Οι λέξεις της Κρητικής διαλέκτου που μάλλον δεν γνωρίζεις

Εσύ πόσες ξέρεις από αυτές ;

Η κρητική διάλεκτος, πλούσια και εκφραστική, διατηρεί λέξεις και φράσεις που αντικατοπτρίζουν την ψυχή του νησιού και των ανθρώπων του.

Πέρα από τα γνωστά, υπάρχουν λέξεις που, αν και μπορεί να ακούγονται διαφορετικά, κρύβουν μέσα τους την αλήθεια της καθημερινότητας και του συναισθήματος.

Ας δούμε πέντε τέτοιες χαρακτηριστικές λέξεις που χρησιμοποιούνται ακόμα στην Κρήτη, προσφέροντας μια μικρή γεύση της τοπικής λεκτικής ιδιομορφίας.

Οι λέξεις και η σημασία τους: Αποκαλύπτοντας την κρητική έκφραση

Κάθε λέξη φέρει ένα κομμάτι της κουλτούρας και της ιστορίας του τόπου. Στην Κρήτη, αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο, καθώς πολλές λέξεις έχουν διατηρηθεί αναλλοίωτες στο πέρασμα των αιώνων ή έχουν αποκτήσει ιδιαίτερες αποχρώσεις.

Εργάω: Όταν ο καιρός τρυπώνει στα κόκαλα

Η λέξη εργάω δεν έχει καμία σχέση με τη δουλειά, όπως ίσως θα περίμενε κάποιος. Στην κρητική διάλεκτο, το “εργάω” σημαίνει κρυώνω. Περιγράφει την αίσθηση του ψύχους που διαπερνά το σώμα, ειδικά τις κρύες νύχτες του χειμώνα στα ορεινά χωριά. Είναι μια λέξη που μεταφέρει άμεσα την έννοια της δυσφορίας από το κρύο. Έχει μια αμεσότητα, μια αλήθεια, που είναι δύσκολο να την βρεις αλλού.

Παράωρος: Όταν η λογική θολώνει

Ο όρος παράωρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον τρελό ή τον προβληματικό άνθρωπο. Δεν αναφέρεται απαραίτητα σε κλινική τρέλα, αλλά περισσότερο σε συμπεριφορές που αποκλίνουν από το αναμενόμενο, που είναι “εκτός τόπου και χρόνου”. Μπορεί να σημαίνει κάποιον που ενεργεί παράλογα, που δεν έχει τη σωστή κρίση. Είναι μια λέξη που μεταφέρει μια ελαφριά αποδοκιμασία, αλλά και μια κατανόηση της ιδιαιτερότητας του ατόμου.

Μανίζω: Το ξέσπασμα του θυμού

Το ρήμα μανίζω είναι πολύ συχνό στην καθημερινή ομιλία και σημαίνει θυμώνω/τσαντίζομαι. Περιγράφει το ξέσπασμα του θυμού, την ενόχληση που μπορεί να φτάσει σε εκνευρισμό. Όταν κάποιος “μανίζει”, σημαίνει ότι έχει φτάσει στα όριά του, ότι η υπομονή του έχει εξαντληθεί. Η λέξη αυτή, έχει μια δύναμη, μια ένταση, που την κάνει να ξεχωρίζει.

Πούλος: Η έκφραση της απόρριψης

Η λέξη πούλος είναι μια άμεση και δυναμική έκφραση. Αναφέρεται στη μούντζα, τη χειρονομία της απόρριψης ή της αγανάκτησης. Η φράση “Πάρε ένα πούλο!” είναι ένας τρόπος να διώξεις κάποιον, να του δείξεις ότι δεν τον θέλεις, ότι έχεις αγανακτήσει μαζί του. Είναι μια εκδήλωση περιφρόνησης, μια αντίδραση σε κάτι που έχει φτάσει στα όρια. Είναι κάτι που ακούς, όχι και τόσο σπάνια.

Ψακώνω: Όταν κάτι γίνεται τοξικό

Το ρήμα ψακώνω σημαίνει φαρμακώνω. Δεν αναφέρεται μόνο στη κυριολεκτική δηλητηρίαση, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μεταφορικά. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να “ψακώσει” τη ζωή κάποιου άλλου με τα λόγια ή τις πράξεις του, δηλαδή να την κάνει τοξική, να την καταστρέψει. Είναι μια λέξη με βαρύ νόημα, που υποδηλώνει μια αρνητική επίδραση που διαβρώνει.

Πηγή: daynight.gr