Το μεταβατικό σύστημα πληρωμών και ελέγχων στις αγροτικές επιδοτήσεις – Τι αλλάζει

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου συστήματος πληρωμών και ελέγχων

Η έγκριση από την Κομισιόν, την προηγούμενη εβδομάδα, του ελληνικού Σχεδίου Δράσης για την μεταρρύθμιση του συστήματος αγροτικών επιδοτήσεων ανοίγει το δρόμο για την άμεση πληρωμή της προκαταβολής (70%) της βασικής ενίσχυσης του 2025. Επιπλέον, δρομολογείται η πληρωμή άλλων ενισχύσεων από τον Πυλώνα Ι και ΙΙ της ΚΑΠ, καθώς και πληρωμές από μικρότερα προγράμματα που είχαν καθυστερήσει λόγω του γενικότερου προβλήματος που ΟΠΕΚΕΠΕ.

Με την έγκριση του νέου Σχεδίου Δράσης, η χώρα μας και οι Έλληνες αγρότες ωφελούνται σημαντικά σε 3 επίπεδα:

1. Εξασφαλίζεται ότι ως χώρα αποκτούμε ένα αξιόπιστο και διαφανές σύστημα διαχείρισης και ελέγχων των αγροτικών επιδοτήσεων ( νέο ΟΣΔΕ) απολύτως σύμφωνο με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς ώστε από εδώ και πέρα να μην έχουμε νέες εμπλοκές σε πληρωμές ή νέα πρόστιμα προς τη χώρα.
2. Μπαίνουν τέλος στα «πανωγραψίματα» και εδραιώνεται η κοινωνική δικαιοσύνη στην κατανομή των αγροτικών επιδοτήσεων. Πλέον δεν θα υπάρχουν «έξυπνοι» και «λιγότερο έξυπνοι αγρότες». Οι επιδοτήσεις θα κατανέμονται με βάση τα πραγματικά, αδιαμφισβήτητα, δεδομένα του κάθε αγρότη και κτηνοτρόφου. Και αυτό προφανώς σημαίνει ότι οι έντιμοι αγρότες και κτηνοτρόφοι θα κερδίσουν περισσότερα.
3. Διασφαλίζεται ότι δεν πρόκειται να χαθεί ούτε ένα ευρώ από τα κοινοτικά χρήματα που αναλογούν στη χώρα. Εφόσον κατανεμηθούν φέτος λιγότερα χρήματα σε αγρότες και κτηνοτρόφους από τη βασική ενίσχυση θα υπάρξει «δεύτερη κατανομή» των κοινοτικών πόρων καταρχήν στην ίδια τη βασική ενίσχυση αλλά και μέσω της συνδεδεμένης ενίσχυσης, των οικολογικών σχημάτων ή άλλων επιλογών. Έτσι τελικά οι έντιμοι αγρότες και κτηνοτρόφοι θα πάρουν συνολικά μεγαλύτερη επιδότηση από τα προηγούμενα χρόνια.

Το νέο σχέδιο δράσης

Το νέο σχέδιο δράσης για τις αγροτικές επιδοτήσεις – που συνδυάζεται με τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ – καθορίζει τις προδιαγραφές με τις οποίες θα λειτουργεί το νέο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου το 2026. Επιπλέον προβλέπει ένα υβριδικό μεταβατικό σύστημα για το 2025. Αναλυτικότερα:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ηράκλειο: Σπαραγμός για τον 41χρονο Μάνο Μπαρκάτσα – Σήμερα το στερνό αντίο

Α) Το υβριδικό μεταβατικό σύστημα πληρωμών και ελέγχων για το 2025.

Στο μεταβατικό σύστημα πληρωμών για το 2025 υπάρχουν οι ακόλουθες προβλέψεις:

1. Για τον υπολογισμό των αγροτικών εκτάσεων και για να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα των εικονικών μισθωτηρίων και των καταπατήσεων από φέτος είναι υποχρεωτική η δήλωση του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) για όλα τα αγροτεμάχια και σε ειδικές περιπτώσεις η δήλωση του Κωδικού Αριθμού Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ). Οι τελευταίες αφορούν μικρά αγροτεμάχια έως 20 στρέμματα στα οποία εμφανίζεται το φαινόμενο της πολυϊδιοκτησίας και για τα οποία γίνεται δεκτό το ΚΑΕΚ.

Ειδικά για αγροτεμάχια και κοπτολίβαδα που έχουν προκύψει ευρήματα από τους ελέγχους (πχ. αναντιστοιχίες με δορυφορικές φωτογραφίες), κυρίως σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας και της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, θα κληθούν οι αγρότες μέσω του συστήματος AGRI SNAP να διορθώσουν τις αναντιστοιχίες αυτές μέσω του συστήματος ενστάσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ, να αξιολογηθούν και στη συνέχεια να πληρωθούν τα αγροτεμάχια που θα κριθούν επιλέξιμα.

Στις περιπτώσεις που έχουν δηλωθεί λανθασμένα ΚΑΕΚ, με αποτέλεσμα να μηδενιστούν τα προβληματικά αγροτεμάχια και να εξαιρεθούν από την καταβολή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης, θα δοθεί η δυνατότητα διόρθωσης μέσω ενστάσεων και στη συνέχεια θα πληρωθούν τα αγροτεμάχια που θα κριθούν επιλέξιμα.

2. Ο υπολογισμός του ζωικού κεφαλαίου, δηλαδή ο αριθμός των ζώων, προσδιορίζεται με αντικειμενικά στοιχεία: τα τιμολόγια πώλησης γάλακτος κρέατος, καθώς και αγορών ζωοτροφών. Τα στοιχεία αντλούνται από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ή από το MYDATA και τις Δηλώσεις Ε3. Ελέγχεται δηλαδή το σύνολο των, σχετικών με την δραστηριότητα του παραγωγού, οικονομικών συναλλαγών αποδίδοντας νόημα στο βασικό όρο επιλεξιμότητας που είναι ο «ενεργός γεωργός» .
Για τη διασφάλιση αντικειμενικού υπολογισμού του ζωικού κεφαλαίου εφαρμόζεται ειδική μεθοδολογία, με βάση την ελάχιστη αναλογία παραγωγής γάλακτος και αριθμού ζώων (100 κιλά γάλακτος ανά επιλέξιμη προβατίνα ή αίγα), καθώς και τα επίσημα στοιχεία σφαγών. Όπου υφίστανται και τα δύο στοιχεία, λαμβάνεται υπόψη ο υπολογισμός που αποτυπώνει τον μεγαλύτερο και πιο τεκμηριωμένο αριθμό ζώων

3. Για τους βοσκοτόπους έχει αναθεωρηθεί η διαδικασία κατανομής επιλέξιμης γης μέσω της τεχνικής λύσης και η έκταση πλέον προσδιορίζεται από τα στοιχεία της παραγωγικής δραστηριότητας των κτηνοτρόφων.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη: Δεν μπορεί κανείς πλέον να ενεργοποιεί δικαιώματα σε βοσκότοπους που βρίσκονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από το μαντρί του. Οι ενισχύσεις δίνονται εκεί όπου πράγματι βόσκουν τα ζώα και παράγεται προϊόν. Οι δημόσιοι βοσκότοποι κατανέμονται στο νομό που βρίσκεται η κτηνοτροφική εγκατάσταση ή στον όμορο νομό, ενώ όσοι διαθέτουν ιδιωτικούς βοσκότοπους λαμβάνουν ενίσχυση μόνο για τη διατήρηση του βοσκότοπου για την οποία απαιτείται ελάχιστη βοσκοφόρτωση 0,2 MMZ/ha βάσει των προβλέψεων της ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027.

Σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις που οι διαθέσιμοι βοσκότοποι δεν επαρκούν για να καλύψουν το ζωικό κεφάλαιο των κτηνοτρόφων, όπως τεκμαίρεται από τα στοιχεία (γάλα – κρέας – ζωοτροφές) αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται καταφανώς άδικα η επιδότηση των κτηνοτρόφων αυτών. Για να διορθωθεί η αδικία αυτή μετά την πληρωμή της προκαταβολής της βασικής ενίσχυσης ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα προχωρήσει, μέσω της διαδικασίας ενστάσεων, σε μια συμπληρωματική κατανομή βάσει των τιμολογίων του γάλακτος και του κρέατος που πούλησαν καθώς και των ζωοτροφών που αγόρασαν έτσι ώστε να μην αδικηθούν από τις πληρωμές.

4. Ο αγρότης και κτηνοτρόφος θα έχουν το δικαίωμα ένστασης. Ο ΟΠΕΚΕΠΕ το προσεχές διάστημα θα ανακοινώσει διαδικασία υποβολής ενστάσεων για τη θεραπεία των ανωτέρω ζητημάτων.

Β) Το σύστημα πληρωμών και ελέγχων για το 2026

Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου συστήματος πληρωμών και ελέγχων για το 2026:

1. Δημιουργία νέου ψηφιακού γεωχωρικού χάρτη της χώρας. Θα καταρτιστεί ένας εξαιρετικά ακριβής χάρτης της ελληνικής επικράτειας, βασισμένος σε δορυφορικές εικόνες πολύ υψηλής ανάλυσης και τη χρήση «έξυπνων» εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Ο χάρτης αυτός θα επιτρέπει τον σαφή διαχωρισμό των επιλέξιμων και μη επιλέξιμων εκτάσεων για ενισχύσεις, ενώ θα ανανεώνεται συστηματικά.

2. Νέος τρόπος καταγραφής των αιγοπροβάτων. Θα δημιουργηθεί ενιαία ψηφιακή βάση δεδομένων για την ακριβή καταγραφή και παρακολούθηση κάθε ζώου. Κάθε αιγοπρόβατο θα σημαίνεται με ηλεκτρονικό «βώλο» και τα στοιχεία του θα τηρούνται αποκλειστικά στη νέα βάση, η οποία θα συνδεθεί απευθείας με το ΟΣΔΕ.

3. Περισσότεροι και πιο αποτελεσματικοί έλεγχοι. Οι έλεγχοι στις δηλώσεις θα είναι εκτεταμένοι και θα γίνονται πλέον πιο στοχευμένοι, με εφαρμογή εργαλείων ανάλυσης κινδύνου, όπως προβλέπεται στο εγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης. Οι διοικητικές και γεωχωρικές διασταυρώσεις πραγματοποιούνται με βάση επίσημα δεδομένα (παραγωγής, φορολογίας, κτηματολογίου) τηρούμενα σε εθνικές βάσεις δεδομένων οι οποίες πλέον αξιοποιούνται στο έπακρο, ώστε να εντοπίζονται περιπτώσεις πλασματικής δραστηριότητας ή παραπλάνησης του συστήματος με δημιουργία τεχνητών (ψεύτικων) συνθηκών όπως γινόταν στο παρελθόν. Παράλληλα, οι επιτόπιοι έλεγχοι διενεργούνται από μικτά κλιμάκια, με περιορισμένη διακριτική ευχέρεια και σαφώς προκαθορισμένα πρωτόκολλα ελέγχου, ενισχύοντας τη διαφάνεια και αποτρέποντας πρακτικές που στο παρελθόν δημιούργησαν ελεγκτικές αστοχίες που είχαν σαν αποτέλεσμα να επιβάλλονται πρόστιμα για τη χώρα.

4. Πλήρης έλεγχος του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Από το επόμενο έτος θα πραγματοποιούνται διασταυρωτικοί έλεγχοι με τα στοιχεία του Εθνικού Κτηματολογίου και του νέου Μητρώου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΜΙΔΑ) της ΑΑΔΕ.