Όταν η Τεχνητή Νοημοσύνη «μιλά» με το Θείο – Το GitaGPT και η νέα εποχή της πνευματικής επικοινωνίας

Ένα chatbot εκπαιδευμένο στην ιερή Μπαγκαβάτ Γκίτα προσφέρει «θεϊκές» απαντήσεις σε ερωτήματα ζωής 

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, που μέχρι χθες ανήκε στον χώρο της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας, εισέρχεται πλέον και στο πεδίο της πίστης. Ένα νέο πείραμα στην Ινδία, το GitaGPT, επιχειρεί να «μεταφράσει» τη φωνή του θείου μέσα από αλγορίθμους, προσφέροντας στους πιστούς απαντήσεις εμπνευσμένες από την Μπαγκαβάτ Γκίτα – το ιερό ινδουιστικό κείμενο των 700 στίχων. Για τον 25χρονο φοιτητή Βιτζάι Μιλ, η συνομιλία με το chatbot μοιάζει με προσευχή: γράφει το ερώτημά του και λαμβάνει μια απάντηση «θεϊκής σοφίας».

Όμως οι ειδικοί προειδοποιούν: η AI δεν διαθέτει πνευματική κρίση, και οι ερμηνείες που παράγει μπορεί να είναι στρεβλές ή επιφανειακές, επηρεάζοντας τις πεποιθήσεις των ανθρώπων χωρίς αυτοί να το αντιλαμβάνονται. Πρόκειται για ένα νέο ψηφιακό μονοπάτι προς το Θείο, που προκαλεί θαυμασμό αλλά και φόβο — καθώς η τεχνολογία αγγίζει πια τα πιο ιερά πεδία της ανθρώπινης εμπειρίας.

O Βιτζάι Μιλ, ένας 25χρονος Ινδός φοιτητής αναζητά απαντήσεις στα Θεία. Στο παρελθόν έχει ακολουθήσει διδασκαλίες πνευματικών ηγετών. Πιο πρόσφατα, συμβουλεύεται πλέον το GitaGPT.

Το GitaGPT είναι ένα chatbot τεχνητής νοημοσύνης (AI) εκπαιδευμένο στην Μπαγκαβάτ Γκίτα, το ιερό βιβλίο των 700 στίχων διαλόγου με τον Ινδουιστικό θεό Κρίσνα. Το GitaGPT μοιάζει με οποιαδήποτε συνομιλία έχει κάποιος μέσω κειμένου με έναν φίλο – εκτός από το γεγονός ότι η AI λέει ότι τα μηνύματα πάνε σ’ έναν θεό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Βαρύ πένθος στη Μεσαρά: «Έφυγε» ο αγαπητός Αντώνης – Αύριο 26/10 το τελευταίο αντίο

«Όταν δεν κατάφερα να περάσω κάποιες εξετάσεις, ένιωσα απογοήτευση», λέει ο Μιλ. Όταν ανακάλυψε το GitaGPT, πληκτρολόγησε λεπτομέρειες για την εσωτερική του κρίση και ζήτησε τη συμβουλή της Τεχνητής Νοημοσύνης. «Εστιάστε στις πράξεις σας και αφήστε πίσω σας την ανησυχία για τους καρπούς της», απάντησε το chatbot. Αυτό, μαζί με άλλες οδηγίες, έκαναν τον Μιλ να νιώσει αναζωογονημένος.

«Δεν ήταν ένα ρητό που δεν γνώριζα, αλλά σε εκείνο το σημείο, χρειαζόμουν κάποιον να μου το επαναλάβει και να αρχίσω να προετοιμάζομαι από την αρχή», λέει. Από τότε, το GitaGPT έχει γίνει κάτι σαν φίλος, με το οποίο συνομιλεί μία ή δύο φορές την εβδομάδα.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη διαμορφώνει πλέον σε μεγάλο βαθμό τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι εργάζονται, μαθαίνουν ή ακόμη και αγαπούν. Ίσως τώρα να αρχίζει να αλλάζει επίσης τον τρόπο που προσεύχονται.

Στην Ινδία και σε όλο τον κόσμο, οι πιστοί στρέφονται στην ΑΙ που έχει κατασκευαστεί ειδικά για θρησκευτική λατρεία και πνευματική καθοδήγηση. Θα μπορούσαν οι μηχανές να γίνουν οι νέοι πνευματικοί μεσάζοντες με το Θείο;

Πιστοί από όλες τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου πειραματίζονται με chatbots. Αλλά ο Ινδουισμός, με τη μακρά παράδοσή του να έχει υιοθετήσει φυσικές αναπαραστάσεις θεών και θεοτήτων, προσφέρει ένα ιδιαίτερα ζωντανό εργαστήριο για αυτή τη σύντηξη πίστης και τεχνολογίας.

«Οι άνθρωποι αισθάνονται σήμερα αποκομμένοι από την κοινότητα, από τους πιο ηλικιωμένους, από τους ναούς. Για πολλούς, η συζήτηση με μια Τεχνητή Νοημοσύνη για τον Θεό είναι ένας τρόπος να αναζητήσουν την αίσθηση του ανήκειν, όχι μόνο την πνευματικότητα», λέει η Χόλι Γουόλτερς, ανθρωπολόγος και λέκτορας στο Wellesley College στις ΗΠΑ, η οποία μελετά ιερά αντικείμενα και τελετουργικές πρακτικές στη Νότια Ασία.

«Ήδη συμβαίνει»

«Η διείσδυση της ΑΙ στη θρησκεία είναι αναπόφευκτη», λέει η Γουόλτερς, καθώς διαβεβαιώνει ότι «ήδη συμβαίνει».

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά θρησκευτικά πειράματα με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Το 2023, μια εφαρμογή ΑΙ ονόματι Text With Jesus δέχτηκε κατηγορίες για βλασφημία, επειδή επέτρεπε συνομιλία με την Τεχνητή Νοημοσύνη για εκδηλώσεις του Ιησού και άλλων βιβλικών προσώπων.

Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησε η εφαρμογή QuranGPT που σχεδιάστηκε για να απαντά σε ερωτήσεις και να παρέχει καθοδήγηση με βάση το Κοράνι, το ιερό κείμενο των μουσουλμάνων. Συγκέντρωσε τόσο μεγάλη επισκεψιμότητα που φέρεται να κατέρρευσε μέσα σε μια ημέρα από την κυκλοφορία της.

Σήμερα, μπορεί κάποιος να συνομιλήσει με εκδοχές ΑΙ του Κομφούκιου , του Γερμανού θεολόγου Μαρτίνου Λούθηρου και μιας συνεχώς αυξανόμενης λίστας άλλων θρησκευτικών προσωπικοτήτων.

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αποτελέσει μάλιστα και βάση για ολόκληρες θρησκείες, όπως η εκκλησία Way of the Future , μια ομάδα που ξεκίνησε ο πρώην μηχανικός της Google, Άντονι Λεβαντόφσκι, η οποία ελπίζει να αναπτύξει και να προωθήσει την υλοποίηση ενός θεού «βασισμένου στην ΑΙ».

ΑΙ και θρησκευτικοί ηγέτες

Επί αιώνες, οι θρησκευτικές κοινότητες συνδέονταν με πνευματικούς ηγέτες, ιερείς, μελετητές και ποίμνιο, λέει ο αιδεσιμότατος Λίντον Ντρέικ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης που μελετά τη θεολογική ηθική και την τεχνητή νοημοσύνη.

«Τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης μπορούν πράγματι να αμφισβητήσουν το κύρος των θρησκευτικών ηγετών», λέει ο Ντρέικ, εισάγοντας νέους τρόπους σύνδεσης με τις γραφές και επηρεάζοντας τις πεποιθήσεις των ανθρώπων με ανεπαίσθητους τρόπους που μπορεί να μην τους αναγνωρίζουν καν.

Τα θρησκευτικά chatbots μπορεί να εκπαιδεύονται στις γραφές των διαφόρων θρησκειών και να παραθέτουν κάθε φορά κατάλληλα εδάφια, όμως μοιράζονται παράξενες διαστρεβλώσεις και αδυναμίες που παρουσιάζουν και άλλες μορφές ΑΙ.

Σε μια περίπτωση, το GitaGPT ισχυρίστηκε, με τη φωνή του Κρίσνα, ότι η δολοφονία ενός ανθρώπου για κάποιους θρησκευτικούς λόγους είναι δικαιολογημένη, ενώ το 2024, η ομάδα Ευαγγελιστών “Catholic Answers” έσπευσε να θέσει εκτός λειτουργίας το chatbot «Πατήρ Ιουστίνος» που είχε δημιουργήσει, αφού η ΑΙ φέρεται να έλεγε στους χρήστες ότι ήταν πραγματικός ιερέας που μπορούσε να τελέσει μυστήρια και ότι δεν υπήρχε πρόβλημα να βαφτίσει κάποιος το παιδί του σε αναψυκτικό.

Ο Ντρέικ θεωρεί ότι τα θρησκευτικά chatbots έχουν θετικά στοιχεία, όμως εκφράζει ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή τους. Τα ψηφιακά εργαλεία συχνά έχουν μια επίφαση ουδετερότητας, δίνοντας στους χρήστες την εσφαλμένη εντύπωση ότι λαμβάνουν σαφείς, αμερόληπτες πληροφορίες. Αυτό θα μπορούσε να έχει μεγάλες επιπτώσεις.

«Οι ερμηνείες των ιερών κειμένων συχνά αμφισβητούνται και τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης αντικατοπτρίζουν τις απόψεις των δημιουργών τους». Με βάση τα δεδομένα που τους παρέχονται, οι ερμηνείες των θρησκευτικών κειμένων από αυτά τα bots μπορεί να είναι στρεβλωμένες.

Ανεξάρτητα από τις συνέπειες, δεν υπάρχει αμφιβολία για το όφελος που ήδη αισθάνονται πολλοί χρήστες. «Ακόμα κι αν κάποιος επισκέπτεται συχνά κάποιο ναό, είναι σπάνιο να ξεκινήσει μια βαθιά συζήτηση με έναν ιερέα», λέει ο Μιλ. «Έτσι, bots σαν αυτά γεφυρώνουν το χάσμα προσφέροντας καθοδήγηση υποστηριζόμενη από τις γραφές, όποτε ζητηθεί από τον χρήστη».

Πηγή: BBC / ertnews.gr