Ο μελοποιημένος Μανόλης Αναγνωστάκης 100 χρόνια από τη γέννησή του

Ο Αναγνωστάκης κερδίζει αμέσως με τον αφαιμαγμένο λυρικό του λόγο τον αναγνώστη

Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη γέννηση του Μανόλη Αναγνωστάκη και αναμένεται να κυκλοφορήσουν για πρώτη φορά μελοποιημένα ποιήματα του ποιητή.

Το ζήτημα της μελοποιημένης ποίησης του Αναγνωστάκη πραγματεύονται μουσουργοί, συγγραφείς και κριτικοί, υποδεικνύοντας από τη μια πλευρά την εγγενή μουσικότητα του λόγου του και από την άλλη τη σχέση του καθημερινού του βίου με τη μουσική εφόσον έπαιζε βιολί και κιθάρα και τραγουδούσε.

Πολιτικός, ερωτικός κα υπαρξιακός ποιητής, ο Αναγνωστάκης έζησε πρώτα τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατόπιν τον ελληνικό Εμφύλιο, είδε τον μεταπολεμικό κόσμο να συντρίβεται από τον καταναλωτισμό και την ευμάρεια και τη μεταπολεμική ηθική να καταλήγει ιδιαιτέρως ελαστική, γεμίζοντας τους στίχους του πικρία, απογοήτευση, ειρωνεία και σαρκασμό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

«Ήντα μρε ξανοίγεις;»: Ένα συγκλονιστικό φιλμ για την κουλτούρα των όπλων στην Κρήτη – Δείτε βίντεο

Στη συνέντευξή του στον Μισέλ Φάις με τίτλο «Είμαι αριστερόχειρ, ουσιαστικά», που δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του, ο Αναγνωστάκης είχε πει: «Κατά καιρούς μ’ έχουν χαρακτηρίσει καθαρά πολιτικό ποιητή. Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο». Λόγω της αίσθησης ότι δεν είχε πλέον κάτι νέο να πει, ο Αναγνωστάκης το 1971 ανακοίνωσε την απόφασή του να σταματήσει να γράφει ποίηση. Κριτικοί όπως ο Δ. Ν. Μαρωνίτης, έχουν επισημάνει ότι τα ποιήματα του Αναγνωστάκη ισορροπούν ανάμεσα στον λυρισμό και την πεζολογία, δημιουργώντας έναν μοναδικό τόνο. Το συγκρατημένο αλλά δυναμικό της έκφρασής του επηρέασε ποιητές όπως ο Μιχάλης Γκανάς και ο Γιώργος Μαρκόπουλος, που υιοθέτησαν τη λιτή, αλλά συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα του.

Ο αντίκτυπος του θανάτου του για τον πνευματικό κόσμο της Θεσσαλονίκης στο αφιέρωμα αποτυπώνεται από τον Θωμά Κοροβίνη και τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη. Στο βιβλίο θα βρούμε επίσης χρονολόγιο, συνεντεύξεις, αναφορές από τον Σπύρο Αραβανή, τον Αλέξη Βάκη, τον Άγγελο Πάνου, τον Ηρακλή Οικονόμου, την Αρλέτα, τον Μάνο Ελευθερίου, τον Νίκο Κομιανό, τον Λάκη Παπαστάθη και τον Χρήστο Αβραμίδη.

wikimedia commons

Στοχαστικός, με έντονο σκεπτικισμό, όπως και βυθισμένος στις σκληρές μνήμες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Αντίστασης και του Εμφυλίου, ο Αναγνωστάκης δεν ξεκόβει ποτέ από τον λυρισμό, με τον οποίο τον ενώνουν ακατάλυτοι δεσμοί, καθώς το αποδεικνύει απερίφραστα και η σχετική ανθολογία του. Από τα ποιήματά του απουσιάζει, ωστόσο, εξ αρχής οποιοδήποτε στοιχείο έξαρσης ή διαστολής.

Χαμηλόφωνος, συνομιλητικός, καχύποπτος απέναντι σε οτιδήποτε μπορεί να δείξει φανταχτερό και μεγαλόσχημο, ο ποιητής πενθεί σιωπηρά τις απώλειές του: τους φίλους που αφανίστηκαν στα δύσκολα χρόνια, την επαναστατική ιδεολογία που μεταμορφώθηκε σε σύστημα κλειστού πολιτικού ελέγχου, αλλά και τις ευκαιρίες της ζωής που πέταξαν εν μια νυκτί μακριά ή τους ατέλειωτους συμβιβασμούς της καθημερινότητας. Και η γλώσσα του μεταπηδά σιγά – σιγά από τον θρήνο στην οργή, από την οργή στον σαρκασμό και την ειρωνεία και από την ειρωνεία στην αφαιρετική και αποστασιοποιημένη διατύπωση, όπου όλα πια δείχνουν μάταια και οριστικά τελειωμένα.

Μια από τις πιο αξιοπρόσεκτες φωνές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ο Αναγνωστάκης κερδίζει αμέσως με τον αφαιμαγμένο λυρικό του λόγο τον αναγνώστη: η απουσία οποιασδήποτε προσποίησης στον στίχο του, η σχεδόν φυσική εκφορά του και η εκ πεποιθήσεως εκφραστική του λιτότητα συστήνουν ένα έργο μονίμως ανοιχτό και εν προόδω – ένα έργο στο οποίο μπορεί να αντανακλώνται τόσο οι ιστορικές και οι πολιτικές περιπέτειες των προδικτατορικών ετών όσο και η καθημερινή υπαρξιακή ασφυξία του καιρού μας.

Δύσπιστος αρχικά απέναντι στη μελοποίηση, ο Αναγνωστάκης ενέδωσε το 1969 στον Μίκη Θεοδωράκη, για να ακολουθήσουν πλήθος συνθέτες και τραγούδια.

ΑΠΕ