Λιβάδια της Ποσειδωνίας: Ένα προπύργιο των ακτών γεμάτο… μίσχους και ρίζες

Τα παραμελημένα και απειλούμενα υποθαλάσσια λιβάδια του Ποσειδώνα δεν είναι τόσο δημοφιλή όσο οι πολύχρωμοι κοραλλιογενείς ύφαλοι

Τα θαλασσινά λιβάδια δεν αποτελούν μόνο μια όαση βιοποικιλότητας και μια αποθήκη άνθρακα, αλλά αποτρέπουν την διάβρωση των παραλιών πολύ πέρα ​​από τα όρια τους. Έλληνας επιστήμονας εξηγεί στο Dnews γιατί τα λιβάδια Ποσειδωνίας είναι τόσο σημαντικά.

Χρειάστηκε μόνο μια διαφήμιση για να αντιληφθούμε την ύπαρξή τους, αλλά και την αξία τους.

Τα παραμελημένα και απειλούμενα υποθαλάσσια λιβάδια του Ποσειδώνα (Posidonia oceanica) δεν είναι τόσο δημοφιλή όσο οι πολύχρωμοι κοραλλιογενείς ύφαλοι, αλλά αν τα κοιτάξει κάποιος πιο προσεκτικά, θα δει το ‘θαύμα’ μέσα τους.

Αυτό το θαύμα παρατηρεί τα τελευταία 15 χρόνια ο γεωπόνος, διδάκτωρ θαλάσσιας οικολογίας και συνεργάτης στο εργαστήριο τηλεπισκόπησης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στην Κρήτη (ΙΤΕ) Δημήτρης Πουρσανίδης, τον οποίο εύκολα αποκαλεί κάποιος και “Seagrass man”, καθώς, όχι μόνο φωτογραφίζει, αλλά και «περιφρουρεί», κατά κάποιον τρόπο, τους ελληνικούς παράκτιους και θαλάσσιους βιότοπους που πιέζονται από πολλαπλές ανθρωπογενείς απειλές, οι οποίες επιδεινώνονται από την κλιματική κρίση.

Ο επιστήμονας θυμάται ακόμη τον φόβο που ένιωσε όταν κολύμπησε για πρώτη φορά πάνω από τα λιβάδια του Ποσειδώνα στη Βόρεια Εύβοια όπου συνήθιζε να κάνει διακοπές. Χαμογελά όταν θυμάται πώς αυτός ο ίδιος φόβος πυροδότησε αυτό που αναφέρει ως «ένστικτο εξερεύνησης»: «Η περιπέτεια ήταν πάντα να κατέβεις όσο πιο βαθιά και για όσο το δυνατόν περισσότερο, για να δεις τι ήταν κρυμμένο στο σκοτάδι. Γιατί εκεί κάτω, στη «φωλιά του Ποσειδώνα» βρίσκονταν τα πλάσματα από έναν άλλο κόσμο που θα ανακαλύπταμε».

Είναι αλήθεια πως συχνά φοβόμαστε την όψη τους και προσπερνάμε τα οφέλη που παρέχουν τα λιβάδια της Ποσειδωνίας. «Κι όμως, διατηρούν τα παράκτια ύδατα καθαρά, προστατεύουν την ακτογραμμή, λειτουργούν ως “νηπιαγωγείο” για πολλά θαλάσσια είδη, είναι το “κλειδί” για την διατήρηση της παράκτιας αλιείας αλλά και για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Παρά το γεγονός ότι καλύπτουν μόνο το 0,2% του θαλάσσιου πυθμένα, τα θαλασσινά λιβάδια μπορούν να αποθηκεύσουν το 10% του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) του ωκεανού ετησίως και να δεσμεύσουν άνθρακα 35 φορές πιο γρήγορα από τα τροπικά δάση, γεγονός που καθιστά την διατήρηση αυτών των βιοτόπων υψηλής προτεραιότητας», λέει ο Δρ. Πουρσανίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τα θαλασσινά λιβάδια μεταβάλλουν ριζικά την «ισορροπία δυνάμεων» μεταξύ του εδάφους, των κυμάτων και του ωκεανού και συμβάλλουν στην προστασία των ακτών επιβραδύνοντας τα κύματα, συγκρατώντας τα ιζήματα και ενισχύοντας τους αμμόλοφους. Επιπλέον, χρησιμεύουν ως παγίδες ιζημάτων, γεγονός που διασφαλίζει ότι οι κοντινές ακτές δεν ξεμένουν ποτέ από άμμο. Πώς το κάνουν αυτό;

«Ένα από τα μυστικά της επιτυχίας τους είναι η υψηλή πυκνότητα φυτών που συναντάμε σε πολλά λιβάδια. Αμέτρητα ευαίσθητα φύλλα μεγαλώνουν δίπλα-δίπλα, δημιουργώντας ένα ευέλικτο αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό ανάχωμα στα κύματα και τις τοπικές δίνες. Ως αποτέλεσμα, οι μάζες του νερού κινούνται πιο αργά, παράγοντας δύο θετικά αποτελέσματα. Πρώτον, τα κύματα χτυπούν την ακτή με πολύ λιγότερη δύναμη αφαιρώντας λιγότερη άμμο και ιζήματα από την παραλία και δεύτερον, η αργή κίνηση του νερού πάνω και κοντά σε λιβάδια με θαλάσσια χόρτα προκαλεί τη βύθιση των ιζημάτων και των σωματιδίων του νερού στον πυθμένα της θάλασσας και ιδανικά, την παγίδευση αυτών στα φύλλα τους. Με αυτόν τον τρόπο, τα υποβρύχια λιβάδια όχι μόνο φιλτράρουν τα αιωρούμενα σωματίδια έξω από το νερό, αλλά συγκεντρώνουν επίσης τόσο μεγάλες ποσότητες ιζημάτων που μπορούν να προστατεύσουν ακόμη πιο αποτελεσματικά την πλησιέστερη ακτογραμμή από τη διάβρωση», εξηγεί ο Δρ Πουρσανίδης.

Η σταθερή εισροή ιζημάτων από ψηλά επιτρέπει επίσης στα λιβάδια να αναπτυχθούν σε μεγαλύτερο ύψος, έτσι ώστε να συνεχίσουν να προστατεύουν τις ακτές στο μέλλον, εφόσον η στάθμη της θάλασσας δεν ανεβαίνει ταχύτερα από ό,τι αυτά μπορούν να συσσωρεύσουν ιζήματα.

Στην Ελλάδα το μακροβιότερο λιβάδι Ποσειδωνίας Για τους περισσότερους από μας τα λιβάδια της Ποσειδωνίας είναι τα καφέ φύκια που βρίσκουμε στις παραλίες ξεβρασμένα, σε μορφή κορδελών και στοιβαγμένα σε σωρούς, που δεν είναι τίποτε άλλο από νεκρά φύλλα του σημαντικότερου θαλάσσιου φυτού.

Για τη θαλάσσια ζωή, η οποία εξαρτάται από τα λιβάδια για να βρει τροφή και καταφύγιο, το θαλάσσιο χόρτο είναι απαραίτητο. Περίπου 80.000 ψάρια και περισσότερα από ένα εκατομμύριο ασπόνδυλα μπορούν να συνυπάρχουν σε μια τέτοια θαλάσσια περιοχή έκτασης 10.000 m², σύμφωνα με το WWF. Πολλά ψάρια που καταναλώνουμε, όπως ο μπακαλιάρος, η χωματίδα κ.ά, καθώς και απειλούμενα είδη όπως οι ιππόκαμποι, εξαρτώνται από τα θαλασσινά λιβάδια, τα οποία λειτουργούν ως ένα υποβρύχιο ‘θερμοκήπιο’.

Δεν είναι τυχαίο πως το Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησε πέρσι το μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης θαλασσινών λιβαδιών με φύτευση στον πυθμένα της θάλασσας στα ανοικτά των ακτών της Βόρειας Ουαλίας. Μέχρι το 2026, το έργο ελπίζει να έχει φυτέψει περισσότερους από πέντε εκατομμύρια σπόρους, οι οποίοι θα αναπτυχθούν σε 10 εκτάρια (που ισοδυναμούν με περισσότερα από 24 γήπεδα ποδοσφαίρου με χλοοτάπητα). Τα τελευταία 100 χρόνια, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει χάσει έως και το 92% των βυθών του. Μόνο περίπου 4.582 εκτάρια θαλάσσιου οικοσυστήματος πιστεύεται ότι παραμένουν κατά μήκος της ακτής της Ουαλίας, με τα περισσότερα να βρίσκονται σε «επικίνδυνη κατάσταση», σύμφωνα με μελέτες. Εν τω μεταξύ, χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σουηδία πειραματίζονται με την αποκατάσταση θαλάσσιων λιβαδιών μέσω «υποβρύχιων δασών», δηλαδή από την εισαγωγή φυτών όπως η Ζοοστέρια.

Στην Ελλάδα τα θαλάσσια λιβάδια της Ποσειδωνίας, όπως τονίζει ο Δρ. Πουρσανίδης, παραμένουν τα πιο ανθεκτικά και εκτεταμένα του Μεσογειακού χώρου, διασκορπισμένα κυρίως στις ακτές της Κρήτης, του Νοτίου Αιγαίου, της Ρόδου και των Δωδεκανήσων, αλλά μερικά από τα πιο μακροχρόνια και παλαιά λιβάδια εντοπίζονται στη Χαλκιδική και την Εύβοια. Σημαντική παρατήρηση του Δρ Πουρσανίδη είναι ότι η Ελλάδα έχει καταφέρει να διατηρήσει τα περισσότερα φυσικά λιβάδια της Ποσειδωνίας στη Μεσόγειο.

«Είναι το μεγαλύτερο σύστημα θαλάσσιων λιβαδιών της Ποσειδωνίας στον κόσμο, αλλά δυστυχώς υποβαθμίζεται», αναφέρει ο επιστήμονας, εξηγώντας ότι το μεγαλύτερο ποσοστό βλάβης σε αυτά τα οικοσυστήματα προέρχεται από την παράκτια ανάπτυξη, καθώς πολλά από αυτά συναντώνται κοντά στις ακτές. «Η εκβιομηχάνιση των παραλιών, οι διαταραχές από την ναυσιπλοΐα, οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, οι αγκυροβόλια πλοίων, οι ενοικιαζόμενες βάρκες, οι μαζικοί παράκτιοι περίπατοι, η επιβάρυνση από τα απορρίμματα και τα χρησιμοποιημένα λάδια έχουν ως αποτέλεσμα τη μόλυνση και την αποδιοργάνωση των λιβαδιών, ενώ η εκτενής αλιεία προκαλεί τη ρήξη τους και την καταστροφή του υποθαλάσσιου περιβάλλοντος», σημειώνει.

Η κλιματική αλλαγή επιτείνει την κατάσταση καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, η οξίνιση της θάλασσας και η αλλαγή των ρευμάτων επηρεάζουν την υγεία των λιβαδιών, περιορίζοντας την ικανότητά τους να παρέχουν πολύτιμα οικολογικά οφέλη. Αν και οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν την αξία τους, αυτό μπορεί να αλλάξει, καθώς μια νέα γενιά ευαισθητοποιημένων ανθρώπων αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σημασία της προστασίας αυτών των υποβρύχιων θησαυρών.

Πηγή: dnews.gr

Θάλασσα: Πως μετράμε την θερμοκρασία της;

Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία: Οδηγίες στους πολίτες για τη διάσωση των μορφών άγριας ζωής

Φωτιά στην Αττική: Η ΑΝΙΜΑ σώζει πυρόπληκτα ζώα

Αυτό το έντομο θα σου προκαλέσει το πιο επώδυνο τσίμπημα