Στόχος η προστασία των κληρονόμων που βρίσκονται εν αγνοία τους μπροστά σε ένα βουνό από χρέη

Μετά τις διαθήκες και την απόφαση να διατηρηθούν οι ιδιόγραφες με μεγαλύτερες δικλίδες ασφαλείας, έρχονται σημαντικές αλλαγές σε δύο ακόμα κρίκους της κληρονομικής αλυσίδας που αφορούν τις διαδικασίες αποδοχής και αποποίησης της κληρονομιάς με στόχο αφενός την προστασία των κληρονόμων, που πολλές φορές βρίσκονται εν αγνοία τους μπροστά σε βουνό από χρέη, αλλά και τη διασφάλιση των δανειστών, ώστε να μη βρεθούν σε κενό ασφαλείας δικαίου, με απρόβλεπτες συνέπειες στο επιχειρηματικό και οικονομικό επίπεδο.

Η ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί με απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης, του υπουργού Γιώργου Φλωρίδη και του υφυπουργού Ιωάννη Μπούγα, για τις μεταρρυθμίσεις στο κληρονομικό δίκαιο, έπειτα από σχεδόν οκτώ δεκαετίες, συνεχίζει το σύνθετο και πολυεπίπεδο έργο της, με πολύ προσεκτικά βήματα γνωρίζοντας πολύ καλά ο καθένας εξ αυτών, λόγω και του θεσμικού του ρόλου, τη βαρύτητα και τη σημαντικότητα του νομοθετήματος που καλούνται να συνθέσουν, το οποίο αφενός αφορά όλους τους πολίτες και αφετέρου έχει άμεση αντανάκλαση στη λειτουργία εκατοντάδων επιχειρήσεων μετά τον θάνατο του αρχικού τους ιδιοκτήτη.

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», στην τελευταία τους συνεδρίαση τα μέλη της ομάδας εργασίας άνοιξαν το πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο της αποδοχής και της αποποίησης της κληρονομιάς.

Τι ισχύει

Με βάση το ισχύον δίκαιο, οι κληρονόμοι είναι υποχρεωμένοι μέσα σε τέσσερις μήνες από τον θάνατο του κληρονομουμένου να κάνουν δήλωση αποδοχής κληρονομιάς.

Η διαδικασία αυτή όμως, όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, γεννά πολλά ζητήματα, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που αποδέχονται σιωπηρά ή ρητά την κληρονομιά και εκ των υστέρων διαπιστώνουν ότι κληρονόμησαν δυσβάσταχτα χρέη που καθιστούν δύσκολη τη θέση τους. Δεν είναι λίγες οι φορές μάλιστα, όπως έχει δείξει και η δικαστηριακή πρακτική, που οι κληρονόμοι σε αυτές τις περιπτώσεις προσφεύγουν στα δικαστήρια επικαλούμενοι ακόμα και πλάνη για την ακριβή ημερομηνία θανάτου του κληρονομουμένου ή πλάνη για τον τρόπο που έφτασε η χρεωμένη περιουσία στα χέρια τους, αν π.χ. την αποδέχθηκαν ως εξ αδιαθέτου κληρονόμοι ή βάσει διαθήκης.

Παράταση

Μία από τις σκέψεις που κατατέθηκαν στο τραπέζι της επιτροπής για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου θέματος ήταν η παράταση της προθεσμίας πέραν του τετραμήνου, ώστε ο κληρονόμος να δύναται να αποποιηθεί και μετά την παρέλευση της προθεσμίας αυτής. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι με βάση τις ισχύουσες διατάξεις η περιουσία του κληρονομουμένου μετά την πράξη της αποδοχής ενώνεται με του κληρονόμου, με αποτέλεσμα εκείνος να ευθύνεται με όλη του την περιουσία έναντι πιθανών δανειστών.

Για να ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος και να προστατευθεί ο κληρονόμος και η προσωπική του περιουσία από οφειλές του κληρονομουμένου, εξετάστηκε από την επιτροπή το ενδεχόμενο της εφαρμογής και στη χώρα μας του αγγλοσαξονικού μοντέλου, δηλαδή πρώτα να εκκαθαρίζεται η κληρονομιαία περιουσία και ό,τι απομείνει, στη συνέχεια, να ενώνεται με την περιουσία που διαθέτει ο κληρονόμος. Επίσης, συζητήθηκε και η σκέψη ο κάθε κληρονόμος να προχωρά σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, ώστε εξ υπαρχής να είναι προστατευμένος έναντι οφειλών που μπορεί να αγνοεί ότι είχε ο κληρονομούμενος όταν έλεγε το «ναι» στην αποδοχή.

Με αυτές τις αλλαγές, όπως λένε αρμόδιες πηγές, επιτυγχάνεται και η προστασία των κληρονόμων, αφού δεν κινδυνεύουν να χάσουν την προσωπική τους περιουσία από χρέη που δεν είναι δικά τους, αλλά και η προστασία των δανειστών, ώστε να μην υπάρξει χάος στις συναλλαγές και να μην τεθεί υπό αμφισβήτηση η καλή πίστη.

Ξεχωριστό κεφάλαιο στις συζητήσεις και την ανταλλαγή των επιστημονικών απόψεων στην αρμόδια επιτροπή αποτέλεσε η αποποίηση της κληρονομιάς. Στην τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής, κατά πληροφορίες, διατυπώθηκε η σκέψη να μπορεί από την αρχή ο κληρονόμος που δεν επιθυμεί να αποδεχθεί την κληρονομιά να δηλώσει ότι την αποποιείται, είτε αυτή περιήλθε σε αυτόν στο πλαίσιο εξ αδιαθέτου κληρονομιάς είτε μέσω διαθήκης. Στόχος αυτής της αλλαγής που μελετάται είναι και πάλι η προστασία των πολιτών ώστε να μη βρίσκονται εκτεθειμένοι, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, αν ύστερα από καιρό βρεθεί κάποια διαθήκη και εκείνος έχει χάσει το δικαίωμα της αποποίησης λόγω παρέλευσης χρόνου.

Η επόμενη συνεδρίαση της επιτροπής έχει οριστεί για τις 17 Ιανουαρίου 2025, όποτε και τα μέλη της θα συζητήσουν την εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων για πρώτη φορά στο δίκαιο της χώρας μας με προσανατολισμό στην αναθεώρηση της απόλυτης απαγόρευσης.

Μια κληρονομική σύμβαση είναι η συμφωνία μεταξύ του κληρονομουμένου και ενός ή περισσότερων προσώπων, όπου καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις διανομής της περιουσίας μετά τον θάνατο του κληρονομουμένου. Μέχρι τώρα οι κληρονομικές συμβάσεις είναι έξω από το κληρονομικό μας δίκαιο, γι’ αυτό και η επιτροπή χειρίζεται, όπως κάθε κεφάλαιο των αλλαγών, με προσοχή τα ζητήματα που αναφύονται για να μην επιφέρουν δραματικές αλλαγές, αλλά σε κάθε περίπτωση να ισορροπούν με γνώμονα την ασφάλεια του δικαίου.