Συντάξεις χηρείας: Αναδρομικές επιστροφές και περικοπές απειλούν χιλιάδες δικαιούχους

Αν οι δικαιούχοι κληθούν να επιστρέψουν χρήματα που έλαβαν επί πέντε και πλέον χρόνια, θα βρεθούν μπροστά σε δυσβάσταχτες οφειλές

Ο «νόμος Κατρούγκαλου» του 2016 προβλέπει ότι, μετά την τριετία, η σύνταξη χηρείας μειώνεται από το 70% στο 35% της σύνταξης του θανόντος, εφόσον ο δικαιούχος εργάζεται ή λαμβάνει δική του σύνταξη.

Το υπουργείο Εργασίας καλείται τώρα να διαχειριστεί ένα ζήτημα που απειλεί να προκαλέσει κοινωνική και πολιτική αναταραχή, την περικοπή των συντάξεων χηρείας μετά την τριετία και, κυρίως, το ενδεχόμενο οι μειώσεις να ισχύσουν αναδρομικά.

Η εφαρμογή του νόμου υπήρξε άνιση. Στο Δημόσιο οι μειώσεις εφαρμόστηκαν, ενώ στον ιδιωτικό τομέα όχι, με την αιτιολογία ότι το μηχανογραφικό σύστημα του ΕΦΚΑ δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Έτσι, δημιουργήθηκε μια εμφανής ανισότητα, καθώς χιλιάδες δικαιούχοι στον ιδιωτικό τομέα εξακολουθούν να εισπράττουν το 70%, ενώ πολλοί συνταξιούχοι του Δημοσίου έχουν ήδη δει τη σύνταξή τους να περιορίζεται στο 35%.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στον ΟΓΑ, ζητήθηκε μάλιστα επιστροφή «αχρεωστήτως καταβληθέντων» ποσών, προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση.

Το πιο εκρηκτικό σενάριο αφορά την πιθανότητα αναδρομικών περικοπών. Αν οι δικαιούχοι κληθούν να επιστρέψουν χρήματα που έλαβαν επί πέντε και πλέον χρόνια, θα βρεθούν μπροστά σε δυσβάσταχτες οφειλές, με τις κοινωνικές αντιδράσεις να θεωρούνται βέβαιες. Στελέχη της αγοράς και των ταμείων κάνουν λόγο για «βόμβα στα θεμέλια» του συστήματος, καθώς τίθεται σε κίνδυνο όχι μόνο η κοινωνική συνοχή, αλλά και η ίδια η βιωσιμότητα πολλών νοικοκυριών.

Στο τραπέζι εξετάζονται εναλλακτικές:

• να διατηρηθεί το 70% χωρίς μείωση μετά την τριετία, να επιτραπεί επιλογή ανάμεσα στη σύνταξη χηρείας και την προσωπική,
• να περιοριστεί μόνο το εθνικό τμήμα της σύνταξης ή
• να ακυρωθούν οι αναδρομικές απαιτήσεις.

Όμως κάθε λύση συνεπάγεται κόστος — δημοσιονομικό ή πολιτικό.

Το υπουργείο Εργασίας πρέπει να βρει ισορροπία ανάμεσα στην τήρηση του νόμου, τη δικαιοσύνη απέναντι σε όσους ήδη υπέστησαν περικοπές, και την αποφυγή κοινωνικής ανάφλεξης που θα προκαλούσε μια αναδρομική εφαρμογή. Μέχρι να υπάρξει οριστική απόφαση, η αβεβαιότητα βαραίνει χιλιάδες οικογένειες, κρατώντας τις συντάξεις χηρείας στο επίκεντρο ως μία από τις πιο εύφλεκτες «βόμβες» του ασφαλιστικού.