Μεγάλη Παρασκευή: «Η ζωή εν τάφω» – H κορύφωση του Θείου Δράματος

Ο επιτάφιος θρήνος στις εκκλησίες

Τη Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την κορύφωση του Θείου Δράματος και στις απανταχού εκκλησίες θα ψαλεί ο επιτάφιος θρήνος καθώς συμβολίζει τα συμβάντα της δίκης του Ιησού από τον Πόντιο Πιλάτο, την μαρτυρική πορεία Του προς τον Γολγοθά, την Σταύρωση του και τελικά την Ταφή του.

Γνωστότερη στάση των εγκωμίων, η πρώτη όπου ψάλλεται σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης το: Η ζωή εν τάφω κατετέθης, Χριστέ, και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο, συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην. Η ζωή, πως θνήσκεις; πως και τάφω οικείς; του θανάτου το βασίλειον λύεις δε, και του Άδου τους νεκρούς εξανιστάς.

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής στολίζεται ο επιτάφιος σε όλες τις εκκλησίες. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος, νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιος.

Σε αρκετές περιοχές απόψε θα γίνει η μεγαλοπρεπής περιφορά του επιταφίου μετά συνοδείας αγήματος.

Μεγάλη Παρασκευή: Τα έθιμα και οι παραδόσεις της ημέρας

Επίσης σήμερα, είναι απόλυτη νηστεία τιμώντας την ημέρα του υπέρτατου πένθους.

Πολλοί πιστοί συνηθίζουν να πίνουν την Μεγάλη Παρασκευή λίγο ξύδι, εις ανάμνηση αυτού που έδωσαν στον Ιησού, όταν ζήτησε νερό τις τελευταίες στιγμές της επίγειας ζωής Του. Το έθιμο απαγορεύει κάθε εργασία την ημέρα αυτή. Αντιθέτως, συνηθίζεται οι πιστοί να επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών συγγενών και φίλων, προσδοκώντας, μαζί με την Ανάσταση του Κυρίου και την δική τους.

Σύμφωνα με την παράδοση πολλοί πιστοί επισκέπτονται τους τάφους συγγενών και φίλων.

Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή. Το μεσημέρι, μετά την Αποκαθήλωση του Κυρίου,νεαρά κορίτσια στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια (βιολέτες, τριαντάφυλλα και μενεξέδες) και φτιάχνουν στεφάνια ή γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας.

Μετά το στολισμό του επιταφίου οι πιστοί προσέρχονται στις εκκλησίες για να προσκυνήσουν και, όπως συνηθίζεται, άντρες, γυναίκες και παιδιά περνάνε από κάτω όχι μόνο “για να τους πιάσει η χάρη”, αλλά για να δηλώσουν υποταγή, ομολογία στον Χριστό.

Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία και γίνεται αυστηρότατη νηστεία και απαγορεύεται και η κατάποση του λαδιού.

Μεγάλη Παρασκευή: Τι ώρα γίνεται η αποκαθήλωση

Η Μεγάλη Παρασκευή σηματοδοτεί και την κορύφωση του θείου δράματος, κατά την οποία κλείνει ο κύκλος των «Ακολουθιών του Νυμφίου» και τελείται η «Ακολουθία των Παθών».

Κατά τη διάρκεια των τελετουργιών της Μεγάλης Παρασκευής, πραγματοποιείται η ανάγνωση αποσπασμάτων από τα 12 Ευαγγέλια, τα οποία περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού.

Η Ακολουθία των Παθών μας θυμίζει και μας καλεί όλους να μετέχουμε στα Πάθη του Ιησού, δηλαδή:

• Τα πτυσίματα
• Τα μαστιγώματα
• Τις κοροϊδίες
• Τους εξευτελισμούς
• Τα χτυπήματα
• Το αγκάθινο στεφάνι
• Την Σταύρωση
• Τον θάνατο

Τα 12 ευαγγελικά αναγνώσματα είναι οι ακόλουθες περικοπές:

Πρώτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιγ΄31 – ιη’1.
Δεύτερο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄1 – 28.
Τρίτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κστ΄57 – 75.
Τέταρτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιη΄28 – ιθ’16.
Πέμπτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ’ 3 – 32.
Έκτο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε’16 – 32.
Έβδομο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ’33 – 54.
Όγδοο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον κγ’32 – 49.
Ένατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ’25 – 37.
Δέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον ιε’43 – 47.
Ενδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον ιθ’38 – 42.
Δωδέκατο Ευαγγέλιο: Περικοπή από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον κζ’62 – 66.

Επιτάφιος στο Αγρίνιο

Ο στολισμός του επιταφίου ξεκινά το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης και ολοκληρώνεται τα ξημερώματα της Μεγάλης Παρασκευής.

Από νωρίς το πρωί (συνήθως 8:00 – 8:30 αλλά η ακριβής ώρα εξαρτάται από την κάθε ενορία) μέχρι και τις 11:00 το πρωί περίπου τελούνται οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών. Κατά την διάρκεια της λειτουργίας, οι γυναίκες ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας και κλαίνε για τον Χριστό, ενώ οι πιστοί προσκυνούν και αποτείνουν φόρο τιμής στον Ιησού.

Έπειτα, ψάλλεται ο Εσπερινός και γίνεται η αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Η αποκαθήλωση γίνεται γύρω στις 12 το μεσημέρι, ωστόσο για την ακριβή ώρα θα πρέπει να απευθυνθείτε στην ενορία σας. Κατά την συγκεκριμένη τελετή, ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον επιτάφιο.

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, η αποκαθήλωση έγινε με πρωτοβουλία του Ιωσήφ από την Αριμαθαία που ήταν Ιουδαίοι άρχοντες και κρυφοί μαθητές του Χριστού. Ο Ιωσήφ ζήτησε από τον Πιλάτο το σώμα του Ιησού για να το κηδέψει. Ο Πιλάτος τού έδωσε την άδεια και, στη συνέχεια, μαζί με τον Ιωσήφ κατέβασαν το σώμα του Ιησού από τον Σταυρό, το τύλιξαν με «σινδόνη καθαρά» και το απόθεσαν στο κενό μνημείο που διατηρούσε υπό την κατοχή του ο Ιωσήφ.

Αργά το απόγευμα (γύρω στις 18:30 – 21:00 ανάλογα με την εκκλησία) ξεκινά η τελετή του επιταφίου και γίνεται η περιφορά του, καθώς ψάλλεται ο επιτάφιος θρήνος, δηλαδή Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου.