Τα χαμηλά πρόστιμα για μια εκπρόθεσμη δήλωση «εξαφανίστηκαν» και μάλιστα αναδρομικά

Έκπληξη και αναστάτωση σε φορολογουμένους, επιχειρήσεις και στους λογιστές τους, έχει προκαλέσει η αλλαγή πολιτικής στα πρόστιμα για εκπρόθεσμη υποβολή δηλώσεων.

Τα χαμηλά πρόστιμα για μια εκπρόθεσμη δήλωση «εξαφανίστηκαν» και μάλιστα αναδρομικά, προκαλώντας ανησυχία στις επιχειρήσεις, αλλά και σκεπτικισμό ακόμα και στο οικονομικό επιτελείο, για τα αποτελέσματα στα οποία οδηγεί τελικά στην πράξη η πρώτη «μαζική» εφαρμογή των νέων διατάξεων.

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με πληροφορίες, ασάφεια παρατηρείται ακόμα και στους ιθύνοντες ή σε βαθείς γνώστες των φορολογικών θεμάτων, για το αν και κατά πόσον οι νέες ρυθμίσεις για εκπρόθεσμες υποβολές δηλώσεις είναι συμβατές με το πνεύμα του νομοθέτη, ή αν οδηγούν σε υπέρογκα πρόστιμα παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητος και πρέπει να αλλάξουν ή να αποσαφηνιστούν καλύτερα.

Αν και επί χρόνια όλοι γνώριζαν ότι για υποβολή εκπρόθεσμης δήλωσης δεν επιβάλλεται πρόστιμο αν δεν προκύπτει υποχρέωση για πληρωμή φόρου (σσ: άρα δηλαδή δεν απέφυγε ο υπόχρεος να πληρώσει φόρο) τις τελευταίες εβδομάδες επαγγελματίες και επιχειρήσεις διαπιστώνουν μαζικά ότι τους έρχονται πρόστιμα (και αναδρομικά από το 2019 !) καθώς η ΑΑΔΕ εντοπίζει με διασταυρώσεις τις περιπτώσεις αυτές, πριν παραγραφεί στο τέλος Δεκεμβρίου το δικαίωμα του δημοσίου να τις ελέγξει.

Η μεγαλύτερη έκπληξη ίσως οφείλεται στο ότι μετά από απανωτές αλλαγές νόμων και αποφάσεων, οι οποίες όμως προβλήθηκαν κυρίως ως «κωδικοποίηση» και απλοποίηση υφιστάμενων διατάξεων, πλέον δέχονται πρόστιμο και όσοι απαλλάσσονταν, επειδή προέκυπτε μικρή ή μηδενική υποχρέωση καταβολής φόρου από τις δηλώσεις που είχαν παραλείψει ή άργησαν να υποβάλουν εμπρόθεσμα. Κάπου μεταξύ των αλλαγών αυτών, προέκυψαν έτσι … και πρόστιμα που δεν υπήρχαν!

Συγκεκριμένα:

– μέχρι και το 2024, για διαδικαστικές παραβάσεις, ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (νόμος 4987/2022, άρθρο 54) προέβλεπε πρόστιμα 100 – 250 – 500 ευρώ. Το πρόστιμο των 100 ευρώ αφορούσε σε όποιον δεν υποβάλλει ή υποβάλλει εκπρόθεσμα δήλωση πληροφοριακού χαρακτήρα ή φορολογική δήλωση από την οποία δεν προκύπτει υποχρέωση καταβολής φόρου.

Προέβλεπε μάλιστα και ότι τα πρόστιμα δεν επιβάλλονται καν, σε περίπτωση εκπρόθεσμης δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικού ή νομικού προσώπου, από την οποία το ποσό φόρου που προκύπτει προς καταβολή είναι έως εκατό (100) ευρώ.

– Δύο χρόνια μετά, στις 19 Απριλίου του 2024 στη Βουλή ψηφίστηκε νέος Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (ν.5104). Το άρθρο 53 «Κυρώσεις για παράλειψη υποβολής ή εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικών δηλώσεων και δηλώσεων πληροφοριακού χαρακτήρα» μιλά για 250 και 500 ευρώ, αντί 100-250-500 ευρώ. Συγκεκριμένα αναφέρει: «Ειδικά σε φορολογούμενους που δεν υποβάλλουν ή υποβάλλουν εκπρόθεσμα φορολογική δήλωση, με εξαίρεση τις δηλώσεις πληροφοριακού χαρακτήρα, (…) επιβάλλεται πρόστιμο 250 ευρώ ανά παράβαση αν είναι υπόχρεοι τήρησης απλογραφικού λογιστικού 500 ευρώ ανά παράβαση αν είναι υπόχρεοι τήρησης διπλογραφικού λογιστικού συστήματος».

– για να μην υπάρχουν ασάφειες και …ανασφάλεια δικαίου, ένα χρόνο μετά, ο «Κώδικας» αλλάζει ξανά. Στις πάνω από 600 σελίδες νόμου και συνοδευτικών εκθέσεων, με ένα άρθρο (το 213 από τα 275) του ν.5222 του 2025 επιβεβαιώνεται ότι «Ειδικά σε φορολογούμενους που δεν υποβάλλουν ή υποβάλλουν εκπρόθεσμα φορολογική δήλωση, με εξαίρεση τις δηλώσεις που υποβάλλονται στη φορολογία κεφαλαίου και τις δηλώσεις πληροφοριακού χαρακτήρα (…) επιβάλλεται πρόστιμο 250 ευρώ ανά παράβαση αν είναι υπόχρεοι τήρησης απλογραφικού λογιστικού συστήματος και 500 ευρώ ανά παράβαση αν είναι υπόχρεοι τήρησης διπλογραφικού»….

«Διασώθηκαν» δηλαδή οι δηλώσεις Ε9, όχι όμως οι μηδενικές δηλώσεις.

Μετά του νόμους, προέκυψαν εγκύκλιοι για το τι αλλάζει στοπ εξής. Στην πράξη όμως, όλα αυτά έγιναν αντιληπτά όταν άρχισαν οι αναδρομικές διασταυρώσεις για παράλειψη δηλώσεων λόγω παρέλευσης πενταετίας. Τότε διαπιστώθηκε «εκτόξευση» προστίμων στα 250 ευρώ και άνω, χωρίς «στάση» στα 100 ευρώ.

Το θέμα απασχολεί ήδη όμως και εξετάζεται και στο οικονομικό επιτελείο, οπότε δεν θα πρέπει να αποκλείεται και νέα παρέμβαση στο θέμα αυτό.

Μέχρι τότε όμως, στην πράξη και με βάση τις πρόσφατες εφαρμοστικές διατάξεις και εγκυκλίους του 2025, επιβάλλονται πλέον πρόστιμα βάσει του άρθρου 53 του ΚΦΔ ακόμη και σε περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής μηδενικών δηλώσεων Φ.Π.Α. και παρακρατούμενων φόρων, κάτι που δεν συνέβαινε έως τώρα , καθώς οι μηδενικές δηλώσεις δεν είχαν φορολογικό αποτέλεσμα και δεν προκαλούσαν ζημία στο Δημόσιο.

Πηγή: newmoney.gr

Σύνοψη άρθρου

Η αλλαγή πολιτικής στα πρόστιμα για εκπρόθεσμες δηλώσεις έχει προκαλέσει ανησυχία και αναστάτωση σε φορολογουμένους και επιχειρήσεις.
Τα πρόστιμα επιβάλλονται πλέον και σε περιπτώσεις μηδενικών δηλώσεων, ακόμα και αναδρομικά από το 2019, με αποτέλεσμα υπέρογκα ποσά.
Ασάφειες στις νέες διατάξεις δημιουργούν σκεπτικισμό για το αν είναι συμβατές με το πνεύμα του νομοθέτη, παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας.
Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει το θέμα, ενώ οι αλλαγές έχουν ήδη οδηγήσει σε αυξημένα πρόστιμα χωρίς προηγούμενη ενημέρωση.