Καλώδιο Κρήτης – Κύπρου: Γεωπολιτική προσέγγιση και συνέπεια «ποντίζουν» το GSI

Σε κρίσιμο σταυροδρόμι το μεγάλο ενεργειακό έργο GSI – Συσκέψεις, προβληματισμοί και το «χαρτί» του Ισραήλ

Σε νέες περιπέτειες μπαίνει το έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου – Ισραήλ (Great Sea Interconnector – GSI), με την Κομισιόν να παρεμβαίνει επιτέλους ύστερα από πολύμηνη περίοδο «αναστοχασμού», την ελληνική κυβέρνηση να έχει «παγώσει» έρευνες για την πόντιση του καλωδίου στα ύδατα νότια της Κάσου εξαιτίας της επιθετικής τουρκικής στάσης, επενδύοντας πολιτικά στη στήριξη του Ισραήλ, την κυπριακή πλευρά να αμφισβητεί επί παντώς, εστιάζοντας βεβαίως στην οικονομική ανάγνωση του εγχειρήματος και τον ΑΔΜΗΕ που έχει επενδυσει μέχρι σήμερα 250 εκατ. ευρώ και, όλα αυτά ενώ η γαλλική Nexans λέγεται ότι έχει πληρωθεί για τη παραγωγή καλωδίου μέχρι τον Αύγουστο.

«Κοντός ψαλμός…» την Τρίτη 8 Ιουλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκαλεί κρίσιμη σύσκεψη με τις Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας (ΡΑΑΕΥ), Κύπρου (ΡΑΕΚ) και τον ΑΔΜΗΕ, εν μέσω πολλαπλών γεωπολιτικών και θεσμικών εμπλοκών στην ευρύτερη περιοχή.

Παρά την επιθετική τουρκική στάση που έχει προκαλέσει την αναστολή των ερευνών για την πόντιση του υποθαλάσσιου καλωδίου στα ύδατα νότια της Κάσου, η Κομισιόν μέχρι σήμερα απέφυγε να πάρει θέση για το θέμα. Υπενθυμίζεται η στάση του Tomas Anker Christensen, συμβούλου του Δανού Επιτρόπου Ενέργειας, ο οποίος είχε μιλήσει για «ρόλους όλων των εμπλεκομένων», βάζοντας στο ίδιο κάδρο Ελλάδα, Τουρκία και ΕΕ.

Ουδείς μπορεί να διαβάσει πίσω από αυτή την πρωτοβουλία της Κομισιόν που συγχρηματοδοτεί το έργο με 657 εκατ. ευρώ, αν δηλαδή συνιστά «ταπεινό» ενδιαφέρον για την εξέλιξη του έργου ή μία αφορμή για να τοποθετηθεί – έστω με καθυστέρηση –  στη γεωπολιτική σκακιέρα, ζητώντας ταυτόχρονα και από την κυπριακή πλευρά να σηκώσει το βάρος των ευθυνών που της αναλογούν.

Δειλά – δειλά εμφανίζονται σημάδια κινητικότητας από τις Βρυξέλλες, ιδίως μετά την αναφορά στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας περί προστασίας των ευρωπαϊκών υποδομών – συμπεριλαμβανομένων των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) – από παρεμβάσεις τρίτων χωρών, ύστερα από μακρά περίοδο χωρίς δημόσια τοποθέτηση ή/και ανακοίνωση για την επιθετική στάση της Τουρκίας στις έρευνες.

Την ίδια στιγμή, ο ΑΔΜΗΕ έχει επενδύσει μέχρι σήμερα πάνω από 250 εκατ. ευρώ στο έργο, με στόχο την ηλεκτρική ένωση Ελλάδας και Κύπρου, ενώ χθες (1/7) παρουσίασε στις Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας και Κύπρου τη μελέτη κόστους – οφέλους για το τμήμα Κύπρος – Ισραήλ, που αποτελεί τον δεύτερο κλάδο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας τα οφέλη για τις δύο χώρες. Παρόντες ήταν και εκπρόσωποι των υπουργείων Ενέργειας των δύο χωρών, καθώς και εκπρόσωποι της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν. Σύμφωνα με πληροφορίες, μέχρι το τέλος Ιουλίου αναμένεται η υποβολή πλήρους επενδυτικού φακέλου στις συναρμόδιες ρυθμιστικές αρχές των δύο χωρών και στη συνέχεια αναμένεται η απόφαση των χωρών για τον επιμερισμό κόστους (CBCA), κρίσιμη για την ωρίμανση του έργου.

Από την πλευρά της η Κυπριακή Δημοκρατία εμφανίζεται διστακτική. Θα συμμετέχει ως έχει αρχικώς δεσμευτεί για 25 εκατ. ευρώ τον χρόνο επί πενταετία, ήτοι 125 εκτα. ευρώ, πλην όμς αρνείται να καλύψει επιπλέον κόστη και μιλά για «ένα έργο χωρίς ορατό πάτο». Οι κύπριοι τοποθετούνται με επιφύλαξη απέναντι στη στρατηγική του ελληνικού ΥΠΕΞ, καθώς θεωρούν ότι το έργο πρέπει και να επαναξιολογηθεί με βάση τη γεωπολιτική πραγματικότητα.

Σε κάθε περίπτωση, η προγραμματισμένη σύσκεψη της 8ης Ιουλίου ίσως αποτελέσει το turning point για ένα από τα πιο φιλόδοξα ενεργειακά projects της ευρύτερης περιοχής. Μένει να κριθούν η στάση της Κομισιόν απέναντι στην Τουρκία, η απόφαση της Ελλάδας για Navtex και συνέχιση ερευνών, ο συντονισμός μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ και οι δεσμέυσεις και εξασφαλίσεις απέναντι στον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος μέχρι αυτή την στιγμή είναι ο μοναδικός «αιμοδότης» του εγχειρήματος.