Οι συσχετισμοί στο Αιγάιο και οι νέες ισορροπίες με τα τουρκικά Eurofighter

Ένα ακόμη μήνυμα στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας

Ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των μαχητικών αεροσκαφών F-35, λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο του αμερικανικού νόμου CAATSA, ήταν ο βασικός λόγος για τη στροφή της Άγκυρας τα τελευταία χρόνια προς την απόκτηση αεροσκαφών Eurofighter Typhoon. Αρχικά επιτεύχθηκε συμφωνία με τη Μεγάλη Βρετανία, ενώ εξασφαλίστηκε και το «πράσινο φως» από το – μέχρι πρότινος επιφυλακτικό – Βερολίνο για την προμήθεια 40 αεροσκαφών 4ης γενια΄ς, δίχως βεβαίως να εγκαταλείπει τις επιδιώξεις της για τα F-35.

Η ανάγκη ενίσχυσης της τουρκικής αεροπορίας με μαχητικά Eurofighter προέκυψε και ως απάντηση στις στοχευμένες κινήσεις της Ελλάδας. Στρατιωτικοί αναλυτές τονίζουν στο Cretaone πως τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει επιτύχει σημαντική ποιοτική υπεροχή έναντι της Τουρκίας στους αιθέρες του Αιγαίου, χάρη σε εξοπλιστικές κινήσεις, όπως η απόκτηση των μαχητικών Rafale, ο εκσυγχρονισμός των F-16 σε Viper και η μελλοντική ένταξη των F-35.  Ωστόσο, η Τουρκία, εκτός από την αριθμητική της υπεροχή, αποκτώντας αεροσκάφη Eurofighter Typhoon σύγχρονης έκδοσης με πυραύλους Meteor, αλλάζει δραστικά την ισορροπία δύναμης.

Όπως έχει αναφέρει ο Αντιπτέραρχος (Ι) ε.α. Κωνσταντίνος Ιατρίδης, επίτιμος Διοικητής της ΔΑΥ και αναλυτής αμυντικών θεμάτων, τα Typhoon Tranche 4 είναι σύγχρονα μαχητικά 4.5 γενιάς με εξελιγμένα ραντάρ AESA και υψηλή ικανότητα στην εναέρια μάχη. Επιπλέον, η ενσωμάτωση των Meteor θα μπορούσε να εξουδετερώσει το πλεονέκτημα των ελληνικών Rafale σε BVR εμπλοκές, ενώ οι επιχειρήσεις της τουρκικής αεροπορίας στο Αιγαίο θα γίνονταν πιο επικίνδυνες, καθώς τα τουρκικά μαχητικά θα μπορούσαν να εκτοξεύουν Meteor από μεγάλες αποστάσεις. Επιπρόσθετα, η Τουρκία έχει ήδη αναπτύξει προηγμένα UAVs (Bayraktar, Akinci, Kizilelma), τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν σε συνδυασμό με τα Eurofighter, δημιουργώντας έναν πιο σύνθετο και απειλητικό αεροπορικό στόλο, τον οποίο η Ελλάδα οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη.

Στον αντίποδα, αναλυτές εκτιμούν ότι η ενίσχυση της Τουρκίας με Eurofighter δεν ανατρέπει άμεσα τους υφιστάμενους συσχετισμούς ισχύος στο Αιγαίο, δεδομένης της υπεροχής της Ελλάδας με Rafale, αλλά και του χρονοδιαγράμματος για την ένταξη των F-35. Στην ίδια σελίδα τοποθετείται και η τουρκική αντιπολίτευση: ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Οζγκιούρ Οζέλ, παραδέχθηκε ότι «τα ελληνικά μαχητικά εντοπίζουν και εγκλωβίζουν τα τουρκικά, χωρίς οι Τούρκοι πιλότοι να μπορούν να ανταποδώσουν», τονίζοντας πως «οι Έλληνες έχουν ήδη εκσυγχρονίσει τα αεροσκάφη τους», ενώ αναφέρθηκε και στον κίνδυνο που αποτελούν τα ισραηλινά F-35.

Επίσης, η τουρκική αποδοχή συμμετοχής σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, όπως το Eurofighter, ερμηνεύεται και ως αναγνώριση της σημασίας της γεωστρατηγικής θέσης της Τουρκίας. Παράλληλα, αποτελεί ισχυροποιημένη ένδειξη για περαιτέρω εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή. Ενδεικτική είναι και η αλλαγή στάσης της Λιβύης, όπου τόσο η Τρίπολη όσο και η Βεγγάζη έχουν πλέον «γείρει» προς την Τουρκία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και το πρόσφατο επεισόδιο στη Μονή Σινά, το οποίο μας υπενθυμίζει ότι η Αθήνα δεν έχει ακόμη επιλύσει όλα τα ανοιχτά διπλωματικά ζητήματα στην ευρύτερη περιοχή.

Σε κάθε περίπτρωση, η ισορροπία δυνάμεων ενδέχεται να επηρεαστεί καθοριστικά από πιθανές εξελίξεις στο αμερικανικό Κογκρέσο σε σχέση με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας και τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα F-35. Πληροφορίες από σχετική έκθεση της Υπηρεσίας Ερευνών του Κογκρέσου αφήνουν περιθώρια επαναξιολόγησης των κυρώσεων και πιθανής αναθέρμανσης των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ – Τουρκίας. Όπως επισημαίνει η τουρκική εφημερίδα Milliyet, η επιλογή των Eurofighter αποσκοπεί στην κάλυψη υφιστάμενων αδυναμιών απέναντι στα ελληνικά Rafale και F-35. 

Σε κάθε περίπτωση, η αεροπορική υπεροχή δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τον αριθμό των διαθέσιμων αεροσκαφών, αλλά και από την τεχνολογική υπεροχή, τον οπλισμό, τις τακτικές, την ικανότητα διασύνδεσης των συστημάτων και το κυριότερο τους την εκπαίδευση των στελεχων της ΠΑ. «Η απόκτηση Eurofighter και Meteor από την Τουρκία συνιστά μια σοβαρή πρόκληση, στην οποία η Ελλάδα οφείλει να ανταποκριθεί με έγκαιρο και στρατηγικά σχεδιασμένο τρόπο», καταλήγουν.