Σαν Σήμερα: 16 Νοεμβρίου 1849 – Ο Ντοστογιέφσκι καταδικάζεται σε θάνατο

Ο Ντοστογιέφσκι κατηγορήθηκε για «επικίνδυνες» πολιτικές απόψεις, καθώς και για αντιμοναρχική προπαγάνδα, με απώτερο στόχο την ανατροπή του τσάρου

Ο γνωστός Ρώσος συγγραφέας Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε σε μια σχετικά ευκατάστατη οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν γιατρός στο Νοσοκομείο Φτωχών της Μόσχας και είχε καταφέρει να κερδίσει αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει γη και δουλοπάροικους. Μετά τον θάνατό του, ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν αρκετά. Ο Ντοστογιέφσκι σπούδασε στρατιωτικός μηχανικός και δούλεψε ως δημόσιος υπάλληλος, ενώ έγραφε κρυφά μυθιστορήματα. Τα δύο πρώτα εκδόθηκαν το 1846, με το πρώτο από αυτά να γνωρίζει σημαντική επιτυχία, κάτι που δεν συνέβη στην περίπτωση του δεύτερου.

Την ίδια περίοδο, ο Ντοστογιέφσκι έγινε μέλος μιας ριζοσπαστικής ομάδας διανοουμένων, του λεγόμενου Κύκλου Πετρασέφσκι. Ο Κύκλος αποτελείτο από διανοούμενους και συγγραφείς οι οποίοι μοιράζονταν ριζοσπαστικές ιδέες για την κυβέρνηση και τη θρησκεία. Ο τσάρος Νικόλαος Α΄ πληροφορήθηκε για το αντιμοναρχικό πνεύμα των συζητήσεων εντός της ομάδας αυτής, με αποτέλεσμα τον Απρίλιο του 1849, ο 27χρονος Ντοστογιέφκσι και άλλα μέλη της να συλληφθούν από την τσαρική αστυνομία. Κατηγορήθηκαν ότι οι πολιτικές απόψεις που διέδιδαν –με τη χρήση του παράνομου τυπογραφείου τους– ήταν «επικίνδυνες» και ότι η προπαγάνδα τους ήταν αντιμοναρχική, με απώτερο στόχο την ανατροπή του τσάρου. Στην πραγματικότητα, η σύλληψή τους αποτυπώνει το κλίμα αβεβαιότητας και φόβου που επικρατούσε στην τσαρική Ρωσία, ως απότοκο του κύματος των ευρωπαϊκών επαναστάσεων του 1848.

Στις 16 Νοεμβρίου 1849, ο Ντοστογιέφσκι καταδικάστηκε σε θάνατο, μαζί με 21 μέλη του Κύκλου Πετρασέφσκι και της μυστικής κοινωνίας του Σπέσνιεφ.

Επί οκτώ μήνες, ο Ντοστογιέφσκι παρέμεινε φυλακισμένος σε ζοφερές συνθήκες στο φρούριο του Αγίου Πέτρου και Παύλου στην Αγία Πετρούπολη και στις 16 Νοεμβρίου 1849 καταδικάστηκε σε θάνατο, μαζί με 21 μέλη του Κύκλου Πετρασέφσκι και της μυστικής κοινωνίας του Σπέσνιεφ. Στις 22 Δεκεμβρίου, οι καταδικασθέντες μεταφέρθηκαν με άμαξα στην πλατεία Semyonov –που σήμερα ονομάζεται Pionerskaya Ploschad–, όπου τους ανάγκασαν να γονατίσουν και να ασπαστούν τον σταυρό. Επρόκειτο, όμως, για μια «εικονική εκτέλεση». Εν αγνοία των ανδρών που περίμεναν την εκτέλεση, ο τσάρος τούς είχε δώσει χάρη ήδη από την προηγούμενη μέρα. Παρ’ όλα αυτά, οι προετοιμασίες για την εκτέλεση επετράπη να συνεχιστούν για έναν μάλλον διττό λόγο: την επίδειξη ελέους από πλευράς του ηγεμόνα και την πρόκληση τρόμου και ευγνωμοσύνης των υπηκόων του. Οι καταδικασμένοι ενημερώθηκαν όταν ένας αγγελιοφόρος του τσάρου έφτασε με μια λευκή σημαία, διαβάζοντας τη χάρη που τους είχε αποδώσει ο Νικόλαος.

Η χάρη, όμως, δεν σήμαινε και ελευθερία. Αντιθέτως, σήμαινε μεταφορά σε στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία. Ο Ντοστογιέφσκι εξέτισε τέσσερα χρόνια σκληρής δουλειάς σε μια φυλακή στο Ομσκ της Σιβηρίας, όπου για όλο το διάστημα είχε τα χέρια και τα πόδια του δεμένα. Απελευθερώθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1854, αναγκασμένος όμως να ολοκληρώσει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Τον Μάρτιο του ίδιου έτους, μετακόμισε στο Σεμιπαλατίνσκ, στο μογγολικό μέτωπο, όπου υπηρέτησε με το Σώμα Στρατού της Σιβηρίας του Τάγματος Εβδομης Γραμμής.

Αντιμετώπισε προβλήματα προσωπικής αλλά και οικονομικής φύσης.

Παντρεύτηκε και τελικά επέστρεψε στη Ρωσία το 1859. Σύντομα, όμως, οι συνθήκες ζωής του θα δυσκόλευαν και πάλι. Αντιμετώπισε προβλήματα προσωπικής φύσης –το 1864 και το 1865 πέθαναν η γυναίκα του και ο αδερφός του– αλλά και οικονομικής φύσης καθώς αντιμετώπιζε εθισμό στον τζόγο. Λογοτεχνικά, ωστόσο, ο Ντοστογιέφσκι θα γνώριζε την επιτυχία. Το 1866 κυκλοφόρησε το «Εγκλημα και Τιμωρία», ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του. Το 1869 κυκλοφόρησε ο «Ηλίθιος», όπου και αποτυπώνεται η εμπειρία της «εικονικής» του καταδίκης, ενώ το 1880 εξέδωσε τους «Αδελφούς Καραμάζοφ», που επίσης γνώρισαν άμεσα μεγάλη επιτυχία.

Πέθανε την επόμενη χρονιά σε ηλικία 60 ετών.

Πηγή: kathimerini.gr (Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης)