Γιατί πρέπει να κοιμάσαι πριν τις 12 – Τι συμβαίνει στο μυαλό σου μετά τα μεσάνυχτα;

Τι έχουν δείξει σχετικές έρευνες

Όταν το ρολόι περνά τα μεσάνυχτα, κάτι αλλάζει μέσα μας. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος παύει να λειτουργεί όπως την ημέρα – και αυτό μπορεί να επηρεάσει τη σκέψη, τα συναισθήματα και τις αποφάσεις μας με τρόπους που δεν αντιλαμβανόμαστε.

Μελέτες δείχνουν ότι μετά τα μεσάνυχτα, ο νους μας γίνεται πιο επιρρεπής σε αρνητικές σκέψεις και παρορμητικές επιλογές.

Η ψυχολογία μας αλλάζει δραματικά: τα αρνητικά συναισθήματα τραβούν περισσότερο την προσοχή μας, οι απαγορευμένες ιδέες αποκτούν γοητεία και οι αναστολές υποχωρούν. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί ξαγρυπνούν αναζητώντας παρηγοριά σε φαγητό, αλκοόλ ή άλλες παρορμήσεις.

Φωτογραφία Αρχείου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Εορτολόγιο: Σε ποιους να πείτε «Χρόνια Πολλά» σήμερα Δευτέρα 20 Οκτωβρίου

Ο κιρκάδιος ρυθμός

Όπως αναφέρεται στο Science Alert, η εξήγηση, σύμφωνα με τους ερευνητές του Χάρβαρντ, βρίσκεται στον κιρκάδιο ρυθμό – το βιολογικό μας ρολόι που ρυθμίζει τη συμπεριφορά και τη διάθεση μέσα στο 24ωρο. Όπως το σώμα μας προετοιμάζεται για δράση την ημέρα, έτσι τη νύχτα ενεργοποιεί μηχανισμούς ξεκούρασης και αυτοσυντήρησης. Όταν, όμως, παραμένουμε ξύπνιοι, «παραβιάζουμε» αυτή τη φυσική ισορροπία. Ο εγκέφαλος, κουρασμένος και εκτός ρυθμού, βλέπει τον κόσμο πιο σκοτεινό και αντιδρά πιο έντονα σε κάθε αρνητικό ερέθισμα.

Η εξελικτική προσέγγιση

Από εξελικτική άποψη, αυτό ίσως είχε κάποτε νόημα. Οι πρόγονοί μας ήταν πιο ευάλωτοι τη νύχτα και χρειάζονταν αυξημένη εγρήγορση για να αντιληφθούν κινδύνους. Σήμερα, όμως, αυτή η αρχαία αντίδραση μπορεί να στραφεί εναντίον μας. Το μυαλό υπερεκτιμά απειλές, παρερμηνεύει συναισθήματα και ενισχύει τάσεις αυτοκαταστροφής.

Η έλλειψη ύπνου επιδεινώνει την κατάσταση. Ο νευρολόγος Ελίζαμπεθ Κλέρμαν από το Χάρβαρντ προειδοποιεί ότι εκατομμύρια άνθρωποι που μένουν ξύπνιοι τις μεταμεσονύκτιες ώρες –είτε από εργασία είτε από αϋπνία– λειτουργούν με μειωμένη πνευματική καθαρότητα. Η κρίση τους αλλοιώνεται, η αυτοσυγκράτηση μειώνεται και η λογική σκέψη υποχωρεί.

Πηγή: pexels

Η περίπτωση των χρηστών ναρκωτικών

Οι ερευνητές φέρνουν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο ένας είναι ένας πρώην χρήστης ναρκωτικών που καταφέρνει να ελέγξει την επιθυμία του όλη μέρα, αλλά υποκύπτει μόλις νυχτώσει. Ο άλλος, ένας φοιτητής που παλεύει με την αϋπνία και νιώθει κάθε βράδυ πιο μόνος, απελπισμένος και αποκομμένος. Και στις δύο περιπτώσεις, η νύχτα λειτουργεί σαν καταλύτης που μετατρέπει την ψυχική πίεση σε επικίνδυνη πράξη.

Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τον κίνδυνο. Οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες αυτοτραυματισμού συμβαίνουν πολύ συχνότερα μεταξύ μεσάνυχτα και 6 το πρωί. Έρευνα του 2020 έδειξε ότι η νυχτερινή εγρήγορση από μόνη της αποτελεί παράγοντα κινδύνου, πιθανώς επειδή διαταράσσει τους κιρκάδιους ρυθμούς. Εκείνες τις ώρες, όταν όλα είναι σιωπηλά και κανείς δεν είναι ξύπνιος να παρέμβει, ο πόνος και η μοναξιά φαντάζουν αβάσταχτα, και η απελπισία μοιάζει με διέξοδο.

Παρά τα ευρήματα, ελάχιστες μελέτες έχουν ερευνήσει πώς ακριβώς ο ύπνος και το βιολογικό ρολόι επηρεάζουν τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Και αυτό αφήνει αναπάντητα ερωτήματα για όσους εργάζονται σε βάρδιες – π.χ. γιατρούς, πιλότους, υπαλλήλους ασφαλείας – που περνούν τα μεσάνυχτα σε εγρήγορση.