Σαν Σήμερα: 21 Δεκεμβρίου 1919 – Η Εμμα Γκόλντμαν απελαύνεται στη Σοβιετική Ρωσία

Αν και αρχικά η Εμμα Γκόλντμαν είχε ενθουσιαστεί, σύντομα απογοητεύτηκε από το καθεστώς των μπολσεβίκων, όπως είχε συμβεί και με τις ΗΠΑ δεκαετίες νωρίτερα

Η Εμμα Γκόλντμαν γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1869 στην εβραϊκή συνοικία Κόβνο της Λιθουανίας. Ο αντισημιτισμός της τσαρικής Ρωσίας ανάγκασε την οικογένειά της να μεταναστεύσει στην Πρωσία και στη συνέχεια στην Αγία Πετρούπολη, σε αναζήτηση κοινωνικής και οικονομικής σταθερότητας. Οι εμπειρίες αυτές, σε συνδυασμό με τη δυσφορία της προς τη ζωή και τον ρόλο των γυναικών στην παραδοσιακή εβραϊκή οικογένεια, οδήγησαν τη νεαρή Εμμα να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, σε ηλικία 16 ετών.

Οντας ανήσυχο πνεύμα και επιθυμώντας να βρει απαντήσεις στις μεσσιανικού τύπου αναζητήσεις της, εγκατέλειψε στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας της ζωής της τη μικρή πόλη του Ρότσεστερ, όπου κατοικούσε μέχρι τότε με τον σύζυγό της, και εγκαταστάθηκε στο Lower East Side της Νέας Υόρκης. Εκεί λειτουργούσαν διάφορα καφέ και σαλόνια ως απογευματινοί χώροι συνάντησης, οι οποίοι προσέφεραν τη δυνατότητα τόσο για άτυπη εκπαίδευση όσο και για ζωηρές συζητήσεις. Υπό την καθοδήγηση του Γιόχαν Μοστ, συντάκτη της αναρχικής εφημερίδας Die Freiheit (Η ελευθερία), η Εμμα γρήγορα αναδείχθηκε σε γοητευτική ομιλήτρια.

Καθοριστική στιγμή για την Γκόλντμαν ήταν το 1886, όταν τέσσερις αναρχικοί καταδικάστηκαν σε θάνατο δι’ απαγχονισμού βάσει ανεπαρκών αποδεικτικών στοιχείων, θεωρούμενοι ως υπεύθυνοι για τις συγκρούσεις στην πλατεία Χέιμαρκετ στο Σικάγο, κατά τις οποίες σκοτώθηκαν 11 άτομα (οι επτά ήταν αστυνομικοί). Πεπεισμένη για την αθωότητα των απαγχονισθέντων, αποφάσισε να εμβαθύνει στον αναρχισμό και σύντομα δραστηριοποιήθηκε στο αναρχικό κίνημα.

Κατάφερε να επηρεάσει βαθιά τον πολιτικό ακτιβισμό στις ΗΠΑ, με εκατοντάδες ομιλίες σε ολόκληρη τη χώρα.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου και τις πρώτες του 20ού αιώνα, όμως, υπήρχαν σε ισχύ αυστηροί ομοσπονδιακοί νόμοι εναντίον των αναρχικών. Παράλληλα, πολύ συχνά παρενοχλούνταν από τις Αρχές ή και συλλαμβάνονταν. Παρ’ όλα αυτά, είχε ήδη καταφέρει να επηρεάσει βαθιά τον πολιτικό ακτιβισμό στις ΗΠΑ, με εκατοντάδες ομιλίες σε ολόκληρη τη χώρα. Το περιοδικό «Μητέρα Γη», το οποίο ίδρυσε το 1906 και κυκλοφορούσε μέχρι το 1917, αποτελούσε ένα έντυπο στο οποίο έβρισκαν βήμα έκφρασης πολλοί ριζοσπάστες στοχαστές. Μεταξύ αυτών, ο Ρότζερ Μπάλντουιν, ο οποίος είχε ακούσει την Γκόλντμαν να μιλά για την ελευθερία του λόγου το 1908, και ίδρυσε την Αμερικανική Ενωση Πολιτικών Ελευθεριών, καθώς και η Μάργκαρετ Σάνγκερ, εξέχουσα ακτιβίστρια υπέρ της αντισύλληψης, που θεωρούσε την Γκόλντμαν μέντορά της.

Η Εμμα Γκόλντμαν υποστήριζε ότι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν ήταν παρά μια σύγκρουση μεταξύ ιμπεριαλιστών που ενίσχυε τη θέση των καπιταλιστών σε βάρος των εργατών. Οταν, επομένως, οι ΗΠΑ εισήλθαν τον πόλεμο, το 1917, η ακτιβιστική της δράση θεωρήθηκε απειλή για την εθνική ασφάλεια, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να περάσει 18 μήνες στη φυλακή. Μετά την απελευθέρωσή της, το 1919, συνελήφθη ξανά με εντολή του Τζ. Εντγκαρ Χούβερ, τότε διευθυντή πληροφοριών του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Ο Χούβερ έπεισε τα δικαστήρια να αρνηθούν τις αξιώσεις ιθαγένειας της Γκόλντμαν, καθιστώντας την υπόχρεη απέλασης, σύμφωνα με τον Νόμο περί Αλλοδαπών του 1918, ο οποίος επέτρεπε την απέλαση οποιουδήποτε αλλοδαπού θεωρούνταν αναρχικός. Στις 21 Δεκεμβρίου 1919, η Γκόλντμαν μαζί με άλλα 248 άτομα, γεννημένα στο εξωτερικό, απελάθηκαν στη Σοβιετική Ρωσία με τον χαρακτηρισμό ριζοσπάστες «aliens».

Αν και στην αρχή είχε ενθουσιαστεί από την ευκαιρία που της δινόταν να δει τη Σοβιετική Ρωσία, σύντομα απογοητεύτηκε από το καθεστώς των μπολσεβίκων, όπως είχε συμβεί και με τις ΗΠΑ δεκαετίες νωρίτερα. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της ζωής της, τις πέρασε περιπλανώμενη στην Ευρώπη και τον Καναδά, όπου συνέχισε να δίνει ομιλίες βασισμένες στις ιδέες της. Πέθανε στο Τορόντο τον Μάιο του 1940, ενώ το σώμα της επέστρεψε στο Σικάγο, όπου και θάφτηκε κοντά στους αναρχικούς, που την είχαν εμπνεύσει για πρώτη φορά.

Πηγή: kathimerini.gr