνο πλέον η ΑΑΔΕ υπολογίζει και ανακοινώνει επισήμως τον μέσο ετήσιο τζίρο που εμφανίζει κάθε κλάδος της αγοράς, ανά Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (ΚΑΔ). Το σύστημα αυτό ενσωματώθηκε και στον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος, μαζί με τα έτη δραστηριότητας και τη μισθοδοσία.

Έτσι, επιχειρήσεις και επαγγελματίες με δηλώσεις σημαντικά χαμηλότερες από τον πανελλαδικό μέσο όρο του κλάδου τους γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι εμφανίζουν μεγάλες αποκλίσεις από όσα δείχνουν τα «ηλεκτρονικά βιβλία» του συνόλου του κλάδου και ότι ενδέχεται, εξαιτίας αυτών, να μπουν στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ για μελλοντικούς ελέγχους.

Πηγή: newsveast.gr