Ηράκλειο: Μια πόλη καθόλου…φιλική για ανθρώπους με προβλήματα όρασης! Πότε θα αρχίσουμε να τους…«βλέπουμε»; (φωτογραφίες)

Τι δήλωσε στο Cretaone ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Κρήτης του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών Μενέλαος Μαρκοδημητράκης

Περίπου 1309 συνάνθρωποί μας με προβλήματα όρασης κατοικούν στην Κρήτη, και οι μισοί σχεδόν στο Ηράκλειο που στην πράξη αποδεικνύεται μια καθόλου…φιλική πόλη για τους ίδιους!

Τα  άτομα με μερική ή ολική αναπηρία όρασης βρίσκονται ανάμεσά μας, αρκεί να τα παρατηρήσουμε και να αρχίσουμε να δείχνουμε έμπρακτα τον απαιτούμενο σεβασμό απέναντί τους, είτε εμείς οι απλοί πολίτες και επιχειρηματίες, είτε ένα παραπάνω οι ίδιες οι υπηρεσίες, οι οποίες αντί να τους κάνουν πιο εύκολη τη ζωή, δυστυχώς εντείνουν την ταλαιπωρία τους.

Στο Ηράκλειο, όπως και σε άλλες πόλεις της Κρήτης, οι οδεύσεις τυφλών, δηλαδή οι ειδικές διαδρομές στα πεζοδρόμια που βοηθούν τα άτομα με προβλήματα όρασης να κινούνται αυτόνομα και με ασφάλεια συχνά βρίσκονται σε άθλια κατάσταση. Οι οδεύσεις τυφλών στην πόλη είναι συχνά κατεστραμμένες ή διαλυμένες, ενώ τις περισσότερες φορές βρίσκονται καταπατημένες από οχήματα και τραπεζοκαθίσματα, ή διακόπτονται από εμπόδια καθιστώντας έτσι αδύνατη και επικίνδυνη την διαδρομή των ατόμων με προβλήματα όρασης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Θλίψη στον καλλιτεχνικό κόσμο: Πέθανε ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Νίκος Ζερβόπουλος

Ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Κρήτης του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών, κ. Μενέλαος Μαρκοδημητράκης μίλησε στο cretaone.gr για τη διαφορετική καθημερινότητα που βιώνουν τα άτομα με προβλήματα όρασης στο Ηράκλειο, τα εμπόδια και τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν αλλά και για το πόσο σημαντικό είναι ο σεβασμός προς τα άτομα αυτά και στα δικαιώματά τους, καθώς αυτό το ζήτημα αναδεικνύει και τη συνολική εικόνα της πόλης, την παιδεία και τον πολιτισμό μας.

«Είμαστε πολίτες ακριβώς σαν όλους τους άλλους και όπως ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμά του να πάρει το αυτοκίνητό του και να διασχίσει ένα καθαρό δρόμο χωρίς εμπόδια, χωρίς λακκούβες και να πάει στη δουλειά του, έτσι χρειαζόμαστε κι εμείς που δεν οδηγούμε ένα πεζοδρόμιο να μπορούμε να το διασχίσουμε με ασφάλεια, ανεμπόδιστα και να πάμε στη δουλειά μας, ή οπουδήποτε πάμε», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Κρήτης του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών.

Οι οδηγοί όδευσης τυφλών στο Ηράκλειο

«Ο οδηγός όδευσης τυφλών, δηλαδή οι τριάντα πόντοι στις ανάγλυφες πλάκες,  δεν είναι για να βαδίζει πάνω το άτομο με προβλήματα όρασης, αλλά είναι ενδεικτικός για της πορεία ενός τυφλού, δηλαδή του δείχνει την ευθεία και το πίσω, γι’αυτό και ονομάζεται οδηγός».

«Για τα άτομα με ολική ή μερική αναπηρία όρασης, δεν είναι εύκολος ο προσανατολισμός, καθώς ένας τυφλός δεν έχει την εικόνα του δεξιά, του αριστερά, του πίσω, του μπροστά με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην ξέρει που είναι», όπως εξηγεί ο κ. Μαρκοδημητράκης.

«Υπάρχει μία εκπαίδευση την οποία θα έπρεπε να δέχεται κάθε τυφλός στην χώρα μας, από εκπαιδευτή, ο οποίος λέγεται εκπαιδευτής κινητικότητας προσανατολισμού και δεξιοτήτων καθημερινής διαβίωσης».

Άρα, «ο οδηγός όδευσης τυφλών είναι αυτός που βοηθάει τον τυφλό βαδίζοντας πάνω σε αυτόν να γίνεται αντιληπτό, από τις ραβδώσεις ή με το μπαστούνι του μπορεί κάθε τόσο να πηγαίνει δίπλα στον οδηγό των τυφλών». 

Οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης είναι ανάμεσά μας

Ο όρος που έχει επικρατήσει για τα άτομα με προβλήματα όρασης τα τελευταία χρόνια είναι η «οπτική αναπηρία», καθώς περικλείει όλο το φάσμα της οπτικής αναπηρίας και όχι μόνο τους τυφλούς.

Λέγοντας κάποιον τυφλό εννοείται η «ολική αμαύρωση», όταν όμως αναφέρεται ο όρος «οπτική αναπηρία» παραπέμπει σε ένα άνθρωπο που δεν βλέπει καλά ή δεν βλέπει καθόλου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Περιφερειακής Ένωσης Κρήτης του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών, τον Γενάρη του 2022, οι άνθρωποι με οπτική αναπηρία στην Κρήτη, δηλαδή από 67% αναπηρία και άνω, ήταν 1110.

Από αυτούς οι 950 ήταν ασφαλισμένοι, δηλαδή είχαν δουλέψει στη ζωή τους, είχαν κάποια δουλειά ως τυφλοί και είχαν ασφάλεια. Οι υπόλοιποι,  περίπου 150 δηλαδή, ήταν άνθρωποι οι οποίοι δεν ήταν ασφαλισμένοι δηλαδή δεν είχαν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους γιατί δεν μπορούσαν να το κάνουν λόγω διαφόρων προβλημάτων, όπως είναι κινητικά ή νοητική υστέρηση ή άλλα ζητήματα.

Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε τρία χρόνια μετά, καθώς τον Γενάρη του 2025, τα στοιχεία λένε τα εξής: 1309 επωφελούμενοι του ΟΠΕΚΑ, δηλαδή μετρήσιμοι, δηλαδή με τουλάχιστον 80% αναπηρία και άνω.  Για το νομό Ηρακλείου τον Γενάρη του 2023 καταγράφηκαν  540 άνθρωποι.

Ο μέσος όρος ηλικίας των ανθρώπων με οπτική αναπηρία είναι τα 76,4 έτη, πράγμα που σημαίνει ότι οι μισοί από αυτούς είναι άνω των 76 ετών.

Η δύσκολη καθημερινότητα που βιώνουν στο Ηράκλειο – Τα προβλήματα

Ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Τυφλών Κρήτης, κ. Μενέλαος Μαρκοδημητράκης περιγράφει στο cretaone.gr την καθημερινότητα που βιώνουν τα άτομα με ολική ή ελάχιστη αναπηρία όρασης στο Ηράκλειο, αναφέροντας πως «υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα καθημερινότητας στην πόλη».

Με άλλα λόγια, όπως εξήγησε «στην κατηγορία των ανθρώπων με οπτική αναπηρία ανήκουν άνθρωποι με 67% αναπηρία και άνω, δηλαδή αυτοί οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά επίπεδα κίνησης και διαφορετικά επίπεδα αντιμετώπισης της ζωής. Παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες για το πως αντιλαμβάνονται την καθημερινότητά τους, αν έχουν τυφλωθεί από μικροί, αν έχουν τυφλωθεί κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής τους ή σε πιο μεγάλη ηλικία με αποτέλεσμα το επίπεδο λειτουργικότητάς τους να διαφέρει σημαντικά».

Ο ίδιος προσθέτει πως «έχει να κάνει με το κατά πόσον ένας άνθρωπος με οπτική αναπηρία έχει και τον ανάλογο χαρακτήρα προκειμένου να κινηθεί ή να επιλύσει προβλήματα αλλά και κατά πόσον έχει δεχτεί εκπαίδευση για να μπορέσει να επιλύει προβλήματα για να κινείται στον χώρο, είτε το δικό του, είτε εκτός του χώρου».

Τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με οπτική αναπηρία

«Τα μεγαλύτερα εμπόδια που συναντάνε τα άτομα με οπτική αναπηρία, που βλέπουν ελάχιστα ή καθόλου, είναι τα εμπόδια που βάζουν οι ίδιες οι υπηρεσίες, οι ίδιοι δήμοι πάνω στα πεζοδρόμια», υπογραμμίζει ο κ. Μαρκοδημητράκης.

Επιπρόσθετα, «η νομοθεσία προβλέπει ελεύθερες ζώνες όδευσης πεζών. Ωστόσο, το παράδοξο είναι ότι κατασκευάζεται ενάμιση μέτρο πεζοδρόμιο και φορτώνεται με δέντρα και αφήνεται μισό μέτρο για να περάσει μόνο ο πεζός, ένα παρτέρι δηλαδή που το έχουμε ονομάσει πεζοδρόμιο ουσιαστικά».

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην κινητικότητα των πεζοδρομίων όλων των πολιτών και ιδιαίτερα των ανθρώπων με οπτική αναπηρία είναι τα δέντρα, η δεντροφύτευση των πεζοδρομίων εντός της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών ή στο όριο αυτής», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα που αναφέρει στο Ηράκλειο, είναι η οδός Χρυσοστόμου, η Ακαδημίας, η οδός Ανδρέα Παπανδρέου, η οδός Γεωργίου Παπανδρέου και η οδός της μικρής Κνωσού, όπου τα πεζοδρόμια φτάνουν περίπου 80 πόντους σε κάποια σημεία με δέντρα μέσα αλλά και σκαλοπάτια να «ξεφυτρώνουν».

Επίσης, «κάτω από την γέφυρα της Εθνικής στην Λεωφόρο Κνωσού κατασκευάστηκε ένα νέο πεζοδρόμιο, στο οποίο δεν έχουν βάλει οδηγούς όδευσης τυφλών καθόλου ενώ προβλέπεται από τη νομοθεσία».

«Τα τεράστια σκάμματα παλιών δέντρων είναι ορατά σε διάφορους δρόμους της πόλης και καταλαμβάνουν ολόκληρο το κέντρο του πεζοδρομίου, με αποτέλεσμα κάποιος να περνάει μόνο από δεξιά ή μόνο από αριστερά».

Συνεχίζει λέγοντας: «Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα για τους τυφλούς είναι τα μόνιμα εμπόδια που βρίσκονται πάνω στα πεζοδρόμια, όπως οι κολώνες σήμανσης».

«Το κυριότερο εμπόδιο όμως που αντιμετωπίζουν τα άτομα με προβλήματα όρασης είναι τα οχήματα πάνω στα πεζοδρόμια, κάθετα ή πάνω στους οδηγούς όδευσης τυφλών, τα οποία αφήνουν συχνά ασυνείδητοι άνθρωποι -συμπολίτες μας».

«Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι παράνομες σταθμεύσεις έξω από εμπορικά καταστήματα δηλαδή ενώ υπάρχει χώρος στάθμευσης που χωράει αρκετά αυτοκίνητα, πολλοί οδηγοί καταλαμβάνουν με το όχημά τους ολόκληρο ή το μισό πεζοδρόμιο», αναφέρει.

Ο ίδιος επισημαίνει την σημασία που έχουν για κάποιον τυφλό οι οδηγοί όδευσης αλλά και οι καθαροί δρόμοι χωρίς εμπόδια, καθώς «όταν σε έναν άνθρωπο με οπτική αναπηρία αλλάξεις την διαδρομή, κι είναι μαθημένος να κυκλοφορεί σε οδόστρωμα που ξέρει, ίσως να κινδυνεύει από κάποιο ατύχημα ή οτιδήποτε άλλο».

«Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με ολική απώλεια όρασης στο Ηράκλειο, οι οποίοι θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες να κυκλοφορούν καλύτερα στην πόλη αλλά δεν μπορούν να το κάνουν, διότι δεν υπάρχει κανένας εκπαιδευτής κινητικότητας προσανατολισμού και δεξιοτήτων καθημερινής διαβίωσης στην Κρήτη».

Γενικότερα, όπως αναφέρει ο κ. Μαρκοδημητράκης, «υπάρχουν περίπου 7 εκπαιδευτές σε όλη τη χώρα, που πρόκειται για εξαιρετικά μικρό αριθμό, οπότε δεν μπορούν να καλύψουν σε καμία περίπτωση τις ανάγκες που προκύπτουν».

Αναφορικά με τις υποδομές στο Ηράκλειο για τα άτομα με οπτική αναπηρία σημειώνει: «Όταν φτιάχνονται κατάλληλες υποδομές είναι θετικό, αλλά δεν φτιάχνονται. Αν για παράδειγμα πάτε στο δίκτυο πεζόδρομων από τον Άγιο Μήνα, από τη Βικέλα, από την Άλμπερκ προς το Πολιτιστικό κέντρο, θα δείτε ότι δεν υπάρχει πουθενά οδηγός όδευσης τυφλών. Ακόμα, αν πάτε στα Ενετικά Τείχη, έχει πάνω φτιαχτεί μια πολύ όμορφη διαδρομή για όλους τους Ηρακλειώτες, με εξαίρεση τους ανθρώπους με ολική απώλεια όρασης, αυτοί απαγορεύονται να βγουν γιατί δεν υπάρχει οδηγός όδευσης των τυφλών».

«Πέρα από τις υποδομές, όπως τονίζει, υπάρχουν και οι λεγόμενες ηχητικές διατάξεις, οι οποίες πρέπει να τοποθετούνται σε φωτεινούς σηματοδότες προκειμένου να μπορεί να περάσει ένας άνθρωπος που δεν βλέπει το δρόμο απέναντι. Το 2020 είχαν τοποθετηθεί 8 ζεύγη, από τα οποία δουλεύουν καλά μόνο τα δύο ενώ τα υπόλοιπα, είτε δεν λειτουργούν καθόλου είτε υπολειτουργούν».

Ελλιπής η μέριμνα του Δήμου και του Κράτους 

«Το κράτος έχει φτιάξει μια απολύτως ακατάλληλη, λανθασμένη και ασαφή ΚΥΑ 6213-2022, η οποία καθορίζει πώς θα είναι φτιαγμένα τα πεζοδρόμια ή κοινόχρηστοι χώροι γενικότερα, ούτως ώστε να είναι προσβάσιμοι σε ανθρώπους με κάθε αναπηρία, δηλαδή αισθητηριακοί, τυφλοί άνθρωποι και άνθρωποι με κινητική αναπηρία που βρίσκονται πάνω σε αμαξίδια, αλλά και μητέρες με καροτσάκια, ή ηλικιωμένοι άνθρωποι».

«Η συγκεκριμένη απόφαση έχει μεγάλα προβλήματα και, παρά τις διορθώσεις που έχουν γίνει, παραμένουν κάποιες ασάφειες», υπογραμμίζει.

Όπως εξηγεί στο Cretaone.gr, «δεν αναγράφεται πουθενά που πρέπει να τοποθετείται ο οδηγός όδευσης τυφλών, απλά ορίζεται ότι τον οδηγό όδευσης Τυφλών τον τοποθετούμε 50 εκατοστά κατ’ ελάχιστον από κάθε εμπόδιο. Αν όμως το εμπόδιο είναι δέντρο, και το βάλουμε στον κορμό του δέντρου κάτω από 50 εκατοστά, καταλαβαίνετε ότι το δέντρο μεγαλώνοντας σε 20 χρόνια, ο κορμός θα έχει φτάσει στα 25 εκατοστά, με τα κλαδιά του να έχουν μπει πάνω στον οδηγό όδευσης Τυφλών».

Επίσης, όπως αναφέρει, «στην εν λόγω υπουργική απόφαση, ορίζεται η ελεύθερη ζώνη όδευσης τυφλών στους πεζούς, κατ ελάχιστον 1,5 μέτρα και επί 2,20 ύψος. Δεν πρέπει να υπάρχει τίποτα, κανένα εμπόδιο, επί 2,20 ύψος».

Για τα μέτρα που λαμβάνονται, αλλά και την συνολική κατάσταση που επικρατεί στο Ηράκλειο έκανε λόγο ο κ. Μαρκοδημητράκης τονίζοντας τα εξής:

«Ασφαλώς δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια παρά τα προβλήματα και τις ασάφειές τους, ακόμα και με τις σχετικές νομοθεσίες, όμως δυστυχώς δεν αρκούν με την κατάσταση μεν να είναι καλύτερη από ότι ήταν πριν 20 χρόνια αλλά πάλι χρειάζεται να γίνουν σημαντικά βήματα για να βελτιωθεί εντελώς κι οι άνθρωποι με αναπηρία να κυκλοφορούν έξω με ασφάλεια».

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν οδηγοί όδευσης τυφλών στην πόλη. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στην περίπτωση πριν 20 χρόνια που δεν υπήρχε ούτε οδηγός όδευσης τυφλών αλλά ούτε καν πρόνοια γενικότερα για τους ανθρώπους με κάθε είδους αναπηρία».

Καταλήγοντας, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «είμαστε πολίτες ακριβώς σαν όλους τους άλλους και όπως ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμά του να πάρει το αυτοκίνητό του και να διασχίσει ένα καθαρό δρόμο χωρίς εμπόδια, χωρίς λακκούβες και να πάει στη δουλειά του, έτσι χρειαζόμαστε κι εμείς που δεν οδηγούμε ένα πεζοδρόμιο να μπορούμε να το διασχίσουμε με ασφάλεια, ανεμπόδιστα και να πάμε στη δουλειά μας, ή οπουδήποτε πάμε».