Το Μαγιάτικο Στεφάνι και η ιστορία του

Πρωτομαγιά: Γιατί φτιάχνουμε στεφάνι – Τι συμβολίζει – Η σχέση με την Περσεφόνη και τον Κλείδωνα

Το Μαγιάτικο Στεφάνι έχει την τιμητική του με την είσοδο του Μάη και η ιστορία του χάνεται στα βάθη της ελληνικής ιστορίας.

Τα έθιμα και οι δράσεις που συνοδεύουν τη μέρα της Πρωτομαγιάς ξεκινούν περνούν αιώνες ολόκληρους από γενιά σε γενιά. Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου που – στην Ελλάδα, τη Ρώμη και μέχρι το Βυζάντιο- ήταν αφιερωμένος στον ετήσιο εορτασμό της θεάς της γονιμότητας και της Γεωργίας, Δήμητρας.

Κάθε Πρωτομαγιά, οι πόρτες και τα μπαλκόνια γεμίζουν με στεφάνια λουλουδιών – ένα διαχρονικό σύμβολο της άνοιξης, της αναγέννησης και της αδιάσπαστης σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Το μαγιάτικο στεφάνι δεν είναι απλώς ένα διακοσμητικό στοιχείο, αλλά ένας φορέας μνήμης και πολιτισμού, ριζωμένος βαθιά στις παραδόσεις του λαού.

Η κατασκευή του, λιτή αλλά συμβολική, βασίζεται σε έναν κύκλο φτιαγμένο από εύκαμπτο ξύλο – συνήθως κληματαριά – ή μεταλλικό σύρμα. Πάνω σε αυτόν τον κύκλο ζωής, πλέκονται λουλούδια της εποχής: παπαρούνες, μαργαρίτες, στάχυα, γιασεμί και κάθε τι που φύεται στο ξύπνημα της φύσης.

Μια γιορτή με αρχαίες ρίζες

Η Πρωτομαγιά έχει τις ρίζες της πολύ πριν καθιερωθεί ως μέρα εργατικών αγώνων. Στην αρχαιότητα, ο Μάιος ήταν αφιερωμένος στη Δήμητρα, θεά της γεωργίας και της γονιμότητας, και στην Περσεφόνη, την κόρη της που επέστρεφε από τον Κάτω Κόσμο, φέρνοντας μαζί της τη βλάστηση και την ελπίδα. Συγκεκριμένα, η κόρη της, Περσεφόνη, που έρχεται από τον Κάτω Κόσμο αυτόν τον μήνα, από τον Άδη-σύζυγό της, ήταν ο λόγος για τη γιορτή των Ανθεστηρίων. Επρόκειτο για μία μεγάλη γιορτή όπου είθισται να προσφέρουν άνθη. Και κάπως έτσι ξεκίνησε να φτιάχνεται κάθε χρόνο το μαγιάτικο στεφάνι! Από τα Ανθεστήρια των αρχαίων Ελλήνων έως τα λαϊκά πανηγύρια του Βυζαντίου και της νεότερης Ελλάδας, η προσφορά λουλουδιών παρέμεινε βασική πράξη τιμής προς τη ζωή.

Το στεφάνι ως φυλαχτό

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, το στεφάνι δεν είναι μόνο γιορτινό στολίδι. Είναι προστασία και ευχή. Το φτιάχνουν όλα τα σπίτια – εκτός από εκείνα που πενθούν – και το κρεμούν στην είσοδο για να φέρει υγεία, τύχη και θετική ενέργεια. Το κάθε λουλούδι έχει τη δική του σημασία, και ο συνδυασμός τους λειτουργεί ως ένα άτυπο ξόρκι καλής τύχης.

Το στεφάνι παραμένει μέχρι τον Ιούνιο, όταν στην εορτή του Άη Γιάννη του Κλήδονα καίγεται σε τελετουργικές φωτιές. Εκεί, ανάμεσα σε κάρβουνα, στάχτη και χαμόγελα, ολοκληρώνει τον κύκλο του.

Από την αρχαία θρησκευτικότητα ως τα σύγχρονα μπαλκόνια της πόλης, το μαγιάτικο στεφάνι παραμένει αναλλοίωτο στην ουσία του: ένας κύκλος από άνθη που χωρά μέσα του αιώνες πίστης στη φύση, την ελπίδα και την ανανέωση της ζωής.

Η παράδοση ορίζει ότι στη γιορτή του Κλείδωνα το Μαγιάτικο στεφάνι, καίγεται στην γιορτινή πυρά. Τότε ανάβουν φωτιές σε δρόμους και πλατείες και πηδούν πάνω από τη φωτιά τρεις φορές, τρέχοντας.