Δείτε γιατί έχει σημασία

Δύο ημέρες αυτό το καλοκαίρι ήταν ασυνήθιστα σύντομες, με την πιο σύντομη να αναμένεται στις 5 Αυγούστου, γεγονός που οδηγεί τους παγκόσμιους χρονομέτρες να εξετάζουν την προσθήκη ενός αρνητικού άλματος δευτερολέπτου — κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ πριν.

Μέχρι στιγμής φέτος, η 9η και η 22η Ιουλίου ήταν ασυνήθιστα σύντομες — κατά περίπου 1,3 και 1,4 χιλιοστά του δευτερολέπτου αντίστοιχα. Ωστόσο, η 5η Αυγούστου αναμένεται να είναι ακόμη πιο σύντομη, χάνοντας περίπου 1,5 χιλιοστά του δευτερολέπτου, σύμφωνα με το timeanddate.com.

Αυτό ακολουθεί μια τάση που παρατηρείται από το 2020. «Έχουμε πλέον ελαφρώς πιο σύντομες ημέρες απ’ ό,τι τα τελευταία 50 χρόνια», δήλωσε ο Dirk Piester, επικεφαλής της Ομάδας Διάδοσης Χρόνου 4.42 στο Εθνικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Γερμανίας.

Γιατί περιστρέφεται πιο γρήγορα η Γη;

Μια ημέρα στη Γη διαρκεί περίπου 86.400 δευτερόλεπτα, ή 24 ώρες — ο χρόνος που χρειάζεται ο πλανήτης για να περιστραφεί πλήρως γύρω από τον άξονά του. Όμως η ακριβής διάρκεια εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η θέση του Ήλιου και της Σελήνης, καθώς και το βαρυτικό πεδίο της Γης.

Στις 5 Αυγούστου, η Σελήνη θα βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο από τον ισημερινό, γεγονός που αλλάζει την επίδραση της βαρυτικής της έλξης στην περιστροφή της Γης — επιταχύνοντάς την.

Αν και η περιστροφή της Γης επιβραδύνεται εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια (κυρίως λόγω της απομάκρυνσης της Σελήνης), από το 2020 παρατηρείται μια μικρή επιτάχυνση.

πλανητης γη pexels

Γιατί έχει σημασία

Μιλάμε για μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου — κάτι που είναι αδιόρατο για τους περισσότερους ανθρώπους. Όμως για υπολογιστές, GPS, τραπεζικά συστήματα, τηλεσκόπια και δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται σε ακριβέστατο συγχρονισμό, κάθε χιλιοστό του δευτερολέπτου μετράει.

Ο συγχρονισμός γίνεται με βάση την Παγκόσμια Συντονισμένη Ώρα (UTC), η οποία βασίζεται σε πάνω από 400 ατομικά ρολόγια παγκοσμίως. Λόγω των ανωμαλιών στην περιστροφή της Γης, η UTC είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητη από τη διάρκεια της ημέρας.

Όταν οι αποκλίσεις συσσωρεύονται, οι χρονομέτρες του Διεθνούς Υπηρεσίας Περιστροφής της Γης και Συστημάτων Αναφοράς (IERS) προσθέτουν ένα δευτερόλεπτο άλματος.

Τι είναι το άλμα δευτερολέπτου

Όπως τα δίσεκτα έτη, έτσι και τα δευτερόλεπτα άλματος προστίθενται για να καλύψουν τη διαφορά μεταξύ του αστρονομικού χρόνου (βάσει της περιστροφής της Γης) και της UTC (βάσει των ατομικών ρολογιών).

Το άλμα δευτερολέπτου εισήχθη το 1972 και προστίθεται μόνο όταν χρειάζεται. Ωστόσο, η τεχνολογία έχει εξελιχθεί και τα δευτερόλεπτα άλματος προκαλούν προβλήματα στον συγχρονισμό συστημάτων.

Η Patrizia Tavella, διευθύντρια του Τμήματος Χρόνου του Διεθνούς Γραφείου Μέτρων και Σταθμών (BIPM), ανέφερε ότι τα άλματα δευτερολέπτου προκαλούν συχνά σφάλματα σε υπολογιστικά συστήματα, όπως στην αεροπορία, όπου διαφορετικά δίκτυα εφαρμόζουν διαφορετικές μεθόδους.

Γι’ αυτό, το 2022, διεθνής ομάδα επιστημόνων και κυβερνητικών φορέων ψήφισε την κατάργηση του άλματος δευτερολέπτου έως το 2035.

Χρειαζόμαστε αρνητικό άλμα δευτερολέπτου ;

Με την επιτάχυνση της περιστροφής της Γης, κάποιοι επιστήμονες αναρωτιούνται αν χρειάζεται αρνητικό άλμα δευτερολέπτου — δηλαδή να αφαιρεθεί ένα δευτερόλεπτο από την UTC όταν ο αστρονομικός χρόνος προηγείται του ατομικού.

Ο Judah Levine από το NIST θεωρεί ότι το υπάρχον σύστημα είναι προβληματικό και η εισαγωγή αρνητικού δευτερολέπτου θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα, καθώς δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ.

Ο καθηγητής Darryl Veitch από το Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας συμφωνεί, λέγοντας ότι ακόμη και τα θετικά δευτερόλεπτα άλματος είναι δύσκολο να εφαρμοστούν σωστά, πόσο μάλλον τα αρνητικά.

Θα δούμε αρνητικό άλμα δευτερολέπτου μέχρι το 2035;

Αν και είναι απίθανο να συμβεί φέτος, υπάρχει πιθανότητα 30% να συμβεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τον Levine.

Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η κατάργηση του άλματος δευτερολέπτου και η επίδραση της κλιματικής αλλαγής, η οποία μπορεί να επιβραδύνει την περιστροφή της Γης λόγω της ανακατανομής των υδάτων από το λιώσιμο των πάγων.

Ο Veitch προσθέτει ότι η μακροπρόθεσμη τάση είναι η επιβράδυνση της Γης, και η πρόσφατη επιτάχυνση μπορεί να είναι προσωρινή — αν και είναι δύσκολο να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσει.