Το ελαιόλαδο στην Αρχαία Ελλάδα

Η χρήση του δεν ήταν πολυτέλεια. Ήταν ολόκληρος πολιτισμός

Το ελαιόλαδο λεγόταν «υγρό χρυσάφι» πριν το πει ποτέ ο Ομηρος.

Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν το έριχναν απλώς πάνω στο ψωμί. Με το ελαιόλαδο έφτιαχναν τα φώτα τους, καθάριζαν τα σώματά τους, έκαναν τελετουργίες, και έκριναν ποιος είναι πλούσιος και ποιος όχι. Η χρήση του δεν ήταν πολυτέλεια. Ήταν ολόκληρος πολιτισμός.

Στον αθλητισμό, το ελαιόλαδο ήταν το πρώτο πράγμα που έμπαινε στο κορμί. Οι αθλητές στα γυμνάσια αλείφονταν ολόκληροι, όχι για ενυδάτωση ή μυρωδιά, αλλά για λόγους καθαριότητας. Μετά το αγώνισμα, ξύνονταν με ειδικά εργαλεία (στλεγγίδες) και το λάδι με τον ιδρώτα και τη σκόνη έφευγαν μαζί. Το σώμα έμενε καθαρό. Πιο καθαρό απ’ ό,τι με νερό.

Οι γυναίκες των εύπορων σπιτιών άλειφαν τα μαλλιά τους και τα άκρα τους με λάδι. Όχι οποιοδήποτε λάδι. Το εκλεκτό λάδι λεβάντας ή κυδωνίας (με άρωμα κυδώνι) είχε την τιμή του χρυσού. Ήταν σήμα κατατεθέν υψηλής κοινωνίας. Τα καλύτερα αρώματα δεν ήταν συνθετικά: ήταν λάδια. Και το ελαιόλαδο ήταν η βάση.

Πηγή: freepik

Στους ναούς, το ελαιόλαδο είχε θέση ιερή. Τα μεγάλα ιερά, όπως της Αθηνάς, λάμβαναν τεράστιες ποσότητες ελαίου από δημόσια ελαιοτριβεία. Όταν κάποιος δώριζε ελαιόλαδο σε θεό, δεν έφερνε μπουκαλάκι. Έφερνε αμφορέα. Οι Παναθηναϊκοί αμφορείς, με μαύρη μορφή της θεάς, γεμίζονταν με το καλό ελαιόλαδο και δίνονταν ως βραβεία.

Και για φαγητό όμως, το λάδι ήταν παντού. Όχι όμως κάθε λάδι. Το «καθαρόν έλαιον» ήταν αυτό που έβγαινε από την πρώτη σύνθλιψη, χωρίς θερμότητα, χωρίς πίεση. Ήταν στην ουσία το αρχαίο «έξτρα παρθένο». Ακριβό, δυσέβρετο και σε ορισμένες περιπτώσεις, απαγορευμένο για χρήση από δούλους. Μόνο οι ελεύθεροι και οι πλούσιοι είχαν πρόσβαση στο καλό λάδι.

Η φλόγα που έκαιγε στους λυχναριούς, ήταν φλόγα ελαιολάδου. Σε σπίτια, σε εργαστήρια, σε ναούς. Δεν υπήρχε φως χωρίς λάδι. Ένα σπίτι που ξόδευε πολύ λάδι για φως, ήταν πλούσιο. Ένα σπίτι που το λάδι μύριζε τάγγι, ήταν φτωχό. Το λάδι έλεγε όσα δεν έλεγε κανείς.

Ακόμη και στους πολέμους, το ελαιόλαδο είχε τη θέση του. Οι πολεμιστές το χρησιμοποιούσαν για να προστατεύσουν τις πληγές και να μαλακώσουν το δέρμα τους κάτω από το χαλκό. Κάποιοι έβγαζαν λεφτά κουβαλώντας λάδι στο στράτευμα. Όταν δεν υπήρχε, υπήρχε πρόβλημα. Δεν άλειφαν καν τις πληγές τους.

Το ελαιόλαδο δεν ήταν απλώς διατροφικό προϊόν. Ήταν πολιτιστική μονάδα μέτρησης. Αν είχες ελαιόλαδο, ήσουν άνθρωπος. Αν είχες «το καλό» ελαιόλαδο, ήσουν σημαντικός άνθρωπος. Αν το πρόσφερες στους θεούς, ήσουν αξιοσέβαστος. Αν μπορούσες να το καις κάθε βράδυ για να βλέπεις, ήσουν εύπορος. Αν όχι, ζούσες στο σκοτάδι.

Πηγή: sportime.gr