Άγιος Νικόλαος: Ακτιβισμός ή αντισημιτισμός;

Εκεί όπου όλοι είναι υπεύθυνοι, τελικά κανείς δεν είναι

Πριν από λίγες ημέρες στην πλατεία Χαμπίμα του Τελ Αβίβ συνήλθαν χιλιάδες Ισραηλινοί ζητώντας τον τερματισμό του πολέμου και την απελευθέρωση των ομήρων. Δεν ήταν η πρώτη φορά. Από την αρχή του προηγούμενου έτους, τέτοιες διαδηλώσεις συνιστούν συχνό φαινόμενο, με δεκάδες χιλιάδες πολίτες να εκφράζουν σταθερά την αντίθεσή τους στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ειδικώς και γενικώς. Αυτή η συνεχής κινητοποίηση δείχνει ότι το Ισραήλ είναι μια κοινωνία σε εσωτερική σύγκρουση.

Ωστόσο, στο δημόσιο διάλογο, συχνά επιχειρείται η ενοχοποίηση «του ισραηλινού λαού» συνολικά. Η κριτική δεν στρέφεται στο Νετανιάχου ή τον στρατό, αλλά σε μια υποτιθέμενη συλλογική συνενοχή. Μεθοδευμένα, χρησιμοποιούνται δεδομένα «δημοσκοπήσεων» και σε συνδυασμό με δηλώσεις «φόβου» παρουσιάζουν μια συγκεκριμένη ρητορική ως «εθνική στάση», ως «εθνική συνείδηση». Αυτή η αποσπασματική, κατά τη γνώμη μου, γενίκευση καταργεί τη διαδικασία απόδωσης ευθυνών. Αυτό δεν είχε γράψει και η Χάνα Άρεντ: «εκεί όπου όλοι είναι υπεύθυνοι, κανείς δεν είναι», πληρώνοντας το τίμημα από την Γκεστάπο.

Μπορείς να αποδώσεις δικαιοσύνη, όταν ενοχοποιείς έναν ολόκληρο λαό; Δεν γεννάς φανατισμό και μιμητές; Αν για παράδειγμα το 55% των Ελλήνων απορρίπτει τους πρόσφυγες ή αν οι Αμερικανοί στηρίζουν έναν πόλεμο (σ.σ. όπως το συνηθίζουν άλλωστε) δεν προκύπτει ότι είναι όλοι ρατσιστές ή εγκληματίες. Ομοίως, η ψήφος των Παλαιστινίων στους ζηλωτές της Χαμάς δεν σήμαινε προσχώρηση στο φονταμενταλιστικό της αφήγημα, αλλά διαμαρτυρία και απόγνωση. Θα κατηγορήσουμε το «Όχι» στο τελευταίο δημοψήφισμα της Ελλάδας που εν τέλει υλοποιήθηκε ως «Ναι»; Οπως συμβαίνει συχνά, οι άνθρωποι ψηφίζουν για να τιμωρήσουν.

Λασίθι: Ένταση στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου κατά την άφιξη του Crown Iris – Πληροφορίες για προσαγωγές

Οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, βρίσκονται σε ομάδες εφαπτόμενες σε συγκεκριμένα σημεία ανάλογα με τις ανάγκες, τα βιώματα, τις αφετηρίες. Είναι σύνθετες οντότητες.

Σε καμία περίπτωση δεν αποδομούμε την οργή του κόσμου για αυτό που συμβαίνει στη Γάζα. Η οργή στον Άγιο Νικόλο μπορεί να μην συνδεται με ην οργή του κινητού και των social media, όπου σχολιάζεται ένας πόλεμος όπως ένας αγώνας ποδοσφαίρου, αλλά πρέπει να γίνει πιο ακριβής πιο στοχευμένη. Η διαμαρτυρία στον Άγιο Νικόλαο που πήρε τη σκυτάλη από τη Σύρο και τη Ρόδο και η απαγόρευση κυκλοφορίας που τις προηγήθηκε δείχνουν πώς συγκρούεται το δικαίωμα στην κριτική με την κατηγορία του αντισημιτισμού. Η διαμαρτυρία προφανώς δεν στρεφόταν κατά των επικσκεπτών, αλλά επιχειρούσε να μεταδώσει ένα συμβολικό μήνυμα: δεν μπορεί να μην συμβαίνει τίποτα και απλά κάνουμε τις διακοπές μας, όταν πίσω μας μαίνεται μια καταστροφή.

Και σε αυτή τη συνθήκλη η συνεχής επίκληση του αντισημιτισμού ως προπύργιο σε κάθε πολιτική κριτική θολώνει τα όρια. Φτάνουμε σε παραλογισμούς όπου δημοσιογράφοι, Εβραίοι διανοούμενοι ή πανεπιστήμια στοχοποιούνται επειδή αμφισβητούν κυβερνητικές πολιτικές. Το δικαίωμα στην ελέυθερη έκφραση των ιδεών και των σκέψεων είναι συνταγματικά κατοχρυρωμένο και δεν μπορεί να καταργηθεί στο όνομα της μνήμης ή καλύτερα της λήθης.

Το κύριο σύνθημα στον Άγιο Νικόλαο ήταν «stop the genocide». Και αν θέλουμε πραγματική δικαιοσύνη, οφείλουμε να την αναζητούμε με επιμονή και ακρίβεια – όχι με αποσπασματικές γενικεύσεις, όχι με ταυτότητες. Ούτε με εκδίκηση, αλλά με κοινωνικό και πολιτικό ήθος. Ο,τι άλλο συνιστά παραλογισμό.