SOS στην Κρήτη: Καταλήγουν στο στομάχι μας τα πλαστικά της θάλασσας;

Τι δήλωσε στο Cretaone ο Διευθυντής του εργαστηρίου θαλάσσιας και παράκτιας έρευνας στο ΙΤΕ  Νικόλαος Καμπάνης 

Μικρή… αλλά υπαρκτή η πιθανότητα τα πλαστικά της θάλασσας να καταλήγουν στο στομάχι μας.

Στην Κρήτη το ζήτημα των πλαστικών μοιάζει κάπως μακρινό, όμως τελικά δεν είναι τόσο μιας και κάτω από την επιφάνεια γνωστών παραλιών του νησιού κρύβεται μια σιωπηλή απειλή.

Ο κ. Νικόλαος Καμπάνης, Διευθυντής του εργαστηρίου θαλάσσιας και παράκτιας έρευνας στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας μίλησε στο cretaone.gr για τη θαλάσσια ρύπανση, τα πλαστικά της θάλασσας,  αλλά και τους τρόπους ώστε να τα περιορίσουμε.

«Τα πλαστικά που παρασύρονται από ρεύματα και ανέμους, φτάνουν στο Κρητικό πέλαγος και γίνονται μέρος των θαλάσσιων ακτών», όπως αναφέρει.

Αυτό που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι πως ό,τι αφήνουμε στις ακτές μας, επιστρέφει σε εμάς, αργά ή γρήγορα.

freepik

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Κρήτη: Η μερακλίνα που «μάγεψε» το κοινό με το χορό της – Δείτε βίντεο

Η θαλάσσια ρύπανση και οι εκφάνσεις της 

Η ρύπανση στις ελληνικές θάλασσες είναι πολλών ειδών.

• Η θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή
• Η θαλάσσια ρύπανση από διάφορα απόβλητα, όπως από τους βιολογικούς ή από τις παράκτιες γεωργικές καλλιέργειες
• Τα θαλάσσια σκουπίδια. Όπως είναι τα πλαστικά, και άλλα που πετάμε ή καταλήγουν στη θάλασσα.

Σύμφωνα με τον κ. Καμπάνη, «τα πρώτα δύο είδη θαλάσσιας ρύπανσης, με έμμεσο τρόπο, καταλήγουν στο στομάχι μας πολλές φορές».

Συγκεκριμένα, όπως επεξηγηματικά τόνισε, «τα απόβλητα δημιουργούν διάφορα προβλήματα, καθώς τα πετρέλαια και τα απόβλητα έχουν επίπτωση στους θαλάσσιους οργανισμούς, διότι καταστρέφουν την βιοποικιλότητα». «Υπάρχουν πιθανόν μέσα στα απόβλητα διάφορα πράγματα που τα καταπίνουν τα ψάρια».

Συνέχισε λέγοντας πως «αυτά που πέφτουν κυρίως στη θάλασσα είναι τα πλαστικά. Όταν δηλαδή βάζεις τα πλαστικά μέσα σε ένα πόρο νερού, έχεις από πάνω τον ήλιο, έχεις και την αλατότητα του νερού και το ιώδιο, δηλαδή, όλα αυτά τα οποία δημιουργούν κάποιες αλλοιώσεις στην δομή του πλαστικού, που με την πάροδο του χρόνου, με τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας και του θαλασσινού νερού, τα πλαστικά συνεχίζουν και παθαίνουν κάποιες αλλοιώσεις, τις λεγόμενες βιοδιασπάσεις».

Τα πλαστικά, λοιπόν, που είναι μέσα στη θάλασσα, επηρεάζονται αναλόγως τα σκαμπανεβάσματα της θερμοκρασίας.

Εν τέλει, «αυτό που συμβαίνει είναι, διασπώνται και χάνουν μικρές φλοιδίτσες, οι οποίες λέγονται μικροπλαστικά. Είναι αυτά που είναι στο όριο μεταξύ του να τα δεις ή να μην τα δεις».

Από τα μικροπλαστικά… στα νάνοπλαστικα και έπειτα στο στομάχι μας

Τα μικροπλαστικά είναι μέσα στο νερό. Πολλά ψάρια τα καταπίνουν, μπαίνουν στο στομάχι τους, παρόλο που το στομάχι του ψαριού αφαιρείται υπάρχει μια πιθανότητα να έχουμε μεταφορά μικροπλαστικού από τα θαλάσσια ψάρια πχ σουπιές, καλαμάρια, τέτοια, οστρακοειδή και τέτοια, όμως το πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο για τον άνθρωπο.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Καμπάνης «τα μικροπλαστικά δεν είναι τόσο σημαντικά, όμως αυτό που με μεγαλύτερη έκταση σε χρόνο και σε καιρικές συνθήκες δημιουργεί προβλήματα είναι όταν τα μικροπλαστικά αρχίζουν να σκορπάνε νανοπλαστικά». «Τα νανοπλαστικά είναι κυρίως το πρόβλημα».

«Τα ψάρια τα καταπίνουν και επειδή οι διαστάσεις τους είναι τόσο μικρές αρχίζουν και περνάνε μέσα στους ιστούς.Τότε είναι που τρώμε το ψάρι που έχει μέσα στους ιστούς του νανοπλαστικά», επισημαίνει.

«Και τα μικροπλαστικά θα τα καταπιούν τα ψάρια, αλλά θα μείνουν στο στομάχι τους», καταλήγει.

Ερωτώμενος σχετικά με το αν υπάρχει ανησυχία να καταλήγουν σε σούπερ μάρκετ μολυσμένα ψάρια, ο κ. Καμπάνης απάντησε το εξής: «Ναι, αν ψαρευτούν από περιοχές, στις οποίες συγκεντρώνονται πλαστικά, παραμένουν εκεί για ικανό χρόνο, αλλοιώνονται εκεί πέρα, παράγουν μικροπλαστικά και μετέπειτα τα μικροπλαστικά θα παράξουν μάλλον πλαστικά».

Καταβόθρα των πλαστικών ο κόλπος Λασιθίου

Ο κόλπος του Λασιθίου στην Κρήτη είναι η καταβόθρα των πλαστικών που κυκλοφορούν στο Νότιο Αιγαίο και στο Κρητικό Πέλαγος, διότι εκεί καταλήγουν τελικά λόγω της γεωμορφολογίας, με εποχιακές εντάσεις, θαλάσσια ρεύματα και διαφορετικές διαδρομές.

Ο ίδιος όπως μας εξήγησε «αυτά τα πλαστικά μπαίνουν μέσα στον κόλπο του Λασιθίου και το ίδιο πλαστικό αρχίζει και κυκλοφορεί γύρω-γύρω με τα θαλάσσια ρεύματα, τόσο ώστε την αλλοίωση να την πάρει εκεί τοπικά και στο μέρος που κυκλοφορεί γύρω-γύρω να αφήσει τα μικροπλαστικά του και τα νάνοπλαστικά του».

«Εξαρτάται άμεσα από τον μέσο καιρό που επικρατεί στην περιοχή, δηλαδή τον βορειοδυτικό άνεμο που πνέει στην Κρήτη». 

Τα πλαστικά που κινούνται μέσα στην θάλασσα είναι αυτά που μας ενδιαφέρουν.

Αν κάποιο σκουπίδι διαρκώς κινείται, την διασπορά των μικροπλαστικών και των νάνοπλαστικών μετά την κάνει κατά μήκος όλης της διαδρομής.

Ο κ. Καμπάνης σκιαγράφησε με ακρίβεια την πορεία που έχουν τα πλαστικά μέχρι να φτάσουν στο Κρητικό πέλαγος: «Φτάνουν τα πλαστικά στο νότιο Αιγαίο, δηλαδή στις ακτές της Τουρκίας πάνω από την Κύπρο, στα μικρασιατικά παράλια, ανακυκλώνονται στο Ανατολικό Αιγαίο κι έτσι περνάνε στο Νότιο Αιγαίο και κατεβαίνουν μέσω βορειοδυτικών ρευμάτων στο κρητικό πέλαγος».

«Η Δυτική Κρήτη, λοιπόν, είναι γεγονός ότι συμβάλλει με σκουπίδι προς τα Ανατολικά γιατί ό,τι πέσει από τα Δυτικά μέσα στη θάλασσα, ο καιρός, τα κύματα και τα ρεύματα είναι τέτοια που θα το μεταφέρουν προς τα Ανατολικά», υπογραμμίζει.

«Μέσα στη θάλασσα μπορούν να πέσουν από οπουδήποτε σκουπίδια, όμως ο καιρός τα μεταφέρει σε διάφορες περιοχές μέχρι να φτάσουν σε κάποιες παραλίες παραπέρα».

«Όσα σκουπίδια μπαίνουν στον κόλπο του Λασιθίου, παθαίνουν την λεγόμενη βιοδιάσπαση, αρχίζουν να αφήνουν μικροπλαστικά, τα όποια μπορεί να βγουν πάνω στην ακτή και να αφήσουν νανοπλαστικά. Η αλλοιωμένη μορφή κάποιου πλαστικού είναι ακόμα πιο επικίνδυνη από την αρχική του μορφή».

Το σημαντικό, όπως περιγράφει, είναι ότι «οι χρόνοι παραμονής των πλαστικών στον κόλπο του Μεραμβέλλου γενικά και στους επιμέρους κόλπων της Παχειάς Άμμου και του Καλού Χωριού είναι αρκετά μικροί, άρα στατιστικά η πιθανότητα μικραίνει να αφήνουν ικανό αριθμό μικροπλαστικών και συνεπώς νάνοπλαστικών».

«Η βιοδιάσπαση των πλαστικών έχει διαφορετικούς ρυθμούς. Άρα, οι μικροί χρόνοι παραμονής είναι σχετικό, δηλαδή με άλλο ρυθμό βιοδιασπάται το ένα είδος με άλλο ρυθμό το άλλο, όμως είναι χαρακτηριστικά μικρή η παραμονή τους εκεί πέρα που στατιστικά αφήνει μικρή πιθανότητα να αφήσει ικανό αριθμό μικροπλαστικών». 

«Η καθαρότητα των νερών και η γυαλάδα των βράχων είναι αυτή που αντανακλά την περιοχή και όχι τα μικροπλαστικά», τονίζει χαρακτηριστικά.

Μένουν λίγο χρόνο τα πλαστικά που κυκλοφορούν εκεί μέσα γιατί είναι υδροδυναμική τέτοια που μειώνει την πιθανότητα να διασπαστούν εντός του κόλπου και να αφήσουν τοπικά μικροπλαστικά και στη συνέχεια νανοπλαστικά.

«Το πρόβλημα μεν υφίσταται αλλά η εκτίμησή μας είναι με υψηλή στατιστική αξιοπιστία ότι δεν μένουν ικανό χρόνο στον κόλπο του Μεραμβέλλου, σε Παχειά Άμμο και Καλό Χωριό ώστε να διασπαστούν σε τέτοια έκταση που να γίνει το πρόβλημα σημαντικό», καταλήγει.

pexels

Πώς θα περιορίσουμε τα πλαστικά στις θάλασσες

Ανακύκλωση και πράσινες τεχνολογίες είναι τα κλειδιά που προτείνει ο κ. Καμπάνης για να μειωθεί η ρύπανση στις θαλάσσιες ακτές της Κρήτης και γενικότερα ώστε τα πλαστικά να βιοδιασπώνται πιο εύκολα και γρήγορα και να μην παραμένουν στη θάλασσα.

Αναφορικά με την ανακύκλωση δήλωσε τα εξής: «Πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση. Πρώτα απ’ όλα να αλλάξουν τα πλαστικά, να γίνονται όλο και πιο πράσινα».

Ακόμα, έκανε λόγο για πράσινες τεχνολογίες, να δημιουργούνται με πράσινα υλικά. Δηλαδή να έχουν πολύ πιο μικρούς χρόνους για να διασπαστούν και να τελειώνουν.

Συγκεκριμένα:

• Πράσινες Τεχνολογίες

Ο κ. Καμπάνης τόνισε πως πρέπει να προωθούνται τεχνολογίες οι οποίες να περιλαμβάνουν υλικά, που θα είναι περιβαλλοντικά υποκατάστατα, δηλαδή πιο φιλικά στο περιβάλλον και θα βιοδιασπώνται, θα εξαφανίζονται πιο γρήγορα από το περιβάλλον.

• Αποκομιδή των σκουπιδιών

Ο ίδιος υπογράμμισε πως «υπάρχουν πλέον πολλοί τεχνολογικοί τρόποι ώστε  να μαζευτούν τα σκουπίδια, όπως φράγματα, σκάφη με δίχτυα στις επικίνδυνες περιοχές και εθελοντισμός των πολιτών για τον καθαρισμό των θαλασσών. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται και η ευαισθητοποίηση των πολιτών για την προστασία των ελληνικών θαλασσών.

Είναι σημαντικό να υπάρχει μια αφύπνιση, μια συμμετοχική κοινωνία σχετικά με το πρόβλημα των πλαστικών.

Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις διάφορες μελέτες του εργαστηρίου παράκτιας και θαλάσσιας έρευνας του ΙΤΕ, οι οποίες υπέδειξαν εποχιακά και τοπικά που είναι το πρόβλημα ώστε να γίνονται στοχευμένες παρεμβάσεις γεωγραφικά και χρονικά για τη συλλογή πλαστικών και άλλων σκουπιδιών μέσω του εθελοντισμού ή μέσω άλλων τυπικών διαδικασιών.

Αναφορικά με τις νομοθεσίες για τη διαχείριση των απορριμμάτων στις θάλασσες, τόνισε πως γίνονται όλο και πιο αυστηρές.

Ειδικότερα, σημείωσε πως «υπάρχουν ευρωπαϊκές νομοθεσίες και οδηγίες προς τα κράτη -μέλη, όπου βεβαίως αφορούν τη διαχείριση των απορριμμάτων πρώτα απ’ όλα στη θάλασσα».

Ουσιαστικά, αναφέρει πως «τα απορρίμματα θα πρέπει να διαχειριστούν με κατάλληλο τρόπο ώστε να ανακυκλώνονται. Κάποια που δεν διαλύονται και δεν καταστρέφονται γρήγορα θα πρέπει να έχουν νέα χρήση γιατί αλλιώς ακόμα κι αν τα θάψεις, θα καταλήξουν πάλι στη θάλασσα.

Ωστόσο, παρά τις νομοθεσίες που υπάρχουν στο εξωτερικό για τη απαγόρευση της θαλάσσιας ρύπανσης,  ο ίδιος σημειώνει πως «το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι έχουμε διασυνοριακή πολιτική, δηλαδή άλλη νομοθεσία η ευρωπαϊκή, καθώς έχει άλλο επίπεδο αυστηρότητας, άλλη νομοθεσία εκτός των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Βόρεια Αφρική, στη Μέση Ανατολική και στην Τουρκία ακόμα και στις χώρες που είναι γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα».

Καταλήγοντας αναφέρει πως «η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο, έχει χτίσει πάρα πολλές χωματερές, και νομίζω ότι δεν έχουμε τέτοια θέματα, όπως υπάρχουν σε πολλά απομακρυσμένα μέρη τα οποία έχουν δυσκολίες προσβασιμότητας, δυσκολίες διαχείρισης στην αποκομιδή των θαλάσσιων απορριμμάτων».