Τι αποκαλύπτουν τα μαλλιά για την υγεία μας;

Περισσότερα από μια αισθητική λεπτομέρεια, οι τρίχες λειτουργούν ως «δείκτης» για τη συνολική κατάσταση του οργανισμού

Μπορεί να τα θεωρούμε δεδομένα, όμως τα μαλλιά μας συχνά μεταφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την υγεία μας. Από τις ορμονικές μεταβολές μέχρι τις διατροφικές ελλείψεις και το καθημερινό στρες, η ποιότητα, η υφή και η πυκνότητά τους μπορούν να αποτελέσουν πρώιμα σημάδια για το τι συμβαίνει μέσα στο σώμα μας.

Εντελώς προσωπικά και ταυτόχρονα εκτεθειμένα στο δημόσιο βλέμμα, τα μαλλιά σχετίζονται τόσο με τη βιολογία όσο και με την ταυτότητα. Λίγα χαρακτηριστικά του προσώπου συνδέονται τόσο στενά με την κουλτούρα, την ομορφιά και την προσωπική έκφραση όσο οι τούφες που πλαισιώνουν το πρόσωπό μας και οι τρίχες που καλύπτουν σχεδόν όλη την επιφάνεια του ανθρώπινου σώματος.

«Στο τριχωτό της κεφαλής υπάρχουν 100.000 θύλακες και πολύ περισσότεροι σε όλο το σώμα», λέει ο Μάξιμ Πλίκους, κυτταρικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Ίρβιν. «Κάθε ένας από αυτούς λειτουργεί σαν τρισδιάστατος εκτυπωτής, φιλοξενώντας τόσο την τρίχα που αναπτύσσεται όσο και τη χρωστική ουσία που της χαρίζει το χρώμα της».

Αυτές οι τρίχες αποτελούνται κυρίως από κερατίνη, μια ανθεκτική πρωτεΐνη που υπάρχει και στα νύχια. Ωστόσο, οι τρίχες είναι κάτι πολύ περισσότερο από νεκρή ύλη, τα μαλλιά είναι ένα θαύμα της βιολογίας, λειτουργώντας ως αισθητήρες για τον εγκέφαλο και ως «αποθήκη» των μυστικών του σώματός μας. Ακολουθούν όσα είναι σημαντικό να γνωρίζουμε για τα μαλλιά, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Τα μαλλιά μας προστατεύουν

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ηράκλειο: Βαρύ το πένθος για την οικογένεια Σαλούστρου

«Μέσα στους θύλακες της τρίχας υπάρχει ένας κόσμος γεμάτος βακτήρια, ιούς και μύκητες», εξηγεί ο δρ Ραλφ Πάους, δερματολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι. Όπως το μικροβίωμα του εντέρου, έτσι και αυτό της τρίχας, περιορίζει την ανάπτυξη επιβλαβών μικροοργανισμών και μειώνει τον κίνδυνο λοιμώξεων. Μάλιστα, οι μικροοργανισμοί αυτοί μπορεί να βοηθούν την ανάπτυξη της τρίχας και να ενισχύουν το φυσικό της χρώμα.

Και δεν περιορίζονται σε αυτή τη δουλειά: αν τύχει να τραυματίσουμε το δέρμα μας με γρατσουνιές ή μικρά κοψίματα, τα μαλλιά μας θα «συμμετάσχουν» στην επούλωση. «Τα βλαστοκύτταρα μέσα στους θύλακες της τρίχας “μετακινούνται” προς το τραύμα και μετατρέπονται σε νέα δερματικά κύτταρα», εξηγεί ο Πλίκους. «Μόλις το τραύμα επουλωθεί, τα βλαστοκύτταρα επιστρέφουν στην κανονική τους δουλειά, την παραγωγή της τρίχας», προσθέτει.

Οι τρίχες λειτουργούν σαν κεραίες

«Οι θύλακες της τρίχας περιβαλλόμενοι απόνευρικές απολήξεις που αντιδρούν στο παραμικρό άγγιγμα ή ελαφρύ φύσημα του αέρα, λειτουργούν σαν ανιχνευτές κίνησης για τον εγκέφαλό μας», εξηγεί η Άντζελα Κριστιάνο, μοριακή γενετίστρια, η οποία μελετά τις παθήσεις που επηρεάζουν τον φυσικό κύκλο της τρίχας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Για παράδειγμα, αν ένα έντομο πλησιάσει τα μάτια μας, οι βλεφαρίδες το «αντιλαμβάνονται» και «ενεργοποιούν» αντανακλαστικά το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων.

Το τριχωτό της κεφαλής διαθέτει νεύρα που συνδέονται με τα κέντρα των συναισθημάτων στον εγκέφαλο, γι’ αυτό όταν μας χαϊδεύει κάποιος απαλά ή χτενίζει τα μαλλιά μας, το συναίσθημα είναι ευχάριστο. Αντίθετα, όταν κάνουμε αποτρίχωση ή βγάζουμε τα φρύδια μας, πονάμε έντονα, καθώς η τρίχα αφαιρείται βίαια από τον θύλακα. Το ξύρισμα, από την άλλη, σχεδόν δεν γίνεται αισθητό, αφού η τρίχα κόβεται πάνω από την επιφάνεια του δέρματος.

Το τριχωτό της κεφαλής διαθέτει νεύρα που συνδέονται με τα κέντρα των συναισθημάτων στον εγκέφαλο, γι’ αυτό όταν μας χαϊδεύει κάποιος απαλά στα μαλλιά, το συναίσθημα είναι ευχάριστο.

«Όσο απίθανο κι αν ακούγεται, οι θύλακες της τρίχας περιέχουν υποδοχείς οσμής και πικρής γεύσης, που φαίνεται να επηρεάζουν την ανάπτυξη των μαλλιών», λέει ο Πάους. Τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι ορισμένα αρώματα μπορεί να διεγείρουν την ανάπτυξη των μαλλιών, ενώ άλλα να την επιβραδύνουν – αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.

«Οι θύλακες της τρίχας μετρούν και τον χρόνο. Διαθέτουν ένα εσωτερικό ρολόι, όπως αυτό στον εγκέφαλο, που καθορίζει την ανάπτυξη, τη φάση ηρεμίας και την πτώση των μαλλιών σε επαναλαμβανόμενο κύκλο», εξηγεί ο δρ Λουίς Γκάρζα, δερματολόγος στο Johns Hopkins Medicine. Αυτό, πιθανότατα, εξηγεί γιατί τα μαλλιά τείνουν να μεγαλώνουν πιο γρήγορα το πρωί παρά το βράδυ – και γιατί δεν έχει μεγάλη σημασία αν ξυρίζεται κάποιος τη νύχτα ή την επόμενη μέρα. Στο μέλλον, οι ειδικοί πιστεύουν ότι αναλύοντας δείγματα μαλλιών θα μπορούν να καταγράψουν διαταραχές που σχετίζονται με τον ύπνο, καθώς τα γονίδια του βιολογικού ρολογιού στους θύλακες συγχρονίζονται με το 24ωρο ρολόι του σώματος.

Τα μαλλιά εκπέμπουν SOS

Τα μαλλιά είναι ο δεύτερος ταχύτερα αναπτυσσόμενος ιστός στο σώμα μας (ο μυελός των οστών είναι ο πρώτος). «Μπορούν να λειτουργήσουν ως “αρχείο” της υγείας μας», εξηγεί η δρ Αντονέλα Τόστι, δερματολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι. Στην πραγματικότητα, ένα εκατοστό τρίχας μπορεί να «φανερώσει» περίπου έναν μήνα βιολογικών ενδείξεων και έτσι οι γιατροί μπορούν να αξιοποιήσουν τα «δεδομένα» μιας τρίχας για να διαπιστώσουν αν ο ασθενής κάνει χρήση ναρκωτικών, αν υπάρχουν δηλητηριάσεις, αν υποφέρει από χρόνιο στρες. Μπορούν ακόμα και να ελέγξουν αν ο άνθρωπος, τα μαλλιά του οποίου εξετάζουν, λαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή που του έχει χορηγηθεί.

«Οι θύλακες της τρίχας είναι ουσιαστικά σαν μικροί νεφροί», εξηγεί ο Πάους. «Απορροφούν τοξικές ουσίες και τις αποθέτουν στην τρίχα που πλέον δεν αναπτύσσεται».

Ωστόσο, για να διατηρηθεί αυτός ο ρυθμός, απαιτείται πολλή ενέργεια. «Έτσι, η τριχόπτωση συχνά λειτουργεί ως ένδειξη ασθένειας ή στρες», προσθέτει η Κριστιάνο. Η έλλειψη θρεπτικών συστατικών, οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς και ο υψηλός πυρετός μπορούν να προκαλέσουν ξαφνική τριχόπτωση, όπως και η απότομη απώλεια βάρους, ο τοκετός ή τα μεγάλα χειρουργεία. Όταν συμβαίνει, μπορεί να είναι πολύ αγχωτικό για τους ασθενείς, σημειώνει, αλλά τα μαλλιά συνήθως επανέρχονται μέσα σε τρεις έως έξι μήνες.

Κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι όταν το σώμα είναι άρρωστο ή επιβαρυμένο, «κλείνει» λιγότερο απαραίτητες διαδικασίες, όπως η ανάπτυξη και η συντήρηση των μαλλιών, ώστε να κατευθύνει θρεπτικά συστατικά και ενέργεια σε πιο σημαντικά σημεία του οργανισμού.

Ωστόσο, η απώλεια μαλλιών είναι αναπόφευκτη. Χάνουμε 50 με 100 τρίχες την ημέρα. «Τα μαλλιά ξεκινούν ως ψιλές, απαλές τριχούλες όταν είμαστε βρέφη», λέει ο Πλίκους, «οι οποίες γίνονται μακρύτερες, πιο σκούρες και πιο χοντρές καθώς μεγαλώνουμε, και τελικά πιο σκληρές, άγριες και λευκές όταν γερνάμε».
Η αλήθεια είναι πως στις τρίχες δεν δίνουμε ιδιαίτερη σημασία, γιατί είναι κομμάτι του σώματος μας. «Από την πλευρά της επιστήμης όμως, τα μαλλιά είναι εντυπωσιακά, ένα πραγματικό θαύμα της μηχανικής της φύσης», προσθέτει ο Πλίκους.

Πηγή: kathimerini.gr