Χριστούγεννα στην Κρήτη: Τα έθιμα που μένουν αναλλοίωτα στον χρόνο

Κάτοικοι σε πολλές περιοχές της Κρήτης, στην προσπάθειά τους να μη χαθεί η Ρίζα, αντιστέκονται και διατηρούν ακόμα και σήμερα τα έθιμα που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους

Τα Χριστούγεννα στην Κρήτη τα βουνά ντύνονται στα λευκά, οι πόλεις και τα χωριά φορούν τα γιορτινά τους και οι ντόπιοι αναβιώνουν έθιμα χρόνων, δημιουργώντας μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.

Τα Χριστούγεννα είναι η ιδανική περίοδος για να χαλαρώσουμε, να αφιερώσουμε χρόνο στους αγαπημένους μας και γιατί όχι να γνωρίσουμε τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου με πλούσια ιστορία και παράδοση, όπως η Κρήτη.

Μπορεί με τα χρόνια να έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο νησί διάφορα ξενόφερτα έθιμα, όμως οι κάτοικοι σε πολλές περιοχές της Κρήτης, στην προσπάθειά τους να μη χαθεί η Ρίζα, αντιστέκονται και διατηρούν ακόμα και σήμερα τα έθιμα που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους.

Το Χριστόψωμο

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ηράκλειο: Κατέρρευσε τμήμα οικοδομής στου Κορώνη Μαγαρά – Από τύχη δεν υπήρξαν τραυματισμοί

Την προπαραμονή ή την παραμονή (το πρόσπερνο ή το σπερνό) των Χριστουγέννων ξεκινά η προετοιμασία της ζύμης για τη δημιουργία του χριστουγεννιάτικου ψωμιού. Πρόκειται για αυτήν την περίτεχνη κρητική κουλούρα, που προετοιμάζεται με αγάπη και τα πιο αγνά υλικά.

Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως ίδια με αυτά του ψωμιού, ενώ κάποιες συνταγές περιλαμβάνουν και ροδόνερο, μέλι, γαρύφαλλα, κανέλα και σουσάμι. Λέγεται ότι την ώρα του ζυμώματος οι νοικοκυρές λένε: «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει το προζύμι για να γένει», προκειμένου να εξασφαλίσουν το φούσκωμα της ζύμης.

Όταν είναι έτοιμη η ζύμη, χωρίζεται, ώστε να δημιουργηθεί το κουλούρι που αποτελεί το ψωμί και η υπόλοιπη να χρησιμοποιηθεί για τα σχέδια που το διακοσμούν. Στη μέση υπάρχει πάντοτε σταυρός και ένα άσπαστο καρύδι.

Τα παλιά τα χρόνια, οι Κρητικοί έτριβαν λίγο από το ζυμάρι του χριστόψωμου και το ανακάτευαν με τα πίτουρα για να ευλογήσουν και τα ζώα τους. Σήμερα, το χριστόψωμο μοιράζεται από τον νοικοκύρη του κάθε σπιτιού, ανήμερα τα Χριστούγεννα σε όσους βρίσκονται στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι.

Ο Χοίρος των Χριστουγέννων

Το έθιμο της γαλοπούλας δεν είναι Ελληνικό. Στην Κρήτη, λοιπόν, παραδοσιακά το βασικό έδεσμα σε ένα εορταστικό τραπέζι είναι το γουρουνόπουλο και συνοδεύεται από απάκι, πηχτή, λουκάνικα και σύγκλινα, τα οποία παράγονται από το κρέας του. Τα συγκεκριμένα εδέσματα συστήνουμε να τα δοκιμάσετε ανεπιφύλακτα!

Αυτό το έθιμο προέκυψε καθώς, τα παλιά χρόνια, κάθε οικογένεια στην Κρήτη είχε στην κατοχή της έναν χοίρο, ο οποίος αποτελούσε το βασικό πιάτο στο εορταστικό τραπέζι, αλλά και τη βασική πηγή κρέατος για τη νέα χρονιά.

Τα Καρακατζόλια

Άλλο ένα έθιμο της Κρήτης είναι τα καρακατζόλια ή αλλιώς καλικάντζαροι. Λέγεται ότι τα παιδιά που έχουν γεννηθεί ανήμερα τα Χριστούγεννα μεταμορφώνονται σε καρακατζόλια, άτακτα μικρά ξωτικά και κάνουν την εμφάνισή τους την παραμονή των Χριστουγέννων. Σύμφωνα με το έθιμο, την ημέρα του αγιασμού γίνονται ξανά άνθρωποι.

Εάν πρόκειται να επισκεφτείτε την Κρήτη τα Χριστούγεννα μαζί με τα παιδιά σας, μπορείτε να τα βάλετε στο κλίμα και να εξάψετε τη φαντασία τους με αυτήν την χριστουγεννιάτικη ιστορία.

Τα Κάλαντα

«Ανοίξετε τη πόρτα σας
τα κάλαντα να πούμε
και βάλτε και μιά ρακή,
για να σας ευχηθούμε»

Το παραπάνω αποτελεί απόσπασμα από παραδοσιακά κρητικά κάλαντα, τα οποία αναβιώνουν μέχρι και σήμερα. Εκτός από τους στίχους, τα κάλαντα στην Κρήτη διαφέρουν και στα μουσικά όργανα. Οι φωνές των μικρών παιδιών που πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα για να πουν τα κάλαντα και να μαζέψουν το χαρτζιλίκι τους συνοδεύονται από τρίγωνα, κρητική λύρα και λαούτα. Αυτά τα κάλαντα πραγματικά αξίζει να τα ακούσετε.

Τα Γλυκίσματα

Τα γλυκά, έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα κρητικά Χριστούγεννα. Τα μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες, όπου παραδοσιακά οι νοικοκυρές μαζεύονταν για να τα ετοιμάσουν και παράλληλα συζητούσαν, τα ξεροτήγανα, τα σαρίκια και οι λουκουμάδες είναι ίσως τα πιο διαδεδομένα χριστουγεννιάτικα γλυκά.

Όμως, κάθε περιοχή στην Κρήτη είναι ξεχωριστή και άρα διαφέρουν και τα γλυκά της. Στη Σητεία, κανείς μπορεί να δοκιμάσει και κατιμέρια ή μυζηθρόπιτες, κουλουράκια στην Ιεράπετρα και ανεβατά λουκούμια στο Λασίθι. Στο Ηράκλειο, συναντάται μέχρι και σήμερα το έθιμο της μπουγάτσας ανήμερα την Πρωτοχρονιά, για να είναι γλυκό το νέο έτος.

Σε κάθε περίπτωση, μια επίσκεψη στην Κρήτη τις γιορτές θα σας αφήσει μια γλυκιά ανάμνηση.