Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας συγκαταλέγεται στους παλαιότερους ναούς της πόλης

Στις 4 Δεκεμβρίου το Ρέθυμνο τιμά την Αγία Βαρβάρα Πολιούχο του. Η Αγία Βαρβάρα είναι η προστάτιδα της πόλης.

Με απόφαση του Νομάρχη Ρεθύμνου, από το 2003, η ημέρα της γιορτής της καθιερώθηκε ως επίσημη αργία για το Ρέθυμνο.

Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας συγκαταλέγεται στους παλαιότερους ναούς της πόλης. Βρίσκεται στην ομώνυμη οδό, πλησίον του μητροπολιτικού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Η Περιπετειώδης Ιστορία του Ναού

Ο ναός της Αγίας Βαρβάρας εμφανίζεται σε ενετικούς χάρτες ήδη από το 1613, στον ίδιο χώρο. Ο σημερινός, μεταγενέστερος ναός, χτίστηκε το 1885 μετά από μία σειρά περιπετειών.

Το 1883, ο χώρος της κατεστραμμένης χριστιανικής εκκλησίας αγοράστηκε από τον Τουρκορεθυμνιώτη Αλή Εφέντη Τσιτσεκάκι από το Τούρκικο Εφκαφίο. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εποχής, ο Τσιτσεκάκις μετέτρεψε το κτήριο σε χαμάμ (λουτρό), παρά τις έντονες αντιδράσεις της χριστιανικής κοινότητας.

Τον Φεβρουάριο του 1885, ο Τσιτσεκάκις αποφάσισε να κατεδαφίσει το εναπομείναν κτίριο για να χτίσει κατοικία. Οι Χριστιανοί της πόλης έσπευσαν και απέτρεψαν την κατεδάφιση.

Διαπραγματεύσεις και Αγορά

Ακολούθησε ένας μαραθώνιος διαπραγματεύσεων και πιέσεων. Μετά από πολλές αθετήσεις υποσχέσεων, το 1885 ο ναός, μαζί με τα γύρω κτίσματα, περιήλθε τελικά στην κατοχή των Χριστιανών.

Για την απόκτηση, οι Χριστιανοί αποζημίωσαν τον Τσιτσεκάκι με 500 εικοσόφραγκα, ποσό σημαντικό για την εποχή.

Το θαύμα της Ευλογιάς

Στη δυσκολία της άκαμπτης στάσης του Τσιτσεκάκι, η λαϊκή παράδοση διασώζει ένα θαύμα. Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων, έπεσε επιδημία ευλογιάς στην πόλη.

Η αρρώστια έπληξε κατά περίεργο τρόπο μόνο τα σπίτια των Οθωμανών, οι οποίοι πέθαιναν κατά δεκάδες. Οι Χριστιανοί οργάνωσαν λιτανεία, περιφέροντας την εικόνα της Αγίας Βαρβάρας.

Οι πανικοβλημένοι Τούρκοι έτρεχαν να προσφέρουν στην Αγία χρήματα, πολύτιμα αντικείμενα και λάδι για να σωθούν. Την επόμενη κιόλας ημέρα, η αρρώστια υποχώρησε. Βλέποντας τη δύναμη της Αγίας, οι Οθωμανοί πίεσαν τον Τσιτσεκάκι να αποδώσει το κτήριο στους Χριστιανούς.

Η Ανέγερση και τα Εγκαίνια

Τα χρήματα της χριστιανικής κοινότητας είχαν εξαντληθεί. Δεν επαρκούσαν για την ανέγερση καινούργιου ναού. Δόθηκε μία θεατρική παράσταση, τα έσοδα της οποίας, μαζί με κλήρωση ενός πίνακα, αποτέλεσαν τη «μαγιά» για την ανοικοδόμηση.

Το έργο ανέλαβε ο πρωτομάστορας Αντώνιος Γυπαράκης από τα Σελλιά Αγ. Βασιλείου. Ο Γυπαράκης διέθεσε 7.000 γρόσια υπέρ του ναού από τη συνολική του αμοιβή των 17.500 γροσιών, λόγω των πενιχρών οικονομικών.

Στις 4 Δεκεμβρίου 1885, ανήμερα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας, τελέστηκε η πρώτη αρχιερατική λειτουργία, αν και οι εργασίες κατασκευής δεν είχαν ολοκληρωθεί. Χοροστάτησε ο τότε Επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ιερόθεος Μπραουδάκης.

Η αποπεράτωση των έργων ολοκληρώθηκε το 1886. Τα εγκαίνια τελέστηκαν στις 25 Μαΐου του ίδιου έτους.

Τέχνη, Ρωσική Κατοχή και Αναπαλαίωση

Ο ναός είναι σταυροειδούς ρυθμού με υψηλόκορμο τρούλο και σχήμα «Τ» στην κάτοψη. Φέρει έντονα γοτθικά στοιχεία.

Στον τρούλο δεσπόζει ο Παντοκράτορας, έργο του Επισκόπου Ιερόθεου Μπραουδάκη. Ο Παντελής Πρεβελάκης αναφέρει στο «Χρονικό μιας πολιτείας» τις συνθήκες αγιογράφησης.

Η εικόνα της Αγίας Βαρβάρας, στο πρώτο δεξί προσκυνητάρι, είναι έργο του μεγάλου αγιογράφου Αντωνίου Βεβελάκη.

Από το 1898 έως το 1907, κατά τη ρωσική κατοχή του Ρεθύμνου, ο ναός παραχωρήθηκε στους Ρώσους στρατιώτες από τον Επίσκοπο Διονύσιο Καστρινογιαννάκη. Οι Ρώσοι αφιέρωσαν στον ναό τον μεσαίο πολυέλαιο, ρωσικής κατασκευής.

Ο ναός σώθηκε, ως εκ θαύματος, από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχοντας μόνο μικρές ζημιές.

Στον αύλειο χώρο του ναού στεγάζονται σήμερα η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου και η Ενοριακή Εστία. Πρόσφατα, συνεργεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας πραγματοποίησαν επεμβάσεις «φρεσκαρίσματος» στον ναό, συμπεριλαμβανομένου του Παντοκράτορα, λόγω φθοράς από υγρασία και κάπνα.

Πηγή: daynight.gr