Τετραήμερη εργασία: Εντυπωσιακά τα αποτελέσματα από τα πρώτα πειράματα

Οι αντιρρήσεις παραμένουν ισχυρές

Η ιδέα της τετραήμερης εργασίας υπήρξε επί πολλά χρόνια μια ουτοπία, που συζητούσαν μόνο κάποιοι προοδευτικοί κύκλοι κι απλά ονειρεύονταν οι περισσότερες ομάδες εργαζομένων. Ο περιορισμός της εργασίας κατά μία ημέρα μπορεί στα χαρτιά να φαίνεται ως ακραίο μέτρο υπέρ του εργαζόμενου, ωστόσο τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν πως η μείωση των ημερών εργασίας δεν συνεπάγεται μείωση παραγωγικότητας.

Απεναντίας, φαίνεται να ενισχύει την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και προσφέρει ένα νέο μοντέλο για την οικονομία του 21ου αιώνα.

Τα πρώτα “πειράματα”

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ηράκλειο: Τρόμος στα χέρια του ίδιου της του γιου – Τη χτύπησε και την έπιασε από τα μαλλιά γιατί δεν του έδινε χρήματα

Το πρώτο κράτος που τόλμησε να πειραματιστεί ήταν η πάντα προοδευτική Ισλανδία. Μεταξύ 2015 και 2019 διεξήχθησαν δύο μεγάλης κλίμακας πειράματα που κάλυψαν περίπου το 1,3 % του εργατικού δυναμικού της Ισλανδίας, σε διάφορες υπηρεσίες του δημοσίου. Εργαζόμενοι μείωσαν το εβδομαδιαίο ωράριό τους από 40 σε 35 ή 36 ώρες, χωρίς μείωση στο μισθό. Τα αποτελέσματα μιλάνε από μόνα τους. Σημαντική βελτίωση στην ευημερία των εργαζομένων, μειωμένο στρες και burnout, ενώ η παραγωγικότητα παρέμεινε σταθερή ή ακόμη και αυξήθηκε.

Το Λογιστικό Τμήμα του Ρέικιαβικ παρουσίασε αύξηση 6,5% στους αριθμούς διεκπεραίωσης τιμολογίων, ενώ στο τμήμα εγγράφων της αστυνομίας του Ρέικιαβικ ο χρόνος επεξεργασίας αιτήσεων μειώθηκε από έξι σε δύο ημέρες. Μετά τα πειράματα, το 86% των εργαζομένων απέκτησε το δικαίωμα να διαπραγματευτεί μικρότερο ωράριο εργασίας.

Ακολούθησε η Ιαπωνία, ένα κράτος με μακρά παράδοση στην πολύωρη εργασία. Τον Αύγουστο του 2019, η Microsoft Japan εφάρμοσε το πρόγραμμα-πιλότο “»Work Life Choice Challenge Summer 2019». Έκλεισε τα γραφεία κάθε Παρασκευή, χορηγώντας πλήρη αμοιβή στους εργαζόμενους. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Παρατηρήθηκε αύξηση της παραγωγικότητας κατά περίπου 39,9%–40%, μετρώντας τις πωλήσεις ανά εργαζόμενο σε σχέση με τον Αύγουστο του προηγούμενου έτους. Επιπλέον, η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά περίπου 23%, ενώ η εκτύπωση χαρτιών μειώθηκε κατά 59%.

Πιο παραδοσιακές κοινωνίες εργαζομένων, όπως η Μεγάλη Βρετανία, αποφάσισαν να δώσουν στο πείραμα μια ευκαιρία. Ο μεγαλύτερος πιλότος τετραήμερης εργασίας διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου 2022, με τη συμμετοχή 61 εταιρειών και περίπου 2.900 εργαζομένων. Το 92% των εταιρειών αποφάσισε να συνεχίσει το μοντέλο μετά το τέλος του πιλότου στους συγκεκριμένους εργαζόμενους, ενώ το 50% από αυτές υιοθέτησε το μοντέλο ως μόνιμη πρακτική, σύμφωνα με στοιχεία του 2024. Ο μέσος όρος αύξησης εσόδων που παρουσίασαν όλες οι εταιρείες ήταν 1,4% (κάποιες, βέβαια, κατέγραψαν αύξηση ως και 34%). Εντυπωσιακό, όμως, ήταν το ποσοστό των αποχωρήσεων, το οποίο μειώθηκε κατά 57%.

Στην Ισπανία, η περιφέρεια της Βαλένθια ξεκίνησε το 2023 ένα παράξενο πιλοτικό πρόγραμμα τετραήμερης εβδομάδας με διάρκεια ενός μήνα: Με απόφαση της τοπικής κυβέρνησης «τοποθετήθηκαν» τοπικές εορτές σε τέσσερις διαδοχικές Δευτέρες και κηρύχθηκαν οι ανάλογες αργίες. Το πρόγραμμα επηρέασε 360.000 εργαζόμενους και είχε αμφίσημα αποτελέσματα: Η τουριστική κατηγορία παρουσίασε αύξηση, ενώ το λιανεμπόριο κατέγραψε κάμψη στις πωλήσεις.

Οι εργαζόμενοι δήλωσαν πανευτυχείς, κυρίως όσον αφορά τις περισσότερες ώρες που πέρασαν με τα παιδιά τους, όμως την ίδια στιγμή παρατηρήθηκε και σημαντική αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ. Η ισπανική κυβέρνηση, πάντως, υποστήριξε πιλοτικά επιχειρήσεων, με χρηματοδότηση 10 εκατ. ευρώ, για τη μείωση του εβδομαδιαίου ωραρίου κατά τουλάχιστον μισή μέρα χωρίς μείωση απολαβών. Στόχος, η αύξηση της παραγωγικότητας μέσω βελτιωτικής επιμόρφωσης και εκπαίδευσης, με διάρκεια τουλάχιστον δύο χρόνια.

Η Ολλανδία είναι το πιο προοδευτικό ευρωπαϊκό κράτος σ’ αυτό τον τομέα. Πάνω από το 50% των γυναικών και σχεδόν το 20% των ανδρών εργάζονται λιγότερες από 30 ώρες την εβδομάδα. Ο μέσος όρος πραγματικών εβδομαδιαίων ωρών εργασίας είναι περίπου 32,1 ώρες, ο χαμηλότερος στην ΕΕ. Παρ’ ότι το τετραήμερο δεν ισχύει γενικά, πολλές εταιρείες -όπως η &samhoud και η Hey Honey-, ειδικά στο Άμστερνταμ, έχουν εφαρμόσει το μέτρο.

Στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση στήριξε πιλοτικό πρόγραμμα σε 41 εταιρείες, σε συνεργασία με το 4 Day Week Global και το Henley Business School. Οι εργαζόμενοι μείωσαν τον χρόνο εργασίας κατά 13.7%, με κάποιες εταιρείες να εφαρμόζουν τετραήμερη και άλλες το μοντέλο εννιά ημερών εργασίας στις δύο εβδομάδες. Μόλις τέσσερις από τις 41 εταιρείες επέστρεψαν σε πενθήμερο μετά τη δοκιμή.

Οι αντιρρήσεις παραμένουν ισχυρές

Αν και τα αποτελέσματα ενθουσιάζουν, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η εφαρμογή είναι πιο εύκολη σε τομείς όπως η τεχνολογία ή οι υπηρεσίες γραφείου, όπου η παραγωγικότητα μετριέται με στόχους και projects. Ομως σε κλάδους, όπως η υγεία, το λιανεμπόριο ή η εστίαση, όπου η φυσική παρουσία είναι απαραίτητη, μια τέτοια μείωση ωρών φαίνεται δυσκολότερη. Επιπλέον, οι μικρότερες επιχειρήσεις ανησυχούν για το κόστος προσαρμογής και την ανάγκη πρόσληψης περισσότερων εργαζομένων, αφού τα ωράρια λειτουργίας των καταστημάτων μένουν ως έχουν.

Η ιδέα, πάντως, βρίσκει υποστηρικτές και σε χώρες με διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές δομές. Μέχρι και στις ΗΠΑ διάφορες startups και εταιρείες, όπως η Kickstarter, πειραματίζονται ήδη με νέες φόρμες εργασίας. Η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης: η εξ αποστάσεως εργασία έδειξε ότι η ευελιξία μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα, ανοίγοντας τον δρόμο και για πιο ριζικές αλλαγές.

Η συζήτηση για την τετραήμερη εργασία δεν περιορίζεται μόνο στα οικονομικά αποτελέσματα. Έχει και πολιτισμική διάσταση. Η ιδέα αγγίζει το ζήτημα του τι σημαίνει «καλή ζωή» στον σύγχρονο κόσμο. Με τα smartphones να μετατρέπουν κάθε σπίτι σε προέκταση του γραφείου, η έννοια της «εργασιακής ισορροπίας» αποκτά νέο νόημα. Μια ημέρα περισσότερη για οικογένεια, χόμπι ή ξεκούραση ίσως είναι τελικά πιο πολύτιμη για το καλό της κοινωνίας, αφού όπως δείχνουν τα πράγματα τα οικονομικά αποτελέσματα μένουν τα ίδια -αν δεν αυξάνονται.

Με πληροφορίες του newmoney.gr