Έφυγε από τη ζωή ο Τζέιμς Γουότσον – Ο άνθρωπος που αποκάλυψε το «μυστικό της ζωής»

Μαζί με τον Φράνσις Κρικ, αποκωδικοποίησαν τη δομή του DNA και τιμήθηκαν με το Νόμπελ Ιατρικής το 1962

Ο Τζέιμς Ντ. Γουότσον, ο άνθρωπος που έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης βιολογίας αποκαλύπτοντας τη διπλή έλικα του DNA, πέθανε σε ηλικία 97 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα έργο που σημάδεψε την επιστήμη – και μια διαδρομή γεμάτη θαυμασμό αλλά και αμφισβήτηση.

Η κληρονομιά και οι αντιφάσεις ενός επιστήμονα που άλλαξε τον κόσμο

Ο Αμερικανός βιολόγος, μαζί με τον Φράνσις Κρικ, το 1953 αποκάλυψαν τη δομή του δεσοξυριβονουκλεϊκού οξέος (DNA), μια ανακάλυψη που θεωρήθηκε το μεγαλύτερο άλμα της βιολογίας του 20ού αιώνα.
Η εργασία τους άνοιξε τον δρόμο για τη γενετική έρευνα, τη βιοτεχνολογία, τη γονιδιακή θεραπεία και, ουσιαστικά, για όλο το φάσμα των επιστημών που ασχολούνται σήμερα με την ανθρώπινη ζωή.

Για τη συμβολή τους, οι δύο επιστήμονες -μαζί με τον Μόρις Γουίλκινς- τιμήθηκαν το 1962 με το Νόμπελ Ιατρικής, καθιερώνοντας οριστικά το DNA ως το «κλειδί του κώδικα της ζωής».

Ωστόσο, η διαδρομή του Γουότσον δεν υπήρξε χωρίς σκιάσεις. Οι αμφιλεγόμενες δηλώσεις του για ζητήματα κοινωνίας και φυλετικότητας προκάλεσαν αντιδράσεις στα τελευταία χρόνια της ζωής του, χωρίς ωστόσο να μειώνουν τη μνημειώδη επιστημονική του παρακαταθήκη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

5 χιλιόμετρα ενέργειας και ένα πάρτυ ζωής: Το herun event στον Ηριδανό έβαλε το “ευ ζην” στο επίκεντρο της Κυριακής

Ένα όνομα συνώνυμο της βιολογικής επανάστασης, ο Τζέιμς Γουότσον άφησε πίσω του όχι μόνο μια μεγάλη ανακάλυψη, αλλά και το ερώτημα πώς η επιστήμη, ακόμη κι όταν αλλάζει τον κόσμο, οφείλει να συνοδεύεται από ηθική και αυτογνωσία.

Η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα

Παρά τη λαμπρή επιστημονική του συμβολή, η φήμη του Γουότσον σκιάστηκε από τη συμπεριφορά και τις δηλώσεις του. Όπως διαβάζουμε στο Reuters, Ήδη από τα νεανικά του χρόνια θεωρούνταν προκλητικός και αλαζονικός, ενώ επικρίθηκε έντονα επειδή χρησιμοποίησε χωρίς άδεια τα πειραματικά δεδομένα της Ρόζαλιντ Φράνκλιν για να ολοκληρώσει το μοντέλο της διπλής έλικας.

Το βιβλίο του Η Διπλή Έλικα (1968), μια ειλικρινής αλλά ωμή αφήγηση της επιστημονικής ανακάλυψης, προκάλεσε αντιδράσεις από συναδέλφους όπως ο Κρικ και ο Μόρις Γουίλκινς, που θεώρησαν ότι παρουσίαζε τους επιστήμονες ως αδίστακτους και φιλόδοξους ανταγωνιστές.

Η ακαδημαϊκή του πορεία

Ο Γουότσον γεννήθηκε στο Σικάγο το 1928 και σπούδασε ζωολογία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, συνεχίζοντας με διδακτορικό στη γενετική στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Το 1951 εντάχθηκε στο Εργαστήριο Cavendish του Κέιμπριτζ, όπου γνώρισε τον Κρικ. Η δημοσίευση της ανακάλυψης του DNA το 1953 περιείχε τη διάσημη φράση ότι η δομή που πρότειναν «υποδεικνύει έναν πιθανό μηχανισμό αντιγραφής του γενετικού υλικού», μία από τις σημαντικότερες επισημάνσεις στην ιστορία της βιολογίας.

Μετά το επίτευγμα αυτό, ο Γουότσον ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και αργότερα ανέλαβε τη διεύθυνση του Cold Spring Harbor Laboratory, το οποίο μετέτρεψε σε διεθνές κέντρο μοριακής βιολογίας. Το 1990 ανέλαβε την ηγεσία του Προγράμματος Ανθρώπινου Γονιδιώματος, αλλά παραιτήθηκε όταν διαφώνησε με την πρόθεση κατοχύρωσης πατεντών για τμήματα του DNA, υποστηρίζοντας ότι η γνώση πρέπει να παραμείνει δημόσιο αγαθό.

Ωστόσο, η υστεροφημία του αμαυρώθηκε από δηλώσεις που θεωρήθηκαν ρατσιστικές, ιδιαίτερα όταν ισχυρίστηκε ότι η ευφυΐα των Αφρικανών είναι «χαμηλότερη». Παρά τις συγγνώμες του, παρέμεινε απομονωμένος από την επιστημονική κοινότητα.

Παρά την προκλητική του προσωπικότητα και τις αντιφάσεις του, ο Γουότσον άφησε βαθύ αποτύπωμα στην ιστορία της επιστήμης, όχι μόνο ως συνδημιουργός της θεωρίας της διπλής έλικας, αλλά και ως προσωπικότητα που ενσάρκωσε τη σύγκρουση μεταξύ ιδιοφυΐας και ηθικής στην έρευνα.