Η… διασημότερη ενδυμασία είναι η λευκή επίσημη στολή

Σίγουρα δεν είναι εύκολο να μπει κανείς στους Εύζωνες αλλά ούτε και να αντέξει στην σκληρή πειθαρχία που απαιτείται.

Ωστόσο, κατά κοινή ομολογία όσων υπηρετούν ή υπηρέτησαν παλιότερα στην Προεδρική Φρουρά, πρόκειται για την πιο τιμητική θέση στα στρατιωτικά τους καθήκοντα. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι η ιστορία της προεδρικής φρουράς και των Ευζώνων. Η Προεδρική Φρουρά ιδρύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1863 με Βασιλικό Διάταγμα της εποχής ως «στράτευμα αυθύπαρκτον υπό την ονομασία το ΑΓΗΜΑ».

Τι σημαίνει όμως Εύζωνας;

Στην πραγματικότητα είναι αυτός που είναι καλά ζωσμένος. Απαντάται ως λέξη ακόμη και στα έργα του Ομήρου, ο οποίος αναφέρεται στους στρατιώτες οι οποίοι ήταν καλά ζωσμένοι («ευ’ + ζώνες = οι καλά ζωσμένοι»). Τι συμβολίζει όμως το κάθε κομμάτι της ενδυμασίας του Εύζωνα που υπηρετεί σήμερα στην Προεδρική φρουρά; Αποτελεί εξέλιξη της ενδυμασίας των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης αλλά σίγουρα το αποτέλεσμα είναι πιο σύνθετο απ’ ό,τι φανταζόμαστε.

Η… διασημότερη ενδυμασία είναι η λευκή επίσημη στολή, η οποία καθιερώθηκε στην περίοδο της Τουρκοκρατίας από τους οπλαρχηγούς.

Αρχικά για το ρουχισμό των τσολιάδων υπάρχει ειδικό εργαστήριο, το οποίο βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της Προεδρικής Φρουράς. Εκτός από πολύ χρόνο, η κατασκευή της στολής απαιτεί και τέχνη, καθώς μέχρι και σήμερα ράβεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στο χέρι.

Το φάριο

Ξεκινώντας από την κορυφή, ο Εύζωνας φοράει το φάριο. Είναι το καπέλο του Εύζωνα, κόκκινο και κατασκευασμένο από τσόχα. Έχει μια μαύρη φούντα φτιαγμένη από μετάξι και στη θέση του μετώπου υπάρχει το ελληνικό εθνόσημο. Θεωρείται ότι με το σχήμα που έχει η φούντα συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση. Μπορεί να παρομοιάζεται πολλές φορές με το τουρκικό φέσι αλλά έχει πολλές διαφορές.

Το πουκάμισο

Ο Εύζωνας φοράει λευκό πουκάμισο ή αλλιώς τον υποδήτη, χρώμα το οποίο κυριαρχεί στη στολή του. Κι αυτό γιατί με αυτό το χρώμα θεωρείται ότι συμβολίζεται η αγνότητα των εθνικών αγώνων. Το χαρακτηριστικό του πουκαμίσου είναι ότι έχει μεγάλο άνοιγμα στα μανίκια.

Η φέρμελη

Η φέρμελη είναι το γιλέκο του Εύζωνα το οποίο μάλιστα για να κατασκευαστεί χρειάζονται περίπου έξι μήνες. Γι’ αυτό και θεωρείται ότι είναι το δυσκολότερο κομμάτι της ενδυμασίας όσον αφορά την κατασκευή του. Στη φέρμελη υπάρχουν επίχρυσα αλλά και λευκά νήματα με διάφορα σχέδια λαογραφικής σημασίας. Μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι σχηματίζονται μεταξύ άλλων τα γράμματα Χ και Ο, τα οποία θεωρείται ότι αντιστοιχούν στις λέξεις Χριστιανός και Ορθόδοξος.

Η φουστανέλα

Η φουστανέλα του Εύζωνα αποτελείται από 400 πτυχές, όσες και τα χρόνια της τουρκικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Το χρώμα της είναι λευκό, όπως και το πουκάμισο, για τους ίδιους λόγους. Χαρακτηριστικό είναι ότι για να φτιαχτεί μια φουστανέλα χρειάζονται περίπου 30 μέτρα ύφασμα.

Οι κάλτσες

Ο κάθε Εύζωνας φοράει από δύο μάλλινες λευκές κάλτσες στο κάθε πόδι. Είναι τόσο ψηλές ώστε στηρίζονται στη μέση του Εύζωνα, κάτω από τη φουστανέλα, με τη βοήθεια μιας δερμάτινης ζώνης η οποία ονομάζεται ανάσπαστος.

Οι καλτσοδέτες

Οι Εύζωνες φορούν καλτσοδέτες μαύρου χρώματος και κατασκευασμένες από μετάξι.

Τα τσαρούχια

Τα τσαρούχια είναι τα υποδήματα του Εύζωνα, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μέρη της ενδυμασίας. Κατασκευασμένα από δέρμα, κόκκινα στο χρώμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού υπάρχουν καρφωμένα περίπου 60 καρφιά, οι λεγόμενες προκαδούρες. Από αυτά, εξάλλου, προέρχεται και ο επιβλητικός ήχος που ακούγεται κατά το βηματισμό ενός Εύζωνα. Χαρακτηριστικό τμήμα των τσαρουχιών είναι οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Λέγεται ότι η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία «σώμα με σώμα» μάχη. Ωστόσο, μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι αυτές οι μαύρες φούντες προστάτευαν τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα. Κατά μέσο όρο, το κάθε τσαρούχι ζυγίζει τρία κιλά.

Οι φυσιγγιοθήκες

Στη στολή του Εύζωνα κουβαλά και τις φυσιγγιοθήκες, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από δέρμα.

Το όπλο

Το όπλο των Ευζώνων είναι ένα τυφέκιο M1 Garand.

Όλες οι στολές πλένονται και καθαρίζονται στις εγκαταστάσεις της Προεδρικής Φρουράς. Εκεί υπάρχουν επαγγελματικά πλυντήρια και σιδερωτήριο, τα οποία καλύπτουν τις ανάγκες των στρατιωτών.

Στολές και φωτογραφίες

Η χειμερινή ενδυμασία των μελών της Προεδρικής Φρουράς περιλαμβάνει τον σκούρο μπλε ντουλαμά της στολής των Μακεδονομάχων, ο οποίος επελέγη ως φόρος τιμής στους μακεδονικούς αγώνες του ελληνισμού.

Αντίθετα, ο χακί ντουλαμάς της στολής των Βαλκανικών Πολέμων φοριέται καθημερινά από τους Εύζωνες κατά τη θερινή περίοδο. Η κρητική ευζωνική στολή, επίσης φόρος τιμής στους αγώνες της νησιωτικής Ελλάδας, έχει σκούρο μπλε χρώμα και η φέρμελη είναι κεντημένη με χρυσοκλωστή.

Το εσωτερικό γιλέκο είναι κατασκευασμένο από σκούρο κόκκινο ύφασμα, ενώ το χαρακτηριστικό νησιώτικο ζωνάρι είναι από μπλε μεταξωτό ύφασμα. Η βράκα φθάνει ως το ύψος του γονάτου και φοριέται με μαύρες βαμβακερές κάλτσες και στιβάλια από λευκό δέρμα.

Χειμερινός Ντουλαμάς

Θερινός Ντουλαμάς

Στολή Κρητών

Επιπλέον, η Προεδρική Φρουρά, θεματοφύλακας ιστορίας και πολιτισμού, διατηρεί στο αρχείο των εθνικών παραδοσιακών ενδυμασιών της την ποντιακή στολή, την παραδοσιακή ενδυμασία του Βρακοφόρου του Αιγαίου και τη θρακιώτικη ενδυμασία. Οι Εύζωνες τις φορούν κατά περίπτωση, σε ημέρες μνήμης και τιμής.