Εξαφανίζεται ο μικρός Έλληνας αγρότης;

Θα βιομηχανοποιηθούν ή θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν το επάγγελμα

Αυτό το δίλημμα αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότεροι Έλληνες αγρότες.

Όπως προκύπτει, περίπου το 1/3 των αγροκτημάτων μικρής κλίμακας σε Ελλάδα και Ευρώπη εξαφανίζεται από το 2007 και μετά.

Υπό το βάρος του αυξημένου κόστους και της μείωσης του εισοδήματός τους, πολλοί μικροί παραγωγοί αναγκάζονται να πουλήσουν ή να νοικιάσουν τη γη τους, προκειμένου να επιβιώσουν. Σημαντικός σκόπελος για τους ίδιους, σύμφωνα με όσα ανέφεραν ειδικοί στην «Κ», είναι ότι η κοινοτική χρηματοδότηση μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) κατευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στη βιομηχανοποιημένη γεωργία.

Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι ενώ οι μικροί παραγωγοί παραμένουν στην Ελλάδα η συντριπτική πλειονότητα, ελέγχουν πλέον μόλις το 41% της γεωργικής γης.

«Διπλασιάστηκε το εισοδηματικό χάσμα»

Σύμφωνα με όσα σχολίασε στην «Κ» η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, «πολλά μικρά αγροκτήματα αγοράζονται από μεγαλύτερους παραγωγούς». Σημαντική αιτία για αυτό το φαινόμενο, σύμφωνα με την ίδια, είναι ότι «η ΚΑΠ, δηλαδή οι δημόσιες επιδοτήσεις είναι πλέον στρεμματικές. Δεν επιδοτούν την καλλιέργεια. Επομένως, τα χρήματα από την ΚΑΠ λαμβάνονται από μεγάλης κλίμακας βιομηχανικά αγροκτήματα».

Η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε ο Guardian πριν από μερικές ημέρες, 17 δισεκατομμυριούχοι ήταν οι «τελικοί δικαιούχοι που συνδέονται με 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ αγροτικών επιδοτήσεων της Ε.Ε.», κατά την περίοδο 2018-2021, ενώ «χιλιάδες μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις έκλεισαν». Ταυτόχρονα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Απρίλιο στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Nature Food», περισσότερο από το 80% των δημοσίων χρημάτων που δόθηκαν στους αγρότες μέσω της ΚΑΠ κατέληξε σε ζωικά προϊόντα το 2013. Βάσει της ίδιας μελέτης, τα ίδια τρόφιμα ζωικής προέλευσης συνδέονται με το 84% των ενσωματωμένων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της παραγωγής τροφίμων της Ε.Ε.»

Η ΚΑΠ, δηλαδή οι δημόσιες επιδοτήσεις, είναι πλέον στρεμματικές. Δεν επιδοτούν την καλλιέργεια. Επομένως, τα χρήματα από την ΚΑΠ λαμβάνονται από μεγάλης κλίμακας βιομηχανικά αγροκτήματα

Όπως αναγράφεται σε άλλο πρόσφατο ρεπορτάζ του Guardian, το οποίο βασίζεται σε στοιχεία από το Δίκτυο Γεωργικών Λογιστικών Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (FADN) και τη Eurostat, «το εισοδηματικό χάσμα μεταξύ των μεγαλύτερων και των μικρότερων γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ευρώπη έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια και έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ την ίδια στιγμή που ο αριθμός των μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχει καταρρεύσει».

«Τάση εξαφάνισης που πρέπει να ανατραπεί»

Βάσει πρόσφατης μελέτης της Greenpeace, τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας στην Ελλάδα έχουν μειωθεί κατά 37% από το 2007 έως το 2021. Σύμφωνα με την κ. Δανάλη, πρόκειται για «μια τάση εξαφάνισης που πρέπει να ανατραπεί, επειδή τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας στην Ελλάδα είναι η ραχοκοκαλιά της ελληνικής γεωργίας».

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις αυτού του φαινομένου σύμφωνα με την ίδια είναι ότι «πλήττεται ο παραγωγικός και κοινωνικός ιστός. Δεν θέλουμε να περάσει η παραγωγή τροφής στα χέρια λίγων. Το ζήτημα είναι να θρέφεται επαρκώς ο πληθυσμός. Πρόκειται άλλωστε για φαινόμενο που αυξάνει την ανεργία στις αγροτικές περιοχές, τη ρύπανση και την καταστροφή τη φύσης, ενώ υποβαθμίζει την ύπαιθρο».

Σύμφωνα με την κ. Δανάλη, εκτός από τη χρηματοδότηση, «οι αγρότες στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, προκειμένου να μπορέσουν να καλλιεργήσουν τα προϊόντα που θέλουν, χρειάζονται πρόσβαση στην αγορά και συνεχή και επικαιροποιημένη εκπαίδευση με βάση τα νέα κλιματικά δεδομένα. Αφήσαμε τους αγρότες εντελώς εκτεθειμένους στην κλιματική αλλαγή. Πρέπει να τους παρέχουμε την τεχνογνωσία, ώστε να στραφούν σε νέες, πιο ανθεκτικές καλλιέργειες και να ενημερωθούν για το πώς μπορούν να μειώσουν τα έξοδά τους».

«Μείωση των θέσεων εργασίας κατά 53%»

Σύμφωνα με την επίμαχη έρευνα της Greenpeace, υπολογίστηκε ότι από το 2007 έως το 2021, η Ελλάδα έχασε 31% από τα αγροκτήματά της. Παρότι συρρικνώθηκαν κατά σχεδόν ένα τρίτο, τα αγροκτήματα μικρής κλίμακας αντιπροσωπεύουν το 88% των ελληνικών αγροκτημάτων. Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, η Ε.Ε. φέρεται να έχει χάσει σχεδόν 2 εκατομμύρια αγροκτήματα και 3,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Αναφορικά με τα αγροκτήματα βιομηχανικής κλίμακας στην Ελλάδα, στην έρευνα αναφέρεται πως παραμένουν λίγα (860), αλλά έχουν αυξηθεί κατά 59%. Η οικονομική απόδοση των μικρών ελληνικών αγροκτημάτων ανήλθε το 2021 στο 65%, όμως το 2007 το μερίδιό τους στην οικονομική απόδοση ήταν 87%. Είναι επίσης ενδεικτικό ότι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, το εισόδημά τους μειώθηκε κατά 29%.

Σχετικά με τη λήψη των επιδοτήσεων, στην έρευνα αναφέρεται πως τα μεσαίας προς μεγάλης κλίμακας αγροκτήματα στην Ελλάδα έλαβαν το 34% των άμεσων ενισχύσεων από την ΚΑΠ, ενώ στην Ε.Ε. αυτό το ποσοστό ανέρχεται σε 37%. Παράλληλα, όπως αναγράφεται, «τα μεσαία προς μεγάλης κλίμακας αγροκτήματα έχουν την καλύτερη πρόσβαση στην ιδιωτική χρηματοδότηση, κι έχουν το 63% του συνολικού χρέους στο ελληνικό αγροτικό σύστημα».

Ενδεικτικό της απορρόφησης των μικρών από μεγαλύτερα αγροκτήματα είναι ότι σύμφωνα με την ίδια έρευνα, τα μικρά αγροκτήματα στην Ελλάδα ανήκουν πλέον κατά 47% σε μεγαλύτερους παραγωγούς, ενώ το 2007 το ποσοστό αυτό ήταν μόλις 29%.

Πηγή: kathimerini.gr