Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη δεν έμεινε ατιμώρητο

Μετά την παράδοση των Ιταλών στις Συμμαχικές Δυνάμεις, τον Σεπτέμβριο του 1943, οι αντιστασιακές ομάδες που δρούσαν στην Ελλάδα είχαν επικεντρωθεί πλέον στους Γερμανούς κατακτητές.

Από την πλευρά των δυνάμεων κατοχής, στην Κρήτη είχε δημιουργηθεί ένα νέο παραστρατιωτικό σώμα το οποίο είχε πλήρη ελευθερία δράσης, με σκοπό τη δίωξη των ανταρτών και τον εντοπισμό του οπλισμού τους, το Εθνικό Απόσπασμα Καταδίωξης Κομμουνιστών (ΕΑΚΚ) ή Jagdkommando Schubert.

Στο σώμα αυτό, που τελούσε υπό τις διαταγές του επιλοχία Φριτς Σούμπερτ, συμμετείχαν αποκλειστικά Κρητικοί, οι οποίοι είτε δήλωναν γερμανόφιλοι είτε είχαν προσωπική βεντέτα με επικεφαλής ανταρτικών μονάδων. Οι «Σουμπεραίοι» ή «Σουμπερίτες», όπως ήταν γνωστοί στον κρητικό πληθυσμό, ήταν γνωστοί για τις θηριώδεις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν και έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων.

Ύστερα από το ολοκαύτωμα της Βιάννου από τη Βέρμαχτ (14-16 Σεπτεμβρίου 1943), που στοίχισε τη ζωή 401 ανθρώπων, το αντάρτικο σώμα με επικεφαλής τον Μανώλη Μπαντουβά κατέφυγε προς τα δυτικά, καταδιωκόμενο από τους Γερμανούς. Το σχέδιό τους προέβλεπε να φτάσουν στην παραλία του Ροδάκινου, από όπου Βρετανοί της μυστικής υπηρεσίας SOE (Εκτελεστικό Ειδικών Επιχειρήσεων) θα φυγάδευαν τον Μπαντουβά στην Αίγυπτο. Στις αρχές του Οκτωβρίου η ομάδα του Μπαντουβά κρυβόταν στο όρος Τσιλίβδικα, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Στο μεταξύ, είχε ενισχυθεί από δύο αντάρτικες ομάδες, προερχόμενες από τον Καλλικράτη Σφακίων, υπό τις διαταγές των Νίκου και Ανδρέα Μανουσέλη.

Η παρουσία των ανταρτών στον Τσιλίβδικα προδόθηκε και έτσι γερμανικές δυνάμεις εστάλησαν στο σημείο. Οι Έλληνες αντιστασιακοί κατάφεραν να σκοτώσουν τους διώκτες τους. Σε αντίποινα για τους θανάτους των ανδρών της Βέρμαχτ, ο Γερμανός διοικητής της Κρήτης, Μπρούνο Μπρόιερ, διέταξε την καταστροφή των χωριών Καλή Συκιά και Καλλικράτης Σφακίων, καθώς οι χωρικοί είχαν συνεργαστεί με τους αντάρτες.

Έτσι, αφότου 12 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και μία έγκυος, καθώς κι ένας ηλικιωμένος άνδρας (οι άνδρες είχαν καταφύγει στα βουνά, προβλέποντας τα γερμανικά αντίποινα) κάηκαν ζωντανοί από Σουμπεραίους στην Καλή Συκιά, στις 6 Οκτωβρίου, οι Γερμανοί κατευθύνθηκαν προς τον Καλλικράτη.

«Την 6/10/43, δύναμις εκ περίπου Γερμανών εισήλθον εις τον Καλλικράτην ρίπτουσα σφοδρούς πυροβολισμούς προς εκφοβισμόν των κατοίκων και παρεμπόδισιν της διαφυγής των», αναφέρει η Έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη, η οποία συντάχθηκε μεταξύ 29 Ιουλίου και 6 Αυγούστου 1945. «Παρά ταύτα, το πλείστον των ανδρών κατώρθωσε να διαφύγη χάρις εις το ορεινόν και δασώδες της περιοχής. Οι υπολειφθέντες – περί τους 30 άνδρες και τα γυναικόπαιδα – συνελήφθησαν και εκρατήθησαν εις τον περίβολον της εκκλησίας. Ενισχυθέντες οι Γερμανοί και διά της αφίξεως άλλου στρατού ως και της περιβοήτου ομάδος του Σούμπερτ, ήρχισαν να λεηλατούν το χωρίον και να ανακρίνουν τους κατοίκους, κατηγορώντας αυτούς επί συνεργασία μετά του Μπαντουβά. Έπειτα εκμανέντες διά την διαφυγήν τούτου, εφόνευσαν πρώτον περί τους 10 άνδρας μετά φοβερών βασάνων εντός ερειπωμένης οικίας, τους δε λοιπούς εις τας οδούς ή εντός των αυλών των οικιών των.

»Εν συνόλω εξετελέσθησαν την 8/10/43 29 άτομα, μεταξύ των οποίων ο απόστρατος αξιωματικός χωροφυλακής Γ. Μανουσέλης μετά του υιού του Εμμανουήλ, οι γέροντες Μαν. Βουγιούκαλος 70 ετ., Μαν. Ν. Μανουσέλης 60 ετ., Μαν. Γ. Μανουσέλης 62 ετ., Ρουσ. Γανταδάκης 60 ετ., Εμμ. Κωνσταντουδάκης 60 ετ. Επίσης αι γυναίκες Ευαγ. χήρα Τσιβολεδάκη 65 ετ., Ζαμπία Ι. Παπαδοσήφου 50 ετ., Μ. Χαιρετάκη 60 ετ., και Αικατ. Γιαννακάκη 30 ετ. Επίσης οι αδελφοί Αλέξανδρος, Νικόλαος, Εμμανουήλ και Μανούσος Γ. Βουγιούκαλος, ηλικίας από 20 μέχρι 32 ετών.

»Συγχρόνως με τας εκτελέσεις ελεηλάτησαν και έπειτα επυρπόλησαν τον Καλλικράτην, εκ των οικιών εκάησαν περί τας 80. Εκ των γυναικών συνέλαβον 20 πάσης ηλικίας, τας οποίας επφυλάκισαν επί 1 μήνα εις την Αγιά. Επειδή δε μετά ταύτα ένα τμήμα του στρατού των, οδεύον πρός νότον, εβλήθη υπό ομάδος ανταρτών, οι Γερμανοί συνέλαβον άλλας τρεις γυναίκες εις το χ. Καλλικράτης, τας εφόνευσαν εντός οικίας και έπειτα ανετίναξαν αυτήν. Η περιοχή εκηρύχθη απηγορευμένη ζώνη, εγκατασταθέντος και μονίμου εκεί φυλακίου, τα δε γυναικόπαιδα διεσπάρησαν εις τα βουνά, τα δάση και τα γειτονικά χωριά».

Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη δεν έμεινε ατιμώρητο, καθώς τόσο ο Μπρόιερ όσο και ο Σούμπερτ εκτελέστηκαν στην Ελλάδα. Μάλιστα, η ιστορία του Σούμπερτ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παλαιότερα επικρατούσε η εκδοχή ότι ήταν γιος του πλούσιου καπνέμπορου Λέοντος Σούμπερτ που έδρασε στην Καβάλα, γεγονός που διαψεύστηκε κατόπιν έρευνας. Αποδείχθηκε ότι ήταν γόνος μιας μεσοαστικής οικογένειας, αλλά απόκληρος. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε παρασημοφορηθεί με τον Σιδηρούν Σταυρό, ενώ ήταν βαθιά εθνικοσοσιαλιστής και είχε δηλώσει εθελοντής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έπειτα από μια αποτυχημένη επιχειρηματική πορεία.