«REARM Europe»: Τα 800 δισ. στην Άμυνα και η «ρήτρα διαφυγής» στην Ελλάδα

Οι βασικοί πυλώνες του σχεδίου «Επανεξοπλισμός της Ευρώπης»και η «ρήτρα διαφυγής» στην Ελλάδα

Νέο «αμυντικό χάρτη» για ολη τηνΕυρωπαϊκή Ένωση με στόχο την ενίσχυση των στρατιωτικών δαπανών σε ολα τα κράτη μέλη, πρότεινε το πρωί της Τρίτης (4/3) η πρόεδρος της Κομ δύο ημέρες πριν από το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβουλιο μεθαύριο Πέμπτη, με βασικά θέματα την Ουκρανία και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

Το σχέδιο ονομάζεται REARM Europe (σ.σ. επανεξοπλισμός της Ευρώπης) και σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες θα επιτρέπει στους κρατικούς προϋπολογισμούς των μελών αφενός να απορροφήσουν έως και 150 δισ. ευρώ σε δάνεια για την άμεση ενίσχυση των αμυντικών δαπανών τους και να εκμεταλλευτούν πόρους συνολικού προϋπολογισμού ύψους 800 δισ. ευρώ που απελευθερώνονται, μέσω της ενεργοποίησης της «ρήτρας διαφυγής».

«Το μέλλον μίας Ουκρανίας ελεύθερης και κυρίαρχης, μίας Ευρώπης ασφάλειας και ευημερίας βρίσκεται σε διακύβευση», δηλώνει αρχικά η πρόεδρος της Κομισιόν στην επιστολή που παρουσιάζει σχέδιο πέντε πυλώνων για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

Τι συνιστά η ρήτρα διαφυγής

Το πρώτον, δίδεται στα κράτη μέλη μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία, αφού το Σχέδιο κινείται στον άξονα προηγούμενων έκτακτων παρεμβάσεων της ΕΕ όπως συνέβη κατά την περίοδο της πανδημίας για την αντιμετώπιση της κρίσης που ακολούθησε ή το σχέδιο για την διαχείριση της ενεργειακής κρίσης κατά τον πόλεμο της Ουκρανίας με την Ρωσία. Αυτό συνεπάγεται την ενεργοποίηση ρήτρας διαφυγής από τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης σε εθνικό επίπεδο. Αναπροσανατολισμός δανείων και κονδυλίων κ.ά.

Συνεπακόλουθα τα κράτη – μέλη έχουν μια δημοσιονομική «ευελιξία» για να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες τους, χωρίς να απειλούνται με «κυρώσεις» από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. «Εάν τα κράτη-μέλη αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσον όρο, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο κοντά στα 650 δισ. ευρώ για περίοδο τεσσάρων ετών», ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν. Τι θα ισχύσει, ωστόσο, με τις χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στις αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα, η όποια ξοδεύει το 3,5% του ΑΕΠ της για την ασφάλειά της , όταν η δέσμευση ορίζει δαπάνες τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ για την άμυνά τους; Δεν είναι ξεκάθαρο αν η ενεργοποίηση της «ρήτρας διαφυγής» αφορά στις χώρες κοντά στο 2% ή στο υπερδιπλάσιο 4%. «Αυτό θα επιτρέχει στα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς την ενεργοποίηση της διαδικασίας υπερβάλλοντος ελλείμματος», δηλώνει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η εξαίρεση θα αφορά δάνεια που προβλέπονται από το πακέτο των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με την επιστολή προς τα κράτη μέλη.

Αν εφαρμοστεί οριζόντια, η χώρα θα μπορέσει να συνεχίσει την ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας χωρίς δημοσιονομικές πιέσεις.

Ο δεύτερος πυλώνας του σχεδίου συνιστά ένα πρόγραμμα κοινό δανεισμό ύψους 150 δισ. ευρώ που πρόκειται να κατευθυνθεί προς την οικοδόμηση πανευρωπαϊκών τομέων για κοινές αμυντικές επενδύσεις σε τομείς της άμυνας που χρειάζονται επείγουσα ενίσχυση, όπως η αντιαεροπορική άμυνα, οι πύραυλοι, τα drones, τα συστήματα κατά των drones και τα συστήματα πυροβολικού. «Θα βοηθήσει τα κράτη-μέλη να συγκεντρώσουν τη ζήτηση και να αγοράσουν από κοινού. Φυσικά, με αυτόν τον εξοπλισμό τα κράτη-μέλη μπορούν να εντείνουν μαζικά την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία», σημείωσε η Φον ντερ Λάιεν.

Τρίτον, γίνεται χρήση της «ισχύος» του προϋπολογισμού της Ε.Ε. Σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν, θα προταθούν πρόσθετες δυνατότητες και κίνητρα στα κράτη-μέλη, που θα αποφασίσουν εάν θέλουν να χρησιμοποιήσουν κονδύλια από το Ταμείο Συνοχής και για την αύξηση των αμυντικών δαπανών τους.

Η τέταρτη και η πέμπτη πρόταση επικεντρώνονται στην κινητοποίηση του ιδιωτικού κεφαλαίου μέσω της επιτάχυνσης της προώθησης μιας ένωσης αποταμιεύσεων και επενδύσεων και μέσω προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Οι προτάσεις της Φον ντερ Λάιεν περιλαμβάνονται σε επιστολή που απέστειλε σήμερα στους Ευρωπαίους ηγέτες ενόψει του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Η Κομισιόν εκτιμά ότι μέσω των προτάσεών της θα διευκολυνθούν τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν σε άμεσες αποφάσεις σχετικά με την αναγκαία και άμεση αύξηση των αμυντικών δαπανών τους.

We are living in dangerous times.

Europe‘s security is threatened in a very real way.

Today I present ReArm Europe.

A plan for a safer and more resilient Europe ↓ https://t.co/CYTytB5ZMk

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) March 4, 2025

Υπολογίζεται ότι το σύνολο των παραπάνω μέτρων θα κινητοποιήσει κονδύλια έως και 800 δισ. ευρώ για την άμυνα, διευκρινίζει η πρόεδρος της Κομισιόν. Οι ηγέτες των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα συζητήσουν το σχέδιο της Κομισιόν την Πέμπτη στο πλαίσιο της έκτακτης ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής.