Ο Αντιπρύτανης Διεθνοποίησης και Εξωστρέφειας, Δρ. Κωνσταντίνος Πετρίδης σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στο Cretaone.gr

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρονικών Μηχανικών, Αντιπρύτανης Διεθνοποίησης και Εξωστρέφειας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), , Δρ. Κωνσταντίνος Πετρίδης, μιλά στο Cretaone.gr για τη μοναδική εμπειρία του ως υπότροφος Fulbright στις ΗΠΑ και αναδεικνύει τις σημαντικές διαφορές και δυνατότητες που προσφέρει το αμερικανικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης.

Η διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια αποτελούν βασικούς άξονες ανάπτυξης για το ΕΛΜΕΠΑ. Μέσω στοχευμένων δράσεων και διεθνών συνεργειών, το ΕΛΜΕΠΑ ενισχύει τον ρόλο του στον παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσεται και η συμμετοχή του κ. Πετρίδη στο πρόγραμμα Fulbright Scholar-in-Residence, μία από τις δύο υποτροφίες που έχουν απονεμηθεί σε Έλληνες ακαδημαϊκούς από το 1946 έως σήμερα.

Η υποτροφία Fulbright επιτρέπει σε αμερικανικά πανεπιστήμια να προσκαλέσουν ξένους επιστήμονες, με στόχο την αμοιβαία γνωριμία και ανταλλαγή. Ο Αντιπρύτανης είχε την ευκαιρία να διδάξει σε Αμερικανούς φοιτητές, να συνεργαστεί με το προσωπικό του πανεπιστημίου, να συζητήσει με Έλληνες ακαδημαϊκούς του εξωτερικού και να παρατηρήσει εκ των έσω τις πρακτικές του αμερικανικού συστήματος.

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ηλεκτρονικών Μηχανικών και Αντιπρύτανης Διεθνοποίησης και Εξωστρέφειας του ΕΛΜΕΠΑ, Δρ. Κωνσταντίνος Πετρίδης

«Εκτέθηκα σε ένα μοντέλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο οποίο η διδασκαλία, η έρευνα και η αλληλεπίδραση με την κοινωνία λειτουργούν ως ισότιμοι πυλώνες. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου ο καθηγητής δρα ως facilitator, εμπλέκοντας ενεργά τους φοιτητές τόσο μέσα όσο και έξω από την τάξη», τονίζει αρχικά ο κ. Πετρίδης. «Ηρθα σε επαφή με τον τρόπο λειτουργίας, την οργάνωση των μαθημάτων και τις προτεραιότητες που δίνονται σε αντίστοιχα μαθήματα που διδάσκω στο ΕΛΜΕΠΑ. Επιπλέον, παρατήρησα τις μεθόδους αξιολόγησης και τη διαχείριση των διεθνών σχέσεων, ιδίως τον τρόπο υποδοχής και ενσωμάτωσης των ξένων φοιτητών, καθώς και τη συνεχή αλληλεπίδραση με τους αποφοίτους, που αποτελεί θεμέλιο για τη διαρκή σύνδεση του πανεπιστημίου με το ακαδημαϊκό του ”DNA”», προσθέτει χαρακτηριστικά.

Ένα ακόμη δυνατό στοιχείο του αμερικανικού μοντέλου είναι η υποχρεωτική παρακολούθηση των μαθημάτων και η αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος.

«Θα ήθελα να μεταφέρω στους συναδέλφους μου στο ΕΛΜΕΠΑ – μέσω των αλληλεπιδράσεων που έχουμε – τον τρόπο προτεραιοποίησης της αλληλεπίδρασης με τους φοιτητές, τον τρόπο επικοινωνίας και εμπλοκής τους σε δράσεις εκτός μαθήματος. Αυτό είναι ένα μάθημα το οποίο το πήρα προσωπικά κι εγώ από τις ΗΠΑ, κοιτώντας πίσω στις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στη μετέπειτα ακαδημαϊκή μου πορεία. Εκεί νομίζω ότι συνίσταται η μεγάλη διαφορά. Στην Αμερική οι καθηγητές προτεραιοποιούν με έναν ιδιαίτερο τρόπο τις σχέσεις τους με τους προπτυχιακούς φοιτητές κατά τη διάρκεια της φοίτησης, με καθημερινή επικοινωνία, συχνά feedback και ενεργή συμμετοχή στην αξιολόγηση του διδακτικού έργου. Αυτό τους κρατάει σε μία βιώσιμη επικοινωνία με τους φοιτητές και αργότερα ως αποφοίτους. Η αξιολόγηση γίνεται για να βελτιωθεί το εκπαιδευτικό έργο, όχι για να τιμωρηθεί κανείς. Ακόμη, στο αμερικάνικο πανεπιστήμιο η παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική. Όπως επίσης είναι πολύ δύσκολο για τον διδάσκοντα να αναβάλει το μάθημά του. Πρέπει να υπάρχει πολύ σημαντικός λόγος και να ενημερωθεί ο πρόεδρος για το λόγο της αναβολής. Υποχρεωτική παρακολούθηση, αλλά και τήρηση χρονοδιαγράμματος. Αυτό θα κρατούσα», υπογραμμίζει ο Αντιπρύτανης του ΕΛΜΕΠΑ.

Παράλληλα, το ίδιο το πανεπιστήμιο παρέχει τη δυνατότητα στο ακαδημαϊκό προσωπικό να επιλέγει τον δικό του τρόπο επαγγελματικής ανάπτυξης, αξιολογώντας την προσφορά του. Όπως εξηγεί ο κ. Πετρίδης, «ένας καθηγητής μπορεί να πει ότι ‘’εγώ θέλω να αξιολογούμαι κάθε τρία χρόνια, προκειμένου όταν κάνω αίτημα εξέλιξης, στο 70% του έργου μου στην εκπαίδευση και στο 20% στην έρευνα και το υπόλοιπο ποσοστό στις δράσεις μου, πώς το πανεπιστήμιο αλληλεπιδρά με την κοινωνία’’». Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στη σχέση με τους αποφοίτους. Το πανεπιστήμιο δεν είναι απλώς ένας σταθμός. Είναι κοινότητα. Οι απόφοιτοι διατηρούν δεσμούς, επιστρέφουν, συνεισφέρουν. «Αυτή η κουλτούρα είναι το πιο ισχυρό μάθημα που πήρα», σημειώνει προσθέτοντας ότι οι φοιτητές συμμετέχουν ουσιαστικά στο σχεδιασμό και στην εξέλιξη του μαθήματος. «Αυτή η κουλτούρα προσδίδει στο πανεπιστήμιο χαρακτήρα ζωντανού οργανισμού και καθιστά τον απόφοιτο διαχρονικό συνοδοιπόρο του ιδρύματος, κάτι που στην Ευρώπη – και δη στην Ελλάδα – δεν είναι ακόμη αυτονόητο».

Μιλώντας για το ΕΛΜΕΠΑ, ο κ. Πετρίδης τονίζει τη σημασία της εξωστρέφειας, της φοιτητικής μέριμνας, της διασύνδεσης με την αγορά εργασίας και της αμφίδρομης σχέσης με την κοινωνία της Κρήτης. Η εμπειρία Fulbright προσέφερε στον Αντιπρύτανη όχι μόνο εφόδια, αλλά και ένα νέο τρόπο προσέγγισης που, όπως λέει, αξίζει να γνωρίσουν όλοι οι Έλληνες ακαδημαϊκοί.

Ολη η συνέντευξη του Κωνσταντίνου Πετρίδη στο Cretaone.gr

Ποιος είναι ο στόχος της συμμετοχής σας στο πρόγραμμα;

Ο βασικός στόχος της υποτροφίας Fulbright Scholar-in-Residence, η οποία αποτελεί τη δεύτερη που έχει απονεμηθεί σε Έλληνα καθηγητή από την έναρξή της το 1946, είναι η μετακίνηση του ακαδημαϊκού, μετά από αίτημα αμερικανικού πανεπιστημίου, προς το ίδρυμα αυτό. Σκοπός είναι να γνωρίσει το αμερικανικό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, να διδάξει στους Αμερικανούς φοιτητές, αλλά και να αλληλεπιδράσει με την πανεπιστημιακή κοινότητα και την κοινωνία ευρύτερα.

Ποιο είναι το όφελος για το ΕΛΜΕΠΑ;

Η προσωπική μου έκθεση σε ένα νέο σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης με έφερε σε επαφή με τον τρόπο λειτουργίας, την οργάνωση των μαθημάτων και τις προτεραιότητες που δίνονται σε αντίστοιχα μαθήματα που διδάσκω στο ΕΛΜΕΠΑ. Επιπλέον, παρατήρησα τις μεθόδους αξιολόγησης και τη διαχείριση των διεθνών σχέσεων, ιδίως τον τρόπο υποδοχής και ενσωμάτωσης των ξένων φοιτητών, καθώς και τη συνεχή αλληλεπίδραση με τους αποφοίτους, που αποτελεί θεμέλιο για τη διαρκή σύνδεση του πανεπιστημίου με το ακαδημαϊκό του «DNA». Τις δράσεις που διοργανώνουν για να είναι εμπλεκόμενοι με την πρόοδο του πανεπιστημίου. Στην αμερική το πανεπιστήμιο είναι πάντα ένα μέρος του DNA των αποφοίτων του, δηλαδή το πανεπιστήμιο θα σε συνοδεύει, είναι μέρος της ζωή σου, κάτι που δεν είναι τόσο οφθαλμοφανές στην Ευρώπη.

Ποιες διαφορές εντοπίσατε σε σχέση με την Ελλάδα και την Ευρώπη;

Στην Αμερική το πανεπιστήμιο είναι αδιαμφισβήτητα μέρος της ζωής των φοιτητών και αποφοίτων, με ενεργή συμμετοχή τους εντός και εκτός του campus. Δεν είδα το γερμανικό μοντέλο εκπαίδευσης που έχουμε στο ελληνικό σύστημα, αλλά το αγγλοσαξονικό με την αμερικάνικη εκδοχή, το πανεπιστήμιο θα σε συνοδεύει πάντα και αυτό σχετίζεται και με τη ζωή και τις εμπειρίες που έχουν οι φοιτητές μέσα στο κάμπους, τις δράσεις εκτός τάξης, όπως επίσης ότι το πανεπιστήμιο είναι σε συνεχή επαφή μαζί τους και αλληλεπιδρά κάθε χρόνο, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους καριέρας.

Επίσης, διαπίστωσα πως το αμερικανικό σύστημα βασίζεται σε τρεις ισότιμους πυλώνες: εκπαίδευση, έρευνα και αλληλεπίδραση με την κοινωνία. Κάθε ένας από αυτούς έχει εξίσου κρίσιμο ρόλο και υποστηρίζεται ενεργά, ενώ παρέχεται και η δυνατότητα στο ακαδημαϊκό προσωπικό να επιλέγει τον δικό του τρόπο επαγγελματικής ανάπτυξης, αξιολογώντας την προσφορά του σε αυτούς τους τρεις τομείς. Δηλαδή, ένας καθηγητής μπορεί να πει ότι ‘’εγώ θέλω να αξιολογούμαι κάθε τρία χρόνια, προκειμένου όταν κάνω αίτημα εξέλιξης, στο 70% του έργου μου στην εκπαίδευση και στο 20% στην έρευνα και το υπόλοιπο ποσοστό στις δράσεις μου, πώς το πανεπιστήμιο αλληλεπιδρά με την κοινωνία’’.

Τωρα, αναφορικά με την υποστελέχωση στην οποία αναφερθήκατε νωρίτερα, είναι ένα γενικότερο θέμα που απασχολεί και τα αμερικανικά πανεπιστήμια, λόγω της νέας διακυβέρνησης, αλλά και του δημογραφικού, θέμα το οποίο αντιμετωπίζεται όμως πολύ στην Αμερική με τα εργαλεία τεχνολογίας, όπως επίσης και με τις ψηφιακές ικανότητες του προσωπικού, κυρίως του διοικητικού, αλλά και ακαδημαϊκού. Αναφορικά με την έρευνα, με τις καινούργιες εξελίξεις, και η έρευνα στην Αμερική έχει κάποιες δυσκολίες όσον αφορά τη χρηματοδότηση αυτή τη στιγμή, αλλά οι διαδικασίες είναι πολύ πιο γρήγορες, λιγότερο γραφειοκρατικές και πιο φιλικές σε εναν ακαδημαϊκό, προκειμένου να «στήσει» την ερευνητική ομάδα, να γράψει την πρόταση, να την καταθέσει και εν συνεχεία να αξιολογηθεί. Τα βήματα είναι πιο ξεκάθαρα κατά τη γνώμη μου, πιο γρήγορα και λιγότερο γραφειοκρατικά.

Οι Έλληνες ακαδημαϊκοί που γνωρίσατε σκέφτονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα;

Συνάντησα Έλληνες συναδέλφους σε διαφορετικά πανεπιστήμια της Αμερικής που ταξίδεψα, οι περισσότεροι ήταν απόφοιτοι ελληνικών πανεπιστημίων και – το περίμενα αυτό γιατί είδα και τα κάμπους, είδα και πώς λειτουργούν – είναι πολύ ευχαριστημένοι με την επαγγελματική τους ζωή στις ΗΠΑ. Επίσης διαπίστωσα την καλή εκπαίδευση που προσφέρει το ελληνικό πανεπιστήμιο, η οποία τους βοήθησε να εξελιχθούν και να αδράξουν τις ευκαιρίες που δίνονται στις ΗΠΑ. Κανένας από αυτούς δεν έδειξε την διάθεση να επιστρέψει τουλάχιστον επαγγελματικά πίσω στη χώρα μας, ωστόσο υπάρχει η διάθεση της συνεργασίας με συναδέλφους στην Ελλάδα. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Ποιο «μάθημα» βάλατε στις αποσκευές της επιστροφής από τις ΗΠΑ;

Θα ήθελα να μεταφέρω στους συναδέλφους μου στο ΕΛΜΕΠΑ – μέσω των αλληλεπιδράσεων που έχουμε – τον τρόπο προτεραιοποίησης της αλληλεπίδρασης με τους φοιτητές, τον τρόπο επικοινωνίας και εμπλοκής τους σε δράσεις εκτός μαθήματος. Αυτό είναι ένα μάθημα το οποίο το πήρα προσωπικά κι εγώ από τις ΗΠΑ, κοιτώντας πίσω τις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, το φυσικό τμήμα, αλλά και επαγγελματικά τώρα στο ΕΛΜΕΠΑ, αλλά και στο εξωτερικό στην Ευρώπη που ήμουν για το διδακτορικό μου και το post doc μου. Εκεί νομίζω ότι συνίσταται η μεγάλη διαφορά.

Στην Αμερική οι καθηγητές προτεραιοποιούν με έναν ιδιαίτερο τρόπο τις σχέσεις τους με τους προπτυχιακούς φοιτητές κατά τη διάρκεια της φοίτησης, το πώς απαντούν, τα homeworks, το feedback που δίνουν συνεχώς κ.ο.κ.. Αυτό τους κρατάει σε μία βιώσιμη επικοινωνία με τους φοιτητές και αργότερα ως αποφοίτους. Αυτό θα κρατούσα. Στην πραγματικότητα, ο καθηγητής είναι facilitator της μάθησης. Εισάγει τη συζήτηση, καθοδηγεί τους φοιτητές στην επίλυση παραδειγμάτων και ενθαρρύνει την κριτική σκέψη, προσφέροντας παράλληλα συνεχή υποστήριξη μέσω τακτικών ασκήσεων και feedback.

Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα που πρέπει να λύσουν οι φοιτητές προσεγγίζεται ευκολότερα ο μαθησιακός στόχος που θέτει η διάλεξη. Τα homeworks είναι σε εβδομαδιαία βάση και επομένως δίνεται ένα πραγματικό feedback στις ασκήσεις.

Και βέβαια την ενεργή συμμετοχή στην αξιολόγηση του διδακτικού έργου. Η αξιολόγηση γίνεται για να βελτιωθεί το εκπαιδευτικό έργο, όχι για να τιμωρηθεί κανείς.

Συνεπώς η δια ζώσης παρουσία των φοιτητών δεν μπορεί να είναι προεραιτική

Σωστά, στο αμερικάνικο πανεπιστήμιο η παρακολούθηση των μαθημάτων είναι υποχρεωτική. Όπως επίσης είναι πολύ δύσκολο για τον διδάσκοντα να αναβάλει το μάθημά του. Πρέπει να υπάρχει πολύ σημαντικός λόγος και να ενημερωθεί ο πρόεδρος για το λόγο της αναβολής. Υποχρεωτική παρακολούθηση, αλλά και τήρηση χρονοδιαγράμματος.

Πώς διαμορφώνεται η προσωπικότητα του φοιτητή σε σχέση με το μεσογειακό σύστημα;

Το αμερικανικό σύστημα ενθαρρύνει τη συμμετοχή του φοιτητή σε όλες τις πτυχές της πανεπιστημιακής ζωής, διατηρώντας τον συνεχώς ενεργό και ενσωματωμένο στην κοινότητα.

Από τις πολιτικές, τον τρόπο αξιολόγησης μέχρι τη διδασκαλία, τα αμερικανικά πανεπιστήμια κρατούν τους φοιτητές συνεχώς μέσα στο κάμπους. Η τήρηση του χρονοδιαγράμματος είναι ζητούμενο και από το σύστημα, αλλά και από την κουλτούρα που έχει αναπτυχθεί στα Ιδρύματα.

Στον αντίποδα, στα υπέρ του δικού μας συστήματος είναι η λίγο μεγαλύτερη αυτονομία στους φοιτητές, οι οποίοι μπορούν να γίνουν πιο ανεξάρτητοι πολίτες, να σκέφτονται λίγο πιο ελεύθερα, αλλά σε κάθε περίπτωση, μιλάμε για νέους 18 ετών, οι οποίοι ενδεχομένως να χρειάζονται μεγαλύτερη καθοδήγηση από εμάς για την τήρηση χρονοδιαγραμμάτων και την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.

Εν προκειμένω το ΕΛΜΕΠΑ, ως κρατικό πανεπιστήμιο, ως δημόσιο πανεπιστήμιο, καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο τη χρηματοδότηση που λαμβάνει από το κράτος. Σίγουρα υπάρχουν προβλήματα, αλλά και η διοίκηση κάνει ότι καλύτερο μπορεί ώστε να εξασφαλίσει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης, από τη φοιτητική εστία, η οποία νομίζω ότι είναι από τις καλύτερες στην Ελλάδα όσον αφορά την ποιότητα και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, μέχρι τη λέσχη η οποία προσφέρει τη σίτιση και την αλληλεπίδρασή μας με τις επιχειρήσεις που είναι προτεραιότητα, διότι αυτό εξασφαλίζει την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων μας.

Η αλληλεπίδρασή μας με το χώρο εργασίας των αποφοίτων μας μάς βοηθά να έχουμε προγράμματα σπουδών που μπορούν να ανταποκρίνονται όσο γίνεται με τις εξελίξεις της αγοράς και επίσης μας βοηθά και σε ερευνητικό και σε εκπαιδευτικό επίπεδο διότι «ευθυγραμμιζόμαστε» να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Καμιά φορά μπορεί να λέμε την ίδια ιστορία, αλλά οι λέξεις που χρησιμοποιούμε και ο τρόπος που εκφραζόμαστε στον πανεπιστημιακό χώρο μπορεί να διαφέρει στον επιχειρηματικό χώρο όσον αφορά την έκφραση και τον τονισμό κάποιων λέξεων ή και ορολογιών.

Επιπλέον, κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ του πανεπιστημίου και της αγοράς εργασίας, όσον αφορά στην εξειδίκευση, αλλά και την πρόοδο της τεχνολογίας είναι τα μεταπτυχιακά μας προγράμματα. Δίνουμε δύο ευκαιρίες στους αποφοίτους των μεταπτυχιακών προγραμμάτων: τη γρήγορη επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά και για κάποιους τη συνέχιση του ερευνητικού τους έργου και αργότερα στο μέλλον σε μία ακαδημαϊκή θέση.

Σε κάθε περίπτωση, η διεθνοποίηση και η εξωστρέφεια είναι καθοριστικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη μικρομεσαίων πανεπιστημίων, επιτρέποντας ταχύτερη και ασφαλέστερη εξέλιξη, καθώς και την ανάπτυξη συνεργασιών με μεγάλα διεθνή ιδρύματα. Το ΕΛΜΕΠΑ έχει θέσει τη διεθνοποίηση και την εξωστρέφεια ως βασικούς στόχους, προωθώντας συνέργειες και με μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού.