Η συνεχής άνοδος του πληθωρισμού επιτείνει την αθέατη φορολογική διάβρωση

Η αθόρυβη επιδείνωση της φορολογικής επιβάρυνσης για τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, γνωστή ως «φορολογική διάβρωση», αναδεικνύεται ολοένα και πιο έντονα στο προσκήνιο της δημοσιονομικής πολιτικής. Βασικό αίτιο αποτελεί η μη αυτόματη προσαρμογή των φορολογικών κλιμακίων στον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα ονομαστικές αυξήσεις στους μισθούς, οι οποίες δεν συνοδεύονται από ανάλογη αύξηση της πραγματικής αγοραστικής δύναμης, να οδηγούν σε υψηλότερη φορολόγηση.

Στην πρόσφατη ετήσια έκθεσή της, η Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζει ότι το φαινόμενο αυτό όχι μόνο υπονομεύει τη δικαιοσύνη του φορολογικού συστήματος, αλλά θέτει και σε κίνδυνο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Όπως επισημαίνεται, η αύξηση των φορολογικών εσόδων την περίοδο 2019–2023 δεν αντανακλά θεσμικές αλλαγές αλλά κυρίως τη μετακίνηση φορολογουμένων σε υψηλότερα κλιμάκια λόγω πληθωρισμού και ονομαστικών αυξήσεων. Ειδικότερα, η ελαστικότητα του φόρου εισοδήματος ενισχύθηκε από 1,8 το 2019 σε 2,0 το 2023, σηματοδοτώντας αυξανόμενη ευαισθησία των φορολογικών εσόδων στις μεταβολές εισοδήματος.

Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της έκθεσης είναι ότι το 70% της φορολογικής διάβρωσης το 2023 προέκυψε από τη μετατόπιση φορολογουμένων σε ανώτερα κλιμάκια, έναντι μόλις 20% το 2019. Με άλλα λόγια, μεγάλος αριθμός εργαζομένων που διατήρησε ή βελτίωσε οριακά την πραγματική αγοραστική του δύναμη επιβαρύνθηκε δυσανάλογα λόγω της απουσίας αναπροσαρμογής των κλιμακίων.

Το ενδεχόμενο για τιμαριθμική αναπροσαρμογή

Παρά τις φορολογικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης, όπως μειώσεις συντελεστών και αλλαγές στη φορολογική κλίμακα, το φορολογικό βάρος παραμένει δυσανάλογο για τις μεσαίες εισοδηματικές τάξεις. Αυτό οφείλεται στην απουσία θεσμοθετημένου μηχανισμού τιμαριθμοποίησης που να εξισορροπεί τις αυξήσεις των ορίων φορολόγησης με τον πληθωρισμό.

Το οικονομικό επιτελείο, σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζει σοβαρά την εισαγωγή αυτόματης τιμαριθμοποίησης, ιδίως για εισοδήματα μεταξύ 20.000 και 40.000 ευρώ, που κινδυνεύουν να μετακινηθούν σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια λόγω των ονομαστικών αυξήσεων στις αποδοχές τους. Η κίνηση αυτή θεωρείται κρίσιμη για την αποφυγή υπερφορολόγησης, η οποία ενδέχεται να πλήξει την κατανάλωση και να μειώσει την κοινωνική αποδοχή των δημοσιονομικών μέτρων.

«Να παρακολουθείται η φορολογική διάβρωση»

Η ΤτΕ, χωρίς να προτείνει ρητά την καθιέρωση μόνιμου μηχανισμού, υπογραμμίζει την ανάγκη ενσωμάτωσης της παρακολούθησης και ποσοτικοποίησης της φορολογικής διάβρωσης στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό. Με αυτόν τον τρόπο, θα βελτιωθεί η ακρίβεια των προβλέψεων για τα φορολογικά έσοδα και θα ενισχυθεί η δυνατότητα σχεδιασμού πιο στοχευμένων και κοινωνικά δίκαιων παρεμβάσεων.

Η προοπτική ενίσχυσης της προοδευτικότητας του φορολογικού συστήματος, μέσω ευέλικτων μορφών τιμαριθμοποίησης προσαρμοσμένων στις διαφορετικές εισοδηματικές ομάδες, παραμένει στο τραπέζι. Με τον πληθωρισμό να εκτιμάται σε 2,1% για το 2025, η αναπροσαρμογή του αφορολόγητου ορίου και των κλιμακίων θεωρείται αναγκαία για να αποτραπεί η σταδιακή μείωση της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών.

Τα στοιχεία αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία ενόψει της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, όπου αναμένεται να παρουσιαστεί το νέο δημοσιονομικό πακέτο της κυβέρνησης. Η πρόκληση για το οικονομικό επιτελείο είναι να διαμορφώσει ένα ισορροπημένο πλαίσιο, που θα εξασφαλίζει δημοσιονομική πειθαρχία, χωρίς να επιβαρύνει περαιτέρω τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, που έχουν ήδη δεχθεί σημαντικές πιέσεις από τις πληθωριστικές εξελίξεις.

Πηγή: Imerisia.gr