Σπυριδάκη: «Η Κυβέρνηση με ύφος αλαζονικό «δικαιολογεί» την αύξηση του εισιτηρίου στη Σπιναλόγκα»

«Η Κυβέρνηση και ο ΟΔΑΠ οφείλουν να καταλάβουν ότι τα μνημεία δεν είναι απλώς πηγές εσόδων»

Η απάντηση του ΟΔΑΠ στην Ερώτηση που κατέθεσε η Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, Κατερίνα Σπυριδάκη, για τις δραματικές επιπτώσεις της αύξησης του εισιτηρίου στη Σπιναλόγκα από τα 8 στα 20 ευρώ, προκαλεί οργή και αγανάκτηση. Δεν είναι μόνο το περιεχόμενο, είναι κυρίως το ύφος της – ένα ύφος που ισορροπεί στα όρια της ειρωνείας, που αντιμετωπίζει με αλαζονεία και αυταρχικότητα τις εύλογες ανησυχίες της τοπικής κοινωνίας, των επαγγελματιών και των επισκεπτών.

Πώς είναι δυνατόν ο ΟΔΑΠ να επιμένει ότι η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου «ουδόλως» επηρέασε τη μείωση της επισκεψιμότητας; Μια τέτοια απόλυτη και αφοριστική διατύπωση, εκτός του ότι έρχεται σε αντίθεση με την ίδια τη λογική της αγοράς και τη συμπεριφορά του καταναλωτή, αποκαλύπτει μια επικίνδυνη αδιαφορία απέναντι στην πραγματικότητα που βιώνουν επιχειρηματίες και πολίτες στο Λασίθι. Σε ποια λογική μπορεί να στηριχθεί η άποψη ότι η κατακόρυφη αύξηση του αντιτίμου δεν επηρεάζει την προσβασιμότητα; Αρκεί να ρωτήσει κανείς τους ίδιους τους επισκέπτες και τους επαγγελματίες της περιοχής για να λάβει την απάντηση.

Το επιχείρημα του ΟΔΑΠ, ότι τα έσοδα του Μαΐου 2025 (652.360 ευρώ) ξεπέρασαν τα αντίστοιχα του Μαΐου 2024 (325.703 ευρώ), επιβεβαιώνει την θέση μας ότι υπάρχει απώλεια επισκεπτών, αφού αν δεν υπήρχε μείωση επισκεπτών τα έσοδα θα ήταν – για τον ίδιο αριθμό επισκεπτών – 814.257€! Αυτό που αποκρύπτεται συστηματικά είναι ότι η ίδια περίοδος κατέγραψε πτώση επισκεψιμότητας – και μάλιστα σε ένα μνημείο που αποτελεί τον μοναδικό ανοιχτό τουριστικό πόλο στο Λασίθι, την ώρα που άλλα σημαντικά σημεία, όπως το Δικταίον Άντρον, παραμένουν κλειστά.

Κι όμως, αντί να αναγνωρίσει το πρόβλημα, ο ΟΔΑΠ επιλέγει να το σχετικοποιήσει, να το υποτιμήσει, να το αποδώσει σε «διεθνείς συγκυρίες» και σε «καιρικές συνθήκες». Αντί να σταθεί με σοβαρότητα και υπευθυνότητα, επιδεικνύει μια αλαζονική ελαφρότητα, σα να μην πρόκειται για την καθημερινότητα χιλιάδων οικογενειών, επιχειρήσεων και εργαζομένων που εξαρτώνται από την επισκεψιμότητα του μνημείου.

Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η απάντηση δεν περιλαμβάνει ούτε μία σαφή δέσμευση για την επανεπένδυση των αυξημένων εσόδων στον ίδιο τον χώρο της Σπιναλόγκας. Δεν αναφέρεται κανένα συγκεκριμένο έργο, κανένα χρονοδιάγραμμα, κανένας προγραμματισμός. Το μόνο που ακούμε είναι γενικόλογες εξαγγελίες για «μελλοντική αξιοποίηση» και για «ωριμότητα μελετών».

Το βασικό ζήτημα είναι η ανταποδοτικότητα. Ένα δίκαιο και διαφανές πλαίσιο θα όφειλε να προβλέπει ότι ένα ποσοστό της τάξης του 20% έως 30% από τα έσοδα κάθε αρχαιολογικού χώρου παραμένει στον ίδιο τον χώρο, προκειμένου να διατεθεί στη συντήρηση, την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και υπηρεσιών του. Μόνο έτσι οι επισκέπτες θα βλέπουν άμεσα ότι τα χρήματα που καταβάλλουν επιστρέφουν στον χώρο, βελτιώνοντας την εμπειρία τους και προστατεύοντας το ίδιο το μνημείο.

Μάλιστα στο απαντητικό έγγραφο του ΟΔΑΠ μπορεί κανείς να βρει μόνο γενικόλογες διακηρύξεις και παραπλανητικές διατυπώσεις, που φτάνουν στο σημείο να παρουσιάζουν τη Σπιναλόγκα σχεδόν ως τετελεσμένα ενταγμένη στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Αυτό δεν ισχύει. Η υποψηφιότητα της Σπιναλόγκας έχει ήδη απορριφθεί από την ICOMOS και η διαδικασία παραμένει ανοιχτή και αβέβαιη. Το να γίνεται λόγος για την UNESCO σαν δεδομένο, αποτελεί επικοινωνιακό τέχνασμα και προσβολή απέναντι στην τοπική κοινωνία που αγωνιά και στους φορείς που στήριξαν αυτή την προσπάθεια εδώ και χρόνια.

Ακόμη χειρότερο, το Υπουργείο και ο ΟΔΑΠ επιμένουν να αντιμετωπίζουν το μνημείο πρωτίστως ως «νησίδα-φρούριο», περιορίζοντας την αφήγηση στην ενετική του διάσταση, και αγνοώντας την πραγματική, παγκόσμιας εμβέλειας σημασία του: την ιστορία του κοινωνικού αποκλεισμού, της ασθένειας και της ανθρώπινης αντοχής. Η Σπιναλόγκα δεν είναι φρούριο, είναι τόπος μνήμης.

Την ίδια στιγμή, οι απαντήσεις του ΟΔΑΠ αποφεύγουν συστηματικά να δεσμευτούν για το κρίσιμο ζήτημα: πώς επανεπενδύονται τα αυξημένα έσοδα από την εκτόξευση του εισιτηρίου στα 20 ευρώ. Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε συγκεκριμένα έργα, χρονοδιάγραμμα ή διαφανή κατανομή πόρων. Αντί για αυτό, προβάλλονται γενικόλογες εξαγγελίες και επικοινωνιακές κορώνες για «σεβασμό» και «ανάδειξη».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναξιοπιστίας των επιχειρημάτων του Υπουργείου είναι η ίδια η Ακρόπολη. Όπως παραδέχεται η ίδια η Υπουργός Πολιτισμού σε απάντησή της, οι χώροι υγιεινής στον αρχαιολογικό χώρο λειτουργούσαν από τη δεκαετία του 1980 και μόλις πρόσφατα ανακατασκευάστηκαν μέσω χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης – όχι από τα τεράστια ίδια έσοδα που αποφέρει το πιο επισκέψιμο μνημείο της χώρας.

Δηλαδή, επί 45 ολόκληρα χρόνια, το κράτος δεν κατάφερε να εξασφαλίσει πόρους από τα εισιτήρια της Ακρόπολης για να ανακαινίσει τις τουαλέτες του πιο διάσημου μνημείου στον κόσμο! Αν αυτό ισχύει για την Ακρόπολη, πώς μπορεί να πείθει κανείς ότι τα αυξημένα έσοδα της Σπιναλόγκας θα επανεπενδυθούν στον χώρο της και δεν θα χαθούν μέσα στη γραφειοκρατία και στην αδιαφάνεια;

Η Σπιναλόγκα, με την ιδιαίτερη ιστορική και κοινωνική σημασία της, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται απλώς ως «Β κατηγορίας» χώρος με αντίτιμο 20 ευρώ, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η μνήμη, η συμβολική της αξία και η υποψηφιότητά της για τον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Δεν είναι απλά ένα αξιοθέατο, είναι τόπος μνήμης, είναι ένα κομμάτι της συλλογικής μας ιστορίας. Και το ελάχιστο που θα όφειλε το Υπουργείο είναι να διασφαλίσει την καθολική και ισότιμη πρόσβαση όλων – όχι να μετατρέψει την επίσκεψη σε προνόμιο «πολυτελείας» για λίγους.

Είναι, τέλος, πρόκληση να παρουσιάζεται η δωρεάν είσοδος για νέους έως 25 ετών ως κοινωνική πολιτική που αντισταθμίζει την αύξηση. Μια τετραμελής οικογένεια εξακολουθεί να χρειάζεται πάνω από 200 ευρώ για να επισκεφθεί τη Σπιναλόγκα – όταν συνυπολογιστούν τα εισιτήρια των γονέων, τα μεταφορικά και τα βασικά έξοδα. Είναι αυτό κοινωνική πολιτική; Ή μήπως είναι μια βολική επικοινωνιακή πρόφαση που αγνοεί την πραγματικότητα;

Η απάντηση του ΟΔΑΠ όχι μόνο δεν απαντά στις ουσιαστικές ανησυχίες, αλλά προκαλεί ακόμα περισσότερα ερωτήματα. Γιατί δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την αξιοποίηση των εσόδων; Γιατί δεν υπάρχει καμία αναφορά στις τραγικές ελλείψεις υποδομών στο νησί (τουαλέτες, μώλος, ηλεκτροδότηση); Γιατί δεν υπάρχει ούτε ίχνος αυτοκριτικής;

Κι όμως, υπάρχουν ήδη ώριμες μελέτες που θα μπορούσαν να καλυφθούν από ένα μόνο έτος αυξημένων εσόδων. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει εγκρίνει τη μελέτη για την ανακατασκευή και επέκταση του μόλου πρόσδεσης, με προϋπολογισμό περίπου 1 εκατ. ευρώ – ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 20% των ετήσιων εισπράξεων από το εισιτήριο.

Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη η μελέτη φωτισμού της Σπιναλόγκας από την ίδια ομάδα που επιμελήθηκε τον φωτισμό της Ακρόπολης, μέσω της “Δαίδαλος”. Το έργο αυτό χρειάζεται χρηματοδότηση, ώστε το μνημείο να αποκτήσει την εικόνα που του αξίζει και να πάψει να παραμένει κακοφωτισμένο και υποβαθμισμένο τις βραδινές ώρες.

Η Κυβέρνηση και ο ΟΔΑΠ οφείλουν να καταλάβουν ότι τα μνημεία δεν είναι απλώς πηγές εσόδων. Είναι δημόσια αγαθά, είναι κοινή μας κληρονομιά, είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας. Και η διαχείρισή τους απαιτεί σεβασμό, διαφάνεια, λογοδοσία και μέριμνα για την τοπική κοινωνία.

Ως Βουλευτής Λασιθίου του ΠΑΣΟΚ, καλώ το Υπουργείο Πολιτισμού να σταματήσει να κρύβεται πίσω από αριθμούς και ειρωνείες και να δώσει καθαρές απαντήσεις:

• Πού κατευθύνονται τα αυξημένα έσοδα;
• Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα επενδύσεων για τη Σπιναλόγκα;
• Με ποια μέτρα θα διασφαλιστεί η κοινωνική προσβασιμότητα;
• Πότε θα δούμε πραγματικά έργα αναβάθμισης και όχι μόνο εισπρακτικές πολιτικές;

Γιατί πολιτισμός χωρίς σεβασμό και κοινωνική δικαιοσύνη, δεν είναι πολιτισμός. Είναι λογιστική διαχείριση εις βάρος της ιστορίας και της κοινωνίας μας.