Λένα Παππά: 4 σπουδαία ποιήματα της κορυφαίας λογοτέχνιδας που έφυγε σήμερα από τη ζωή

Φτωχότερα από σήμερα τα ελληνικά γράμματα

Σε ηλικία 93 ετών έφυγε από τη ζωή η σημαντική ποιήτρια και λογοτέχνιδα Λένα Παππά, αφήνοντας πίσω της ένα πολυσχιδές έργο και ένα διακριτό αποτύπωμα στα ελληνικά γράμματα.

Γεννημένη στην Αθήνα το 1932, η Λένα Παππά σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γαλλική Φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο, ενώ μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι, αποκτώντας το Diplôme d’Études Approfondies από τη Σορβόννη με ειδίκευση στη Μοντέρνα Τέχνη. Διετέλεσε διευθύντρια της βιβλιοθήκης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, συνεργάτις του Παντελή Πρεβελάκη και από το 1980 έως το 1990 προϊσταμένη της Γραμματείας της Σχολής.

Η πορεία της στη λογοτεχνία υπήρξε συνεπής και διεθνώς αναγνωρισμένη. Δημοσίευσε ποιητικές συλλογές, διηγήματα και μεταφράσεις, ενώ έργα της έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, ισπανικά, πολωνικά, αγγλικά και βραζιλιάνικα, και έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και περιοδικά του εξωτερικού.

Ανάμεσα στα έργα της ξεχωρίζουν οι ποιητικές συλλογές Λαμπηδόνες, Ψίθυροι, Σκοτεινός Θάλαμος, Αρτεσιανά, Μέσα σε Καθρέφτες και ο Α΄ τόμος των Απάντων της (Ποιήματα 1956–1992), για τον οποίο τιμήθηκε το 1995 με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Κώστα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.

Τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με το Βραβείο «Λάμπρου Πορφύρα» της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ειρήνης και Φιλίας «Αμπντί Ιπεκτσί», καθώς και με διεθνή βραβεία στην Ιταλία και τη Γαλλία.

Ποιήματά της μελοποιήθηκαν από τον Μίμη Πλέσσα, τους αδελφούς Κατσιμίχα και τον Γιάννη Νικολάου, φέρνοντας τη γραφή της κοντά στο ευρύ κοινό.

Παρατίθενται τέσσερα αριστουργηματικά ποιήματα της κορυφαίας Ελληνίδας ποιήτριας, τα δύο εκ των οποίων μελοποιήθηκαν από τους αδελφούς Κατσιμίχα.

1. Το δωμάτιο

Μες στο κλειστό δωμάτιο μπορείς να βρεις
ό, τι δεν τόλμησες ποτέ να ονειρευτείς
κι ό,τι μέσα σου βαθιά αγάπησες
κι όμως ποτέ δεν είδες να βγαίνει αληθινό

Όλα είναι εκεί, εκεί υπάρχουν όλα
μες στο κλειστό δωμάτιο, όλα και τίποτα
αγάλματα θεών λησμονημένων και της Ελένης το πουκάμισο
όλα είναι εκεί κι άλλα πολλά, που κάποτε φαντάστηκες

Ο φόβος του Χριστού στον κήπο της Γεθσημανή**
τα βήματα της θλίψης του, της αίγλης του το φως
το αίμα των θυσιασμένων και οι χαμένοι στόχοι τους
το ψύχος το δριμύ των χωρισμών

Το διαμαντένιο αηδόνι του βασιλιά της Κίνας
σινιάλα από φάρους που σβηστήκαν
και μαγικά τοτέμ από άγνωστες φυλές
κι εφηβικά κορμιά και καλοκαίρια γαλανά
θάνατοι και φωτιές κι αόρατη ομορφιά

Μες στο κλειστό δωμάτιο υπάρχουν όλα
αν έχεις μάτια να τα δεις, αν έχεις χέρια να τ’ αγγίξεις
μπορείς να βρεις κλειδί να ξεκλειδώσεις τη σιωπή τους
αρκεί να πας, ολάνοιχτος, γυρεύοντάς τα

2. Του έρωτα 

Άει σκοτεινό φως του έρωτα τρεμάμενο αίμα του έρωτα
μες τη γητειά σου ελησμόνησα τους φονιάδες καιρούς
γέννησα ρόδινα μωρά σε μέλλον με αστέρια
άει σκοτεινό φως του έρωτα

Άει της αγάπης μαχαιριά στης νιότης το κρουστό κορμί
πληγή που ανάβλυζε ευωδιές φιλιών και μουσική
ντύνοντας το γυμνό έρημο κόσμο
άει της αγάπης μαχαιριά

Άει της αγάπης μαχαιριά άει της αγάπης μαχαιριά
άει της αγάπης μαχαιριά άει της αγάπης μαχαιριά

3. Χρώματα

Τι χρώμα να `χει ο έρωτας, τι χρώμα να `χει η μοναξιά,
σαν βγαίνει νύχτα παγανιά το στρογγυλό φεγγάρι…

Κοιμούνται μέσα στην καρδιά τα όνειρα και τα πουλιά
ποιος θα `ρθει να τα πάρει;

Σαν της φωτιάς το πάτημα, σαν της σιγής το άγγισμα,
πάει η ζωή μου όλη στου κόσμου το περβόλι.

Τι χρώμα να `χει η ελπίδα μου, τι χρώμα να `χει το φιλί
σαν ανεβαίνω το σκαλί, σκαλί να `ρθω κοντά σου…

Τι χρώμα να `χει η μουσική, του πόθου το τρελό βιολί,
που λέει την ομορφιά σου.

Σαν της φωτιάς το πάτημα, σαν του φτερού το άγγιγμα,
μυστήριο και γητειά του κόσμου η ομορφιά!

4. Σκοτεινός θάλαμος

Όλες οι πράξεις μας καθώς
τ’ αρνητικά φωτογραφίας φυλάνε
μια ξένη άγνωστη όψη.
Μες στις σκιές κρυμμένη
με την κατάλληλη επεξεργασία κάποτε
την άλλη μας πραγματικότητα φέρνουν στο φως.

Θάλαμος σκοτεινός χρόνος, μέσα του
της λήψης η στιγμή επικίνδυνη
κρίνει την ύπαρξη μας.
Μάταια τα τρυκ κι οι πόζες και τα φλας
κι η φωτογένεια περιττή, αν ίσως πάρει φως
μοναδικό
και πάει χαμένο της ζωής το φιλμ.