Του Τάσου Σακελλαρόπουλου – Σε ένα κράτος που οι μυστικές υπηρεσίες δεν έχουν ενημέρωση για τις ενέργειες της εξουσίας και η εξουσία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της τις καθοριστικές πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών, οι εθνικές καταστροφές δεν αποφεύγονται. Η πρόσφατη ενέργεια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) για την απόδοση στο κοινό και στην έρευνα δεκάδων δελτίων πληροφοριών είναι αξιέπαινη.

Πρόκειται για δελτία των τότε ελληνικών μυστικών υπηρεσιών από τις ημέρες του Ιουλίου και του Αυγούστου 1974. Πενήντα χρόνια μετά το ελληνικό κράτος αποδεσμεύει δελτία Πληροφοριών μιας καταστροφικής για τον ελληνισμό της Κύπρου εποχής.

Η ενέργεια συνάδει με τα σύγχρονα κράτη που δίνουν τη δυνατότητα σε ερευνητές για την τεκμηρίωση σημαντικών γεγονότων. Δεν πρόκειται για δημοσίευση των καυτών μυστικών της χούντας σχετικά με τις καταστροφικές προθέσεις που είχε για την Κύπρο. Ούτε έγγραφα που εξάπτουν τη φαντασία για τον μυστηριώδη κόσμο των κατασκόπων.

Τα έγγραφα, όπως συμβαίνει πολύ συχνά, μας επιβεβαιώνουν αυτά που ήδη εξωδίκως γνωρίζαμε. Το ίδιο συνέβη και με τον Φάκελο της Κύπρου όπου η ελληνική και η κυπριακή βουλή ξεκίνησαν τη δημοσίευσή του, ήδη από το 2018.

Από τη συγκεκριμένη σειρά εγγράφων απουσιάζουν ενδεχομένως κάποια με περιεχόμενο που ενδέχεται να δημιουργήσουν ζητήματα στη χώρα. Οχι σχετικά με πρόσωπα αλλά σχετικά με την πολιτική της. Επίσης μέρη εντός αυτών, λέξεις, φράσεις και παράγραφοι έχουν διαγραφεί, ενδεχομένως για τον ίδιο λόγο.

Παρότι στα δελτία δεν διαβάζουμε για τα κεντρικά γεγονότα και τους πρωταγωνιστές, διαβάζουμε και αντιλαμβανόμαστε τη χουντική καταστροφική νοοτροπία. Σε ένα γενικό πλαίσιο έχουμε μάθει διαβάζοντας ότι ο κόσμος των μυστικών υπηρεσιών είναι ένα κλειστό δωμάτιο για το ευρύ κοινό, για τους πολιτικοποιημένους πολίτες, για τις αντιπολιτεύσεις των κρατών, αλλά πολύ συχνά και για τη συμπολίτευση κυβερνήσεων. Για τις ίδιες τις κυβερνήσεις, ενημέρωση και λόγο έχουν ο πρωθυπουργός, οι αρμόδιοι υπουργοί και η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων.

Αυτά συμβαίνουν στις δημοκρατικές χώρες. Τουλάχιστον θα έπρεπε να συμβαίνουν. Η νεότερη ιστορία και η σύγχρονή μας εποχή αναφέρουν συχνά μυστικές υπηρεσίες ή κλάδους τους ή ακόμη και ομάδες πρακτόρων ή και πράκτορες, οι οποίοι εμφορούμενοι από ιδεολογικές εμμονές, παραποίησαν εντολές ή χωρίς κεντρικές εντολές, σχεδίασαν και πραγματοποίησαν ενέργειες αντίθετες με την πολιτική των κυβερνήσεών τους.

Δεν είναι η συγκεκριμένη περίπτωση. Μάλλον το ανάποδο ισχύει τώρα. Συνδεόμενο το περιεχόμενο των εγγράφων με βιβλία μελετητών της περιόδου Ιουλίου-Αυγούστου 1974, με βιβλία-μαρτυρίες, με το περιεχόμενο του Φακέλου της Κύπρου αλλά και με έρευνες όπως του Αλέξη Παπαχελά στο ντοκιμαντέρ «Σκοτεινή δεκαετία» προκύπτει κάτι δραματικό και αναμενόμενο για την τότε ελληνική περίπτωση. Η απόλυτη ασυνεννοησία μεταξύ της ηγεσίας του Ιωαννίδη, των στρατιωτικών μονάδων και των μυστικών υπηρεσιών.

Η περίπτωση των προσφάτως αποχαρακτηρισθέντων δελτίων της τότε ΚΥΠ (Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών) αφορά το χουντικό πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου και προέδρου της Κύπρου Μακαρίου, την τουρκική εισβολή που φυσικώ τω τρόπω ακολούθησε, και τα πρώτα βήματα της Μεταπολίτευσης.

Στα πλέον των σαράντα δελτίων της ΚΥΠ προκύπτει η λεπτομερής παρακολούθηση των διαφορών και συγκρούσεων εντός της ελληνοκυπριακής κοινότητας και η κακομεταχείριση όπως γράφεται των αντιμακαριακών κρατουμένων.

Καταγράφονται πολλές πληροφορίες για την τουρκική στάση έναντι της Ελλάδας και η άρνηση από ελληνικής πλευράς για διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Καταγράφονται με μεγάλες λεπτομέρειες οι κινήσεις και μετακινήσεις τουρκικών μονάδων και χωροφυλακής, από την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης, έως τη Σμύρνη και τα τουρκικά σύνορα με τη Συρία, όπως επίσης και λεπτομέρειες για πτήσεις πολεμικών αεροσκαφών.

Επαναλαμβανόμενο θέμα η (αντιχουντική) απόφαση Μακαρίου για μείωση της παρουσίας των Ελλαδιτών αξιωματικών στο κυπριακό έδαφος. Μια ενέργεια διά της οποίας ήλπιζε ότι θα απελευθερωνόταν από τη χουντική πίεση.

Ενδιαφέρον έχουν τα έγγραφα με θέμα «Ημερήσιον Δελτίον Πληροφοριών επί Τουρκίας Κύπρου». Η κοινή τοποθέτηση των δύο κρατών στην ίδια ομάδα πληροφοριών σημαίνει και την απόλυτη σύνδεση μεταξύ τους. Ωστόσο στο γεγονός αυτό, παρά τις πολλές προειδοποιήσεις προς τον Ιωαννίδη, δεν δόθηκε η αρμόζουσα σημασία, με καταστροφικά αποτελέσματα.

Καταγράφεται, χωρίς να δοθεί βαρύτητα από τον Ιωαννίδη, ο σχεδιασμός άσκησης του τουρκικού ναυτικού στο βορειοανατολικό Αιγαίο από 12 έως 20 Ιουλίου. Καταγράφονται επίσης οι τουρκικές εντυπώσεις για τις συνέπειες της μειώσεως των Ελλαδιτών αξιωματικών στην Κύπρο.

Το πραξικόπημα δεν ξεχωρίζει ως γεγονός-τομή στη ροή της αντίληψης (;) αλλά και των πληροφοριών που αποστέλλονται στην Αθήνα. Ωστόσο, καταγράφονται στοιχεία από την πύκνωση της στρατιωτικής τουρκικής κινητικότητας ιδιαιτέρως περί του κόλπου της Αλεξανδρέττας, στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, απέναντι δηλαδή από τη χερσόνησο της Καρπασίας στην κατεχόμενη σήμερα περιοχή από τις τουρκικές δυνάμεις. Είναι ενέργειες που ευσυνείδητα στελέχη της ΚΥΠ, όπως ο Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης, τότε επικεφαλής του κλιμακίου της ΚΥΠ στην Κυρήνεια, είχαν καταγράψει και ενημερώσει επειγόντως την Αθήνα για επικείμενη τουρκική απόβαση.

Η συνέχεια των αναφορών οδηγεί στα ίδια συμπεράσματα. Τη λειτουργία στην Ελλάδα της χούντας του Ιωαννίδη, μιας καταστροφικής συνωμοσίας η οποία με βάση τις εμμονές της κινήθηκε στην Κύπρο χωρίς κανένα όριο ασφάλειας με κυρίαρχη την παρόρμηση που ήθελε τον υπό συνωμοσία στρατό, ρυθμιστή και χειριστή κάθε ελληνικής ενέργειας.

Ας σημειωθεί ότι ο τότε αρχηγός της ΚΥΠ, στρατηγός Λάμπρος Σταθόπουλος, δήλωσε στην κατάθεσή του στη Βουλή στον Φάκελο της Κύπρου (Τόμος ΙΒ.2024) ότι η ΚΥΠ δεν είχε την παραμικρή ενημέρωση για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.

Σε ένα κράτος που οι μυστικές υπηρεσίες δεν έχουν ενημέρωση για τις ενέργειες της εξουσίας και στο ίδιο κράτος, η εξουσία δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της τις καθοριστικές πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών, οι εθνικές καταστροφές δεν αποφεύγονται.

*Iστορικός, υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη.

(πρώτη δημοσίευση kathimerini.gr)

#ΕΥΠ #ΙΣΤΟΡΙΑ #ΚΥΠΡΟΣ #ΧΟΥΝΤΑ