Τα κιλά δεν λένε όλη την αλήθεια για την υγεία

Ο «αόρατος» εχθρός που γερνάει την καρδιά

Εδώ και χρόνια ακούμε ότι τα περιττά κιλά επιβαρύνουν την καρδιά. Μια νέα μελέτη, όμως, που δημοσιεύθηκε στο The European Heart Journal, δείχνει πως η αλήθεια είναι λίγο πιο σύνθετη και, σε ορισμένα σημεία, ανατρεπτική. Δεν μετρά μόνο πόσο λίπος έχουμε, αλλά κυρίως πώς αυτό κατανέμεται στο σώμα μας.

Το ακόμη πιο ενδιαφέρον; Οι επιπτώσεις δεν είναι ίδιες για άνδρες και γυναίκες.

Επιστήμονες του Imperial College London και του King’s College London ανέλυσαν μαγνητικές τομογραφίες περισσότερων από 21.000 ενηλίκων που συμμετείχαν στο UK Biobank, μια μεγάλη ερευνητική βάση υγείας. Εξέτασαν διαφορετικούς τύπους λίπους:

το σπλαχνικό (βαθύ κοιλιακό),
το υποδόριο,
το λίπος στο ήπαρ,
στους μυς, αλλά και
το λεγόμενο «γυναικοειδές», στους γοφούς και τους μηρούς, για να δουν πώς σχετίζονται με την «καρδιαγγειακή ηλικία».
Πρόκειται για έναν δείκτη που δείχνει πόσο «γερασμένη» ή «νέα» μοιάζει η καρδιά και το αγγειακό σύστημα, συγκριτικά με την πραγματική ηλικία ενός ανθρώπου. Έτσι, ένας 50χρονος μπορεί να έχει καρδιά που μοιάζει 40 ή και 60 ετών, ανάλογα με την κατανομή λίπους.

Ο «αόρατος» κίνδυνος

Η μελέτη έδειξε με σαφήνεια ότι το σπλαχνικό λίπος, δηλαδή το λίπος που τυλίγει τα εσωτερικά όργανα και δεν φαίνεται εξωτερικά, είναι αυτό που «γερνά» περισσότερο την καρδιά. Σε αντίθεση με το λίπος κάτω από το δέρμα, το σπλαχνικό δρα σαν μεταβολικά ενεργό όργανο, εκκρίνοντας ορμόνες και φλεγμονώδεις ουσίες που καταπονούν το καρδιαγγειακό.

Αρνητική, επίσης, επίδραση φάνηκε να έχει το λίπος στο ήπαρ και η διείσδυση λίπους στους μυς, που συνδέθηκαν με πιο «γερασμένο» καρδιαγγειακό προφίλ.

Δύο διαφορετικά μοτίβα

Στους άνδρες, η αύξηση του κοιλιακού υποδόριου λίπους και η κλασική «ανδροειδής» κατανομή (σώμα σε σχήμα μήλου) συσχετίστηκαν με ταχύτερη γήρανση της καρδιάς.

Στις γυναίκες, το σπλαχνικό, το ηπατικό και το ενδομυϊκό λίπος ήταν εξίσου βλαβερά. Το «γυναικοειδές» λίπος, όμως, αυτό δηλαδή που αποθηκεύεται γύρω από γοφούς και μηρούς, έδειξε μια πιο περίπλοκη εικόνα: Πριν την εμμηνόπαυση είχε προστατευτικό ρόλο, μειώνοντας την καρδιαγγειακή ηλικία, αλλά μετά την εμμηνόπαυση το όφελος εξαφανιζόταν. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα επίπεδα οιστραδιόλης συσχετίζονταν με μικρότερη καρδιαγγειακή γήρανση στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενισχύοντας τη θεωρία ότι οι ορμόνες επηρεάζουν τον τρόπο που το λίπος επιδρά στην καρδιά.

«Ξέραμε τη διάκριση ανάμεσα σε σώμα “μήλο” και “αχλάδι”, αλλά δεν γνωρίζαμε πώς μεταφράζεται αυτό στους κινδύνους υγείας. Η έρευνά μας δείχνει ότι το “κακό” λίπος γύρω από τα όργανα επιταχύνει τη γήρανση της καρδιάς. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, όπως το λίπος στους γοφούς και τους μηρούς στις γυναίκες, μπορεί να έχει προστατευτικό ρόλο», δήλωσε ο καθηγητής Declan O’Regan, επικεφαλής της μελέτης στο Imperial College.

Όταν ο Δείκτης Μάζας Σώματος δεν αρκεί

Ένα από τα πιο αποκαλυπτικά σημεία ήταν η αδυναμία του ΔΜΣ (BMI) να αποτυπώσει σωστά τον κίνδυνο. Ο δείκτης υπολογίζεται εύκολα, αλλά δεν ξεχωρίζει αν τα κιλά προέρχονται από λίπος ή μυϊκή μάζα. Έτσι, δύο άνθρωποι με ίδιο BMI μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετική καρδιαγγειακή ηλικία. Στη μελέτη:

31% των γυναικών που χαρακτηρίζονταν «υπέρβαρες» είχαν στην πραγματικότητα φυσιολογικό ποσοστό λίπους.

11% των «υπέρβαρων» ανδρών κατατάχθηκαν σε κανονικό εύρος.

23% των «υπέρβαρων» ανδρών αποδείχθηκαν ότι άνηκαν στην κατηγορία της παχυσαρκίας.

Τα αποτελέσματα δείχνουν πως ο ΔΜΣ συχνά «παραπλανά». Ένας αθλητής με πολλή μυϊκή μάζα κι ένας άνθρωπος που διάγει καθιστική ζωή (με πολύ σπλαχνικό λίπος) μπορεί να έχουν την ίδια τιμή ΔΜΣ, αλλά εντελώς διαφορετική καρδιαγγειακή υγεία.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την πρόληψη

Το βασικό μήνυμα είναι πως η θέση του λίπους μετρά περισσότερο από τον αριθμό στη ζυγαριά. Το σπλαχνικό λίπος είναι ο μεγάλος εχθρός, ενώ το λίπος στους γοφούς μπορεί όχι μόνο να μην είναι πρόβλημα, αλλά να προστατεύει τις γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση.

Η μελέτη βρήκε ακόμη ότι ασθενείς με διαβήτη που έπαιρναν μετφορμίνη είχαν πιο αδύναμους συσχετισμούς ανάμεσα στο «κακό» λίπος και τη γήρανση της καρδιάς. Οι συγγραφείς σχολίασαν ότι οι νέες θεραπείες με αγωνιστές του GLP-1, που μειώνουν το σπλαχνικό και το ηπατικό λίπος, ίσως αποδειχθούν σημαντικές, αν και δεν εξετάστηκαν στη συγκεκριμένη μελέτη.

Εν κατακλείδι, αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε ορμόνες ή γονίδια, μπορούμε να περιορίσουμε το σπλαχνικό λίπος με σωστή διατροφή, τακτική άσκηση και έλεγχο του σακχάρου. Μέχρι να γίνουν πιο προσιτές οι απεικονιστικές εξετάσεις που αποκαλύπτουν λεπτομερώς την κατανομή λίπους, οι ειδικοί τονίζουν ότι η περίμετρος της μέσης είναι καλύτερος δείκτης κινδύνου από τον ΔΜΣ.

Με πληροφορίες του ygeiamou.gr