Φωτιά: Τι είναι το «αντιπύρ» και με ποιον τρόπο συμβάλλει στην κατάσβεση – Πότε εφαρμόστηκε τελευταία φορά

Μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν πληρούνται ταυτόχρονα συγκεκριμένες προϋποθέσεις

Οι πυρκαγιές παραμένουν ένα συνεχιζόμενο και σοβαρό πρόβλημα στην Ελλάδα, ιδίως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Από το 2022, οι πυροσβεστικές δυνάμεις επανέφεραν στη χρήση τους την τακτική του «αντιπύρ», η οποία, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, παρέχει μια στοχευμένη μέθοδο για τον περιορισμό της εξάπλωσης της φωτιάς, ιδιαίτερα σε κρίσιμες συνθήκες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της αποτελεί η πρόσφατη επιχείρηση στη Ζάκυνθο, όπου η Πυροσβεστική έκανε χρήση του αντιπύρ προκειμένου να προστατεύσει κατοικημένες περιοχές – μια ενέργεια που φαίνεται να είχε θετικά αποτελέσματα.

Πότε εφαρμόζεται

Η μέθοδος του αντιπυρός και της κατάκαυσης μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν πληρούνται ταυτόχρονα οι εξής προϋποθέσεις:

• Η πυρκαγιά δεν μπορεί να περιοριστεί με άλλους τρόπους και υπάρχει άμεση ανάγκη να προστατευτούν άνθρωποι, περιουσίες ή το φυσικό περιβάλλον.
• Ο Επικεφαλής της Επιχείρησης στον χώρο της φωτιάς κρίνει ότι η χρήση αυτής της τεχνικής είναι απαραίτητη για τον έλεγχο της κατάστασης.
• Η εφαρμογή γίνεται αποκλειστικά από εξειδικευμένο προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώματος, το οποίο διαθέτει και την κατάλληλη υποστήριξη από τις απαιτούμενες δυνάμεις, ανάλογα με την περίπτωση.

Πριν από την εφαρμογή της μεθόδου αντιπυρός ή της κατάκαυσης, συντάσσεται το «Σχέδιο Εφαρμογής Αντιπυρός» ή το «Σχέδιο Εφαρμογής Κατάκαυσης» από την Ομάδα Σχεδιασμού, εφόσον έχει συσταθεί, ή από τον Επικεφαλής της ομάδας των Ε.ΜΟ.Δ.Ε. (δασοκομάντος). Επιπλέον, ο επικεφαλής της καύσης συμπληρώνει και το Δελτίο Τελικού Ελέγχου, που αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας αντιπυρός ή κατάκαυσης.

Στα Σχέδια αυτά περιλαμβάνονται λεπτομερώς οι τρέχουσες συνθήκες που αφορούν τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς και την εκτίμηση της ταχύτητας εξάπλωσής της, οι τοπικές μετεωρολογικές συνθήκες, καθώς και η κλίση και η βλάστηση της περιοχής (όπως αραιό ή πυκνό δάσος, θάμνοι κ.ά.). Επιπλέον, καταγράφονται οι διαθέσιμες δυνάμεις για την εφαρμογή του αντιπυρός, τα εναέρια μέσα που μπορούν να παράσχουν υποστήριξη, καθώς και η εκτίμηση της πιθανότητας επιτυχίας της επιχείρησης. Για να εφαρμοστούν αυτές οι μέθοδοι, οι μετεωρολογικές συνθήκες πρέπει να είναι ευνοϊκές για τουλάχιστον τρεις ώρες.

Τι είναι η μέθοδος «αντιπύρ»

Ως αντιπύρ (Backfire) ορίζεται η ελεγχόμενη φωτιά που ανάβει με συγκεκριμένη διαδικασία στην εσωτερική πλευρά μιας αντιπυρικής ζώνης ή σε μια φυσική ασυνέχεια της καύσιμης ύλης (όπως βραχώδεις σχηματισμοί, λίμνες, ποτάμια, καλλιέργειες, οικισμοί κ.ά.) και καίει προς την αντίθετη κατεύθυνση από το μέτωπο της κύριας πυρκαγιάς.

Στόχος του αντιπυρός είναι να συνενωθεί το μέτωπο της πυρκαγιάς με το μέτωπο της ελεγχόμενης φωτιάς, ώστε να κατασβεστεί ή να μειωθεί η καύσιμη ύλη, με σκοπό να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί η εξάπλωση της πυρκαγιάς ή να περιοριστεί η έντασή της.

Η κατάκαυση (BurnOut) είναι επίσης μια ελεγχόμενη φωτιά που ανάβει με συγκεκριμένη διαδικασία, αλλά αυτή τοποθετείται στην πλευρά της περιμέτρου μιας ενεργής πυρκαγιάς, μέσα σε μια αντιπυρική ζώνη ή λωρίδα που έχει δημιουργηθεί είτε με μηχανικά μέσα είτε χειρωνακτικά, ή σε ζώνες με λεπτά καύσιμα που έχουν υγρανθεί, καθώς και σε φυσικές ασυνέχειες της καύσιμης ύλης (όπως βραχώδεις σχηματισμοί, λίμνες, ποτάμια, καλλιέργειες, δρόμοι, οικισμοί κ.ά.).

Η ελεγχόμενη φωτιά καίει σε συγκεκριμένο εύρος την καύσιμη ύλη, διευρύνοντας τις ήδη υπάρχουσες ζώνες διακοπής της καύσιμης ύλης και μειώνοντας στο ελάχιστο την πιθανότητα η πυρκαγιά να περάσει τη ζώνη μέσω ακτινοβολίας ή μεταφερόμενων σπινθήρων.