«Δεν φταίνε οι γονείς για τον αυτισμό»: Επιστήμονες καταρρίπτουν μύθους

Τρεις ειδικοί ξεκαθαρίζουν τι ισχύει και τι όχι γύρω από το φάσμα του αυτισμού

Τρεις καταξιωμένες επιστήμονες –η Δρ. Lindsay O’Dell, η Δρ. Charlotte Brownlow και η Δρ. Sandra Thom-Jones– υπογράφουν στο The Conversation ένα άρθρο που επανεξετάζει και καταρρίπτει παλιούς και νέους μύθους για τον αυτισμό.

Οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τη χρήση παρακεταμόλης στην εγκυμοσύνη, με σύνδεση στον αυτισμό, προκάλεσαν σοβαρές αντιδράσεις στον επιστημονικό κόσμο. Πρόκειται για θέσεις που δεν έχουν επιστημονική βάση και συνεχίζουν μια μακρά παράδοση παραπληροφόρησης που μεταθέτει το «φταίξιμο» για τον αυτισμό στους γονείς. Ωστόσο, η έρευνα έχει δείξει ξεκάθαρα ότι τέτοιες απόψεις είναι αβάσιμες. Δύο από τους πιο διαδεδομένους μύθους που εξακολουθούν να επανέρχονται είναι ότι οι γονείς επηρεάζουν την εκδήλωση του αυτισμού και ότι ο αυτισμός μπορεί να «θεραπευτεί» ή να «ξεπεραστεί». Μελέτες δεκαετιών αλλά και οι φωνές των ίδιων των αυτιστικών ατόμων έχουν αποδείξει ακριβώς το αντίθετο.

Πώς η επιστήμη βάζει τέλος σε παρερμηνείες γύρω από το φάσμα

Οι τρεις καθηγήτριες παρεμβαίνουν στη δημόσια συζήτηση, απαντώντας στις αμφιλεγόμενες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ και βάζοντας τέλος σε παρανοήσεις γύρω από τον αυτισμό.

Αυτό το μοτίβο προετοίμαζε το έδαφος για μεταγενέστερες ψευδείς ισχυρισμούς. Στη δεκαετία του 1990, ο Andrew Wakefield, ένας Βρετανός γαστρεντερολόγος, ισχυρίστηκε ότι το εμβόλιο κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς (MMR) προκαλούσε αυτισμό. Η εργασία του αποκαλύφθηκε αργότερα ως ψευδής, η μελέτη αποσύρθηκε και η ιατρική του άδεια ανακλήθηκε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Τρόμος στο Ρέθυμνο: Καρότσι πετάχτηκε στη μέση του δρόμου από τον δυνατό αέρα – Δείτε το βίντεο

Εκτενείς έρευνες έχουν από τότε αποδείξει οριστικά ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του εμβολίου και του φάσματος του αυτισμού. Ωστόσο, η ζημία συνεχίζεται. Τα ποσοστά εμβολιασμού μειώθηκαν, ακολούθησαν επιδημίες προληπτικών ασθενειών και ορισμένα παιδιά πέθαναν ή υπέστησαν σοβαρές επιπλοκές.

Έκτοτε, έχουν προταθεί και στη συνέχεια διαψευσθεί άλλες υποθετικές αιτίες, από τη γλουτένη και την αγελαδινό γάλα έως τις καισαρικές τομές και ακόμη και τα υπερηχογραφήματα. Όλες αυτές οι θεωρίες έχουν το ίδιο λανθασμένο συμπέρασμα: αποδίδουν την ευθύνη για τον αυτισμό σε κάτι που υποτίθεται ότι έχει κάνει ή παραλείπει να κάνει έναν γονέα, συνήθως η μητέρα.

Ο κίνδυνος από τους ψευδείς ισχυρισμούς

Η πρόσφατη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ σχετικά με την παρακεταμόλη αναβιώνει τέτοιους παλαιότερους μύθους που έχουν πλήρως διαψευσθεί, αλλά εξακολουθούν να έχουν εκπληκτική επιρροή. Όπως και οι ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με τα εμβόλια ή το αγελαδινό γάλα, υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν πραγματική βλάβη τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς.

Όταν τέτοιες δηλώσεις προέρχονται από εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες και όχι από επιστημονικούς εμπειρογνώμονες, διαδίδονται γρήγορα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι αλγόριθμοι ενισχύουν το εντυπωσιακό περιεχόμενο και καθίστανται πιο δύσκολη τη διόρθωση του.

Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό του Αμερικανού Προέδρου. Ένας μεγάλος αριθμός διεθνών ερευνών δεν δείχνει καμία σχέση μεταξύ της λήψης παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του αυτισμού. Οι λίγες μελέτες που έθεσαν ανησυχίες ήταν μικρές, συχνά βασισμένες σε πειράματα σε ζώα ή σε περιορισμένα δεδομένα παρατήρησης. Τα ευρήματά τους δεν έχουν ποτέ επαναληφθεί σε μεγάλης κλίμακας έρευνες σε ανθρώπους.

Αυτό το μοτίβο είναι γνωστό από άλλες «φοβίες» σχετικά με τον αυτισμό. Οι πρώτες μελέτες που υποδείκνυαν μια σχέση μεταξύ των υπερηχογραφημάτων ή των προγεννητικών στρών και του αυτισμού βασίζονταν επίσης σε ζωικά μοντέλα και δεν επιβεβαιώθηκαν από μελέτες σε μεγάλους πληθυσμούς.

Ωστόσο, όμως, και στην περίπτωση που οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν καταρριφθεί, ο αντίκτυπός τους μπορεί να παραμείνει για χρόνια. Έρευνες δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό: το 2021, σχεδόν το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων δεν ήταν σίγουρο για την ασφάλεια του εμβολίου MMR. Οι γονείς αυτιστικών παιδιών ήταν πιο πιθανό να πιστεύουν σε μια σύνδεση με τα εμβόλια, γεγονός που υποδηλώνει ότι ορισμένοι έχουν εσωτερικεύσει την ιδέα της «ευθύνης» των γονέων.

Το μήνυμα των καθηγητών

Αυτού του είδους τα μηνύματα παρουσιάζουν τον αυτισμό ως κάτι που «πήγε στραβά» στη μήτρα – κάτι που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε προληφθεί. Αυτό εντείνει το στίγμα και τη διάκριση εναντίον των αυτιστικών ατόμων και των οικογενειών τους. Επίσης, τοποθετεί όλες τις μορφές αυτισμού ως ελάττωμα και όχι ως φυσική νευροδιαφορετικότητα του ανθρώπου.

Η αύξηση των διαγνώσεων αυτισμού δεν αντανακλά μια ξαφνική αύξηση των περιπτώσεων, αλλά μια καλύτερη κατανόηση και αναγνώριση των αυτιστικών ατόμων. Αντί να ρωτάμε «Τι προκαλεί τον αυτισμό;», η πιο χρήσιμη ερώτηση είναι να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που υποστηρίζει τα αυτιστικά παιδιά και ενήλικες.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, η επιστημονική έρευνα απορρίπτει κατηγορηματικά τους μύθους που αποδίδουν την ευθύνη για τον αυτισμό στους γονείς ή στις καθημερινές επιλογές τους κατά την εγκυμοσύνη. Αντί να επικεντρωθούμε σε ψευδείς αιτίες και αβάσιμους φόβους, προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση, στην κατανόηση και στην υποστήριξη των αυτιστικών ατόμων και των οικογενειών τους.