Black Friday :Τι προκαλούν στον εγκέφαλο οι ξέφρενες αγορές;

Η Black Friday θα σε βρει όπου και να ‘σαι… Η φρενίτιδα για το ιστορικό 24ωρο -και πλέον τετραήμερο- «μοναδικών» εκπτώσεων έφτασε και για το 2023. Οι βιτρίνες των καταστημάτων, ο καταιγισμός διαφημίσεων στο κινητό, το laptop και κάθε ηλεκτρονική συσκευή με πρόσβαση στο διαδίκτυο, θα σου υπενθυμίσει ότι τώρα είναι η τεράστια ευκαιρία να αποκτήσεις σε αδιανόητα χαμηλές τιμές ό,τι σου έλειπε -ή δεν ήξερες καν πως χρειαζόσουν- από ρούχα και λευκές οικιακές συσκευές έως gadget, πάνες, υπηρεσίες gaming και livestreaming.

Τι γίνεται όμως όταν το κόστος μετακυλίεται στη διάθεση και ψυχική υγεία; Θα μπορούσε η Black Friday να είναι μια πρόβα τζενεράλε για όσους γνωρίζουν από πριν πως τις ημέρες των γιορτών θα «υποφέρουν»; «Είναι γεγονός ότι η εορταστική περίοδος δεν ξεκινά αρχές Δεκεμβρίου, αλλά τη στιγμή που αρχίζουν οι εκπτώσεις της Black Friday. Οι προσφορές, τα στολισμένα καταστήματα και τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια δημιουργούν ένα όμορφο εορταστικό κλίμα» αναφέρει στο ygeiamou η κ. Ζωή Σιούτη, M.Sc. & M.Ed., Κλινική και Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Παιδοψυχολόγος, και Θεραπεύτρια CBT, ACT και EMDRΤ, και ενημερώνει για το φαινόμενο που «αδειάζει» κάρτες και πορτοφόλια, φέρνοντας τα πάνω-κάτω στη χημεία του εγκεφάλου.

Φταίνε για όλα οι ορμόνες;

Θα ήταν μια λύση να κατηγορήσουμε τον εγκέφαλό μας που, σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη στο Neuron, έχει τις δικές του περιοχές που «τρελαίνονται» από τα ερεθίσματα για αγορές και εμπλέκονται στις διαδικασίες απόφασης. «Έρευνες στον τομέα της νευροψυχολογίας έχουν αποδείξει ότι γεγονότα όπως η Black Friday έχουν αυξημένη επίδραση στη χημεία του εγκεφάλου μας» υπερθεματίζει η κ. Σιούτη.

Όπως εξηγεί, όταν αγοράζουμε ένα προϊόν σε προσφορά, τα επίπεδα της ντοπαμίνης (ορμόνη της χαράς) στο σώμα μας αυξάνονται. Όταν μάλιστα υπεισέρχεται ο παράγοντας της βιασύνης -όπως στην Black Friday-, ενεργοποιείται το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου και μας κάνει να νιώθουμε υπέροχα. «Ωστόσο, η μεγάλη ποσότητα ντοπαμίνης, χωρίς την ταυτόχρονη έκκριση και άλλων αντισταθμιστικών ορμονών, όπως της σεροτονίνης, μπορεί να θεωρηθεί παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση καταχρήσεων, όπως ο τζόγος» προσθέτει.

Ημέρες όπως η σημερινή, αλλά και τις γιορτινές που θα έρθουν, δεν περισσεύουν οι πειρασμοί, ούτε όμως και τα επικίνδυνα ερεθίσματα. «Λέξεις όπως “εκπτώσεις” ή “μείωση τιμής” που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τις επιχειρήσεις, ενεργοποιούν το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου μας, κάνοντας ταυτόχρονα λιγότερο ενεργά άλλα εγκεφαλικά κέντρα που θα μας οδηγούσαν στο να ξανασκεφτούμε τις επιλογές μας και το εάν έχουμε πράγματι ή όχι ανάγκη από το συγκεκριμένο προϊόν. Έτσι μας δημιουργείται η παρόρμηση να αγοράσουμε κάποιο προϊόν που βρίσκεται σε προσφορά κατά τη Black Friday» σημειώνει η κ. Σιούτη.