Πώς οι Ταλιμπάν καθιστούν τα θρησκευτικά σχολεία τη μόνη επιλογή για τα κορίτσια

Το πρόγραμμα σπουδών των θρησκευτικών σχολών περιορίζεται στην απομνημόνευση του Κορανίου

Όταν οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στην εξουσία στο Αφγανιστάν τον Αύγουστο του 2021, η 24χρονη Νάιντ βρισκόταν στη μέση των σπουδών της στα Οικονομικά και ονειρευόταν μια πανεπιστημιακή καριέρα.

Σήμερα, τα πρωινά της τα περνά σε υπόγεια αίθουσα τζαμιού στην Χεράτ, καθισμένη στο πάτωμα, μαζί με περίπου 50 ακόμη γυναίκες και κορίτσια. Όλες ντυμένες στα μαύρα από την κορυφή ως τα νύχια, απαγγέλλουν ιερές γραφές.

Η Νάιντ γνωρίζει ότι οι Ταλιμπάν «προσπαθούν να αλλάξουν τα μυαλά των γυναικών», ωστόσο παρακολουθεί το μάθημα γιατί, όπως λέει, «είναι ο μόνος τρόπος να βγαίνω από το σπίτι και να πολεμώ την κατάθλιψη». Το μηνιαίο επίδομα των 1.000 αφγάνι (περίπου 11 λίρες) αποτελεί, επίσης, ένα σημαντικό κίνητρο.

Η περίπτωση της Νάιντ δεν είναι μεμονωμένη. Έρευνα του Guardian και του Zan Times σε οκτώ αφγανικές επαρχίες αποκάλυψε οργανωμένη προσπάθεια των Ταλιμπάν να καταστήσουν τη θρησκευτική διδασκαλία τη μοναδική εκπαιδευτική επιλογή για γυναίκες και κορίτσια.

Από τότε που οι γυναίκες αποκλείστηκαν από τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, το καθεστώς αναπτύσσει ένα εκτεταμένο δίκτυο θρησκευτικών σχολών («μαντράσες»). Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, ο αριθμός τους ξεπέρασε τις 21.000, σύμφωνα με αναφορές. Μόνο το διάστημα Σεπτεμβρίου 2024 – Φεβρουαρίου 2025 ιδρύθηκαν ή ξεκίνησε η ανέγερση περίπου 50 νέων σχολών σε 11 επαρχίες.

Οι σχολές λειτουργούν σε τζαμιά ή οικίες ιμάμηδων, οι οποίοι λαμβάνουν μισθό από το υπουργείο Παιδείας. Παράλληλα, 21.300 απόφοιτοι θρησκευτικών σχολών έλαβαν πιστοποιήσεις που τους επιτρέπουν να διδάσκουν σε λύκεια, πανεπιστήμια ή ακόμη και σε μεταπτυχιακά προγράμματα.

Πίεση στις οικογένειες

Με τις επιλογές εκπαίδευσης να είναι σχεδόν ανύπαρκτες, πολλές οικογένειες ωθούνται –ή εκβιάζονται– να στέλνουν τις κόρες τους στις «μαντράσες» (madrasas). Οι μισθοί των δασκάλων αυξάνονται ανάλογα με τον αριθμό μαθητών, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετα κίνητρα.

Στη Νιμρόζ, η Καρίμα πήρε τις δύο κόρες της από το σχολείο ύστερα από πίεση του τοπικού ιμάμη. «Είπε ότι θα μας δώσει επισιτιστική βοήθεια αν τις στείλω στην τάξη του», αναφέρει. «Τελικά όμως δεν έγινε τίποτα». Μια άλλη μητέρα, η Νασρίν, εξηγεί πως της είπαν: «Στείλε τις κόρες σου στα θρησκευτικά μαθήματα ή δεν θα πάρεις τίποτα».

Οι οικογένειες που αντιστέκονται συχνά απομονώνονται κοινωνικά και κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν την πείνα, ενώ εκείνες που συμμορφώνονται βλέπουν τα παιδιά τους να υιοθετούν ολοένα και πιο άκαμπτο τρόπο σκέψης, ακόμα και να κατηγορούν τους ίδιους τους γονείς τους ως «άπιστους».

Μαθητές και δάσκαλοι σε πίεση

Ακόμη και τα δημοτικά σχολεία που παραμένουν ανοικτά επηρεάζονται. Ένας δάσκαλος στη Νιμρόζ ανέφερε ότι 57 μαθητές του εγκατέλειψαν το σχολείο για να φοιτήσουν σε θρησκευτικές σχολές φέτος, μειώνοντας τις τάξεις στο μισό. Σε πολλές περιπτώσεις, τα κορίτσια αρχικά παρακολουθούν και τα δύο – θρησκευτικά και κανονικά σχολεία – αλλά τελικά υποκύπτουν στην πίεση και εγκαταλείπουν τη δημόσια εκπαίδευση.

Την ίδια στιγμή, δάσκαλοι με πανεπιστημιακούς τίτλους έχουν απομακρυνθεί και αντικαθίστανται από εφήβους αποφοίτους madrasas χωρίς παιδαγωγική εκπαίδευση. Σε σχολείο της επαρχίας Φαράχ, διευθύντρια αναγκάστηκε να απολύσει πέντε έμπειρους δασκάλους και να προσλάβει, κατόπιν εντολής, μια νεαρή που δεν μπορούσε να διαβάσει με ευχέρεια αλλά είχε πιστοποιητικό madrasas και διασυνδέσεις με αξιωματούχους.

Στενό και ιδεολογικό πρόγραμμα

Το πρόγραμμα σπουδών των θρησκευτικών σχολών περιορίζεται στην απομνημόνευση του Κορανίου, στις ερμηνείες των Ταλιμπάν για τον ισλαμικό νόμο, στους ρόλους των φύλων και στους κανόνες συμπεριφοράς και ένδυσης. Μαθήματα όπως τα Μαθηματικά δεν διδάσκονται.

Τα βιβλία εισάγονται από το Πακιστάν και εκτυπώνονται ακόμη και σε περιοχές όπου η κύρια γλώσσα είναι τα νταρί, γεγονός που δυσκολεύει την κατανόηση από πολλά παιδιά.

Υπάρχουν καταγγελίες ότι ακόμη και η διεθνής βοήθεια καταλήγει στις «μαντράσες». Σε μια περίπτωση, γραφική ύλη που είχε δωρίσει η UNICEF για δημόσιο σχολείο κατέληξε σε τάξη ιμάμη, με τον επιστάτη να υποχρεώνεται να δηλώσει ότι το υλικό είχε «χαθεί».

Μεταβολή στην αγορά εργασίας

Η επέκταση των θρησκευτικών σχολών αλλάζει και την αγορά εργασίας. Δημόσιοι υπάλληλοι με πολυετή εμπειρία και πανεπιστημιακή κατάρτιση απολύονται, προκειμένου να αντικατασταθούν από εφήβους με πιστοποιητικά madrasas . Στη Νιμρόζ, μια γυναίκα με πτυχίο και 20 χρόνια υπηρεσίας στο τμήμα γυναικείων υποθέσεων απομακρύνθηκε ξαφνικά· στη θέση της προσελήφθη μια 17χρονη απόφοιτος madrasas . «Τώρα όλοι καταλαβαίνουν. Αν θέλεις δουλειά, ξέχνα το πανεπιστήμιο. Πήγαινε στη μαντράσα».

Η πραγματικότητα αυτή έχει αλλάξει ακόμη και τα όνειρα των κοριτσιών. Οι περισσότερες δεν οραματίζονται πλέον να γίνουν γιατροί ή μηχανικοί. Στόχος τους είναι πλέον ένα πιστοποιητικό από θρησκευτική σχολή, το οποίο θεωρείται πιο ασφαλής και ίσως μοναδική προϋπόθεση για εργασία.

Για τη Νάιντ, το δίλημμα παραμένει σκληρό. Οι θρησκευτικές σχολές της προσφέρουν μια προσωρινή διαφυγή από την απομόνωση, μέσα όμως σε ένα σύστημα που απορρίπτει. «Αν μείνω στο σπίτι, θα χάσω το μυαλό μου», λέει. «Αν πάω, τουλάχιστον βλέπω άλλες γυναίκες».

newsbomb.gr