Παραβιάστηκε στα Βορίζια κι έτσι έγινε το μακελειό

Για την Κρήτη ο σασμός είναι κάτι πολύ βαθύ, σχεδόν ιερό. Πρόκειται για μια πράξη πολιτισμού, μια γέφυρα που στήνεται ανάμεσα σε οικογένειες που μέχρι χθες βρίσκονταν σε πόλεμο.

Είναι η στιγμή που το αίμα σταματά να ζητά άλλο αίμα και δίνει τη θέση του στην ειρήνη.

O σασμός γεννήθηκε από τις βεντέτες

Η Κρήτη, με τους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς και την έντονη αίσθηση τιμής, γνώρισε για αιώνες τις βεντέτες. Μια προσβολή, μια διαφορά για χωράφια ή ακόμα και μια παρεξήγηση μπορούσε να ανάψει τη σπίθα που θα κρατούσε ζωντανή μια αλυσίδα αίματος για γενιές.

Εκεί ακριβώς γεννήθηκε η ανάγκη για τον σασμό: για έναν τρόπο να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος.

Βορίζια

Πώς γίνεται ο σασμός

Ο σασμός δεν είναι μια απλή συγγνώμη. Είναι μια τελετουργία συμφιλίωσης, που συχνά επισφραγίζεται με έναν γάμο, μια κουμπαριά ή μια βάπτιση. Αυτές οι ενώσεις λειτουργούν σαν «συμβόλαια ειρήνης», δεσμοί που κανείς δεν τολμά να παραβιάσει.

Την ευθύνη για τον σασμό δεν την αναλαμβάνει οποιοσδήποτε. Χρειάζονται άνθρωποι με κύρος, σεβαστοί στην κοινωνία, που λειτουργούν ως μεσίτες της ειρήνης. Αυτοί είναι οι «σασμάδες» – οι ειρηνοποιοί που με λόγο καθαρό και ψυχή ανοιχτή φέρνουν κοντά τις δύο πλευρές.

Όπως λένε οι παλιοί: «Για να γίνει σασμός, χρειάζεσαι ρακί, τυρί και καλούς ανθρώπους».

Η διαδικασία μπορεί να κρατήσει μήνες. Συζητήσεις, κοινά τραπέζια, ανταλλαγές δώρων και συμβολικές πράξεις χτίζουν σιγά-σιγά το έδαφος της συμφιλίωσης.

Δεν είναι εύκολο, αλλά όταν επιτευχθεί, έχει τη δύναμη να αλλάξει την ιστορία ολόκληρων οικογενειών.

Από τα Βορίζια στο σήμερα

Το έθιμο του σασμού βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της επικαιρότητας μετά το αιματοκύλισμα στα Βορίζια, που άφησε πίσω του δύο νεκρούς και βαθύ τραύμα στην τοπική κοινωνία. Εκεί, μέσα στον πόνο και την οργή, αναδύθηκε ξανά η ανάγκη για συμφιλίωση.

Η βεντέτα αφορά τις οικογένειες Καργάκη και Φραγκιαδάκη. Σύμφωνα με πληροφορίες, η σπίθα άναψε όταν η μία οικογένεια, που κατοικεί στο «κάτω χωριό», αγόρασε σπίτι στο «πάνω χωριό».

Η κίνηση αυτή εξόργισε την άλλη πλευρά, η οποία –πάντα κατά ανεπιβεβαίωτες μαρτυρίες– φέρεται να ζήτησε με οικονομικό αντάλλαγμα να μην προχωρήσει η αγορά.

Η άρνηση οδήγησε σε κλιμάκωση: το βράδυ της Παρασκευής εξερράγη εκρηκτικός μηχανισμός ως αντίποινα, και λίγες ώρες αργότερα ξέσπασε ένας «εμφύλιος» με νεκρούς και τραυματίες.

Βορίζια

Μακελειό στα Βορίζια

Η αντιπαράθεση, ωστόσο, δεν είναι καινούρια. Όπως αναφέρουν πηγές της ΕΡΤ, οι δύο οικογένειες είχαν χρόνιες διαφορές με μήλο της έριδος τα βοσκοτόπια.

Μάλιστα, πριν από περίπου έναν χρόνο είχε σημειωθεί ανταλλαγή πυροβολισμών στην πλατεία του χωριού, με μικροτραυματισμούς. Το περιστατικό τότε «κουκουλώθηκε» από την τοπική κοινωνία και δεν έφτασε ποτέ επίσημα στην αστυνομία.

Για να αποφευχθεί η συνέχεια, είχε επιχειρηθεί ένας σασμός μέσα από μια συντεκνιά: η βάφτιση ενός παιδιού της μίας οικογένειας με νονό άτομο από την άλλη.

Ένας δεσμός που, θεωρητικά, θα έπρεπε να λειτουργήσει ως «συμβόλαιο ειρήνης». Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, ο σασμός αυτός δεν έγινε σεβαστός και η βεντέτα αναζωπυρώθηκε με τραγικό αποτέλεσμα.

Σύνοψη άρθρου

Ο σασμός είναι μια βαθιά ριζωμένη παράδοση στην Κρήτη που προωθεί την ειρήνη και συμφιλίωση μεταξύ οικογενειών σε βεντέτα.
Η διαδικασία του σασμού περιλαμβάνει τελετουργικές πράξεις όπως γάμους ή βαπτίσεις, με σεβαστούς μεσίτες να διαχειρίζονται τις διαπραγματεύσεις.
Η πρόσφατη βεντέτα στα Βορίζια αναδεικνύει τη συνεχιζόμενη ανάγκη για σασμό, αφού η σύγκρουση οδήγησε σε αιματοχυσία.
Προηγούμενες προσπάθειες συμφιλίωσης μέσω σασμού δεν έγιναν σεβαστές, δείχνοντας τις δυσκολίες στην επίτευξη μακροπρόθεσμης ειρήνης.